موزه ی مردم شناسی زنجان که در گذشته های دور رختشویخانه ای در زنجان بود و برای این که زنان زنجانی بتوانند در سرمای زمستان رخت و لباس ها را در یک مکان سرپوشیده و امن بشویند درست شده بود. معماری بنای رختشویخانه توسط مشهدی اسماعیل معمار انجام گرفته و بنّای این رختشویخانه نیز مشهدی اکبر بنّا بوده است این دو نفر، دو برادری هستند که رختشویخانه را احداث کرده اند. موزه رختشویخانه تاریخی، در یک محله ی قدیمی شهر زنجان محلی به نام گودال بابا جمال (بابا جامال چوقوری ) قرار دارد امروزه رختشویخانه زنجان تبدیل به موزه ی مردم شناسی زنجان شده است. در آن انواع زیور آلات و لباس های زیبای محلی و وسایلی که بانوان در گذشته با آن رخت می شستند به نمایش گذاشته شده است. 
موزه رختشویخانه
برای دسترسی به موزه رختشویخانه زنجان می توان از کوچه فرهنگ درخیابان سعدی نیز استفاده کرد. برای این که آب رختشویخانه را فراهم کنند از قنات قلعچه حاجی میر بها الدین استفاده می شد. فضای سالن اصلی این رختشویخانه خیلی دل انگیز می باشد زیرا معمار این بنا توانسته است به خوبی با استفاده از نورگیر ها وقوس ها این فضای دل انگیز را ایجاد کند فضایی که در معماری بناهای سنتی و قدیمی ایران می توان به وضوح مشاهده کرد. رختشویخانه زنجان با دروازه ارگ و مسجد عباسقلی خان از نظر معماری شبیه می باشد و این بنا به هیچ بنای دیگری در کل ایران از نظر نوع کاربری شبیه نیست. چون در هیچ جای ایران بنایی شبیه به این مشاهده نشده است. شهروندان زنجانی برای این که از فضای این رختشویخانه استفاده نمایند هیچ هزینه ای را پرداخت نمی کردند. موزه ی مردم شناسی زنجان در زمینی احداث شده است که توسط رئیس بلدیه شهر یعنی علی اکبر توفیقی در سال 1307 هجری خورشیدی خریداری شده و علی اکبر توفیقی هدفش از این کار این بود که یک بنایی عام المنفعه بسازد برای زنان شهر که بتوانند رخت هایشان را در آن با خیال راحت و در امنیت وآرامش بشویند. این رختشویخانه فضایی دارد که به سالن اصلی رختشویخانه اشراف دارد، فضایی که شبیه تراس می باشد و می توان گفت در واقع محل مدیریت رختشویخانه بوده است. گفته می شود که رختشویخانه توسط خانمی که همسر معمار این ساختمان می باشد اداره می شده است و ماهیانه حقوق دریافت می کرد. امروزه این بنا به موزه مردم شناسی زنجان تبدیل گشته است و در آن می توان انواع لباس های محلی و ابزار آلات و وسایلی که زنان در گذشته با آن ها رخت می شستند را از نزدیک در موزه رختشویخانه زنجان مشاهده کرد. این بنا دارای اتاق صنایع دستی می باشد که در آن می توان آثار ازشمند هنری صنعت مس از مرحوم هنرمند بزرگ حاج رجبعلی مقدم را از نزدیک ببینید.
مشخصات بنای رختشویخانه زنجان
بنای رختشویخانه به زیبایی هر چه تمام تر طراحی شده است سالن اصلی رختشویخانه دارای 11 ستون است که آن را به دو قسمت تقسیم می نماید این 11 ستون به گونه ای به حالت قرینه قرار گرفته اند که با سنگ های حجاری شده تراورتن به صورت زیبایی تزئین گشته و در حد فاصل حوضچه ها تشکیل چهار واحد مجاری آب و حوضچه داده اند. درکل مجموعه رختشویخانه سبک معماریش سنتی و قدیمی است و نما و پلان این مجموعه دارای بار فرهنگی بوده و از نظر عرصه و عیان دارای حیاطی به طول 12 در 32 متریعنی 400 متر مربع می باشد که در ان درختکاری صورت گرفته و دارای فضای سبز است همچنین یک قسمت مسکونی دارد که برای سرایدار مورد استفاده قرار می گرفت همچنین یک بخش مدیریت و سالن اصلی که برای شستشوی رخت ولباس استفاده می شد تشکیل شده است.
