زخم بیسوادی بر تن جامعه

بیسوادی یک معضل اجتماعی و همچون زخمی بر پیکر جامعه است که ریشه کنی آن نیاز به عزم ملی و مشارکت عمومی دارد.

به گزارش به نقل از ایرنا، طبق آمار اعلام شده در سرشماری سال 1395 تعداد بیسوادان کشور هشت میلیون و 796 هزار و 134 هزار نفر است؛ و این در حالی است که تعداد بیسوادان 10 تا 49 سال که گروه هدف سوادآموزی است، طبق همین سرشماری 2 میلیون و 723 هزار نفر است.
معضل بیسوادی و عوارض آن جدی‌تر از آن است که می‌اندیشیم؛آمار بالای بیسوادی جامعه و حساس نبودن به رفع سریع و عمیق آن، در درازمدت سایه سنگین خود را بر توسعه علمی خواهد انداخت.
در اکثر کشورها به معضل بیسوادی به شکل یک مساله فردی نگریسته نمی شود، درست مانند نگاهی که به یک فرد معلول وجود دارد و مشکل او را متعلق به کل جامعه می دانند؛ اما در کشور ما این نگاه کم رنگ است.
در بین جوامع امروزی هر کشوری که تعداد بیسوادان کمتری دارد، از نظر رشد و توسعه در جایگاه بالاتری نسبت به سایر کشورها دارد.
محققان علوم انسانی و تربیتی بیسوادی را بحرانی خاموش قلمداد می کنند که می تواند باعث جلوگیری از شکوفایی و عقب ماندگی جامعه شود.

** 141 هزار و 918 نفر بی‌سواد در آذربایجان‌شرقی
معاون سوادآموزی اداره کل آموزش و پرورش آذربایجان‌شرقی به خبرنگار ایرنا گفت: طبق سرشماری سال 1395 جمعیت بیسواد استان در گروه هدف ( تا 49 ساله ) 141 هزار و 918 نفر است.
محمدحسین اشرفی با بیان اینکه این میزان بیسواد شایسته نام استان نیست،اظهار کرد: باید با همت جمعی شاهد به صفر رساندن بیسوادی باشیم.
معاون سوادآموزی استان خاطرنشان کرد: با همت همکاران توانسته‌ایم 99 درصد تعداد افراد ابلاغی را زیرپوشش قرار دهیم.
وی با بیان اینکه میزان بیسوادی در بین جامعه زنان دو برابر مردان است،اعلام کرد: 48 هزار و 793 نفر از بیسوادان استان مرد و 93 هزار و 125 نفر زن هستند.

**بیسوادی تهدید جدی برای رشد فرهنگ و اقتصاد
معاون سوادآموزی آموزش و پرورش آذربایجان‌شرقی در تشریح عملکرد و اقدامات سوادآموزی استان در راستای انسداد مبانی بیسوادی، بیسوادی را تهدید جدی برای رشد فرهنگی و اقتصادی دانست و افرود: یونسکو سوادآموزی بزرگسالان را اهرمی برای رسیدن به جامعه پایدار می‌داند.
وی با استناد به تاکید رهبر معظم انقلاب مبنی بر اینکه سوادآموزی تکلیف شرعی بوده و بی‌سوادی در یک مملکت اسلامی ننگ است و باید کل نظام خود را در این موضوع مسئول بدانند، گفت: بی‌سوادی و یا کم‌سوادی والدین باعث ایجاد فقر فرهنگی می‌‌شود و طلاق و اعتیاد نیز بیشتر از این مساله است.
اشرفی با اشاره به رشد سریع دانش و تکنولوژی، معیار با سوادی را نیز متاثر از این امر دانست و خاطر نشان کرد: بی‌سواد فردی است که توانایی خواندن و نوشتن ندارد ولی در عصر جدید بی‌سواد فردی است که شاید بتواند، بنویسد و بخواند ولی توانایی استفاده از کارت بانک، اینترنت، رایانه و گوشی را نداشته باشد.
معاون سوادآموزی آموزش و پرورش استان آموزش رایانه به سوادآموزان را از جمله برنامه های راهبردی این سازمان به منظور رفع نیازهای رایانه ای افراد گروه هدف اعلام کرد.
اشرفی با اشاره به طرح های تثبیت و تقویت سواد یادگیران گفت: این طرح در سه مرحله آموزش، تقویت و مرحله سوم تحکیم آموزش‌هاست که با طرح‌های مختلف از قبیل کتابخوانی، انشا نویسی ،کتاب های آسان و تمرین و تکرار سعی می کنیم بی‌سوادی بر نگردد.
وی با بیان اینکه بر اساس سرشماری نفوس کشور در سال 1390 جمعیت با‌سوادی استان 92.2 بود، افزود: در سرشماری سال 1395 درصد جمعیت باسواد استان 94.3 درصد بود که از نظر میانگین کشوری چهار دهم عقب هستیم.

** علل بیسوادی و راهکارهای مقابله
معاون سواد آموزی آموزش و پرورش آذربایجان شرقی، تعصبات محلی و قومی، بافت فرهنگی و اجتماعی منطقه را از جمله مهم ترین عامل بیسوادی دانست و گفت: بیسوادی والدین و متعاقب آن بی توجهی خانواده ها به تحصیل فرزندان، جلوگیری والدین از تحصیل فرزندان دختر در برخی مناطق روستایی، نبود افراد تحصیل کرده و نیز عدم بکارگیری نیروهای تحصیل کرده در روستاها از معضلات اصلی بیسوادی است.
اشرفی همچنین عوامل جغرافیایی از قبیل پراکندگی روستاها، کم جمعیت بودن و صعب العبوری روستاها را از عوامل دیگر بیسوادی در بین جمعیت روستایی ذکر کرد.
وی ریشه کنی بیسوادی را نیازمند عزم ملی و حساس سازی تمام افراد و دستگاه ها دانست و گفت: از هم‌وطنان خواهشمندیم ما را در محو بی‌سوادی کمک کنند و هر یک از مردم نماینده ما در خانه‌هایشان باشند و برای با سوادی و معرفی آنها تلاش کنند.
اشرفی با بیان اینکه ما همگی مشتاق محو بیسوادی هستیم و می‌خواهیم فرهنگ‌سازی عمومی برای یادگیری سواد صورت گیرد، از ارایه طرح های تشویقی برای سوادآموزان خبر داد و افزود: هر فرد بیسواد که به صورت خودآموز اقدام به یادگیری کند در صورت قبولی 7 میلیون و 200 هزار ریال پاداش می گیرد.
وی ادامه داد: چنانچه سوادآموز در کلاس های یادگیری شرکت کند در صورت قبولی در آزمون یک میلیون و 440 هزار ریال پاداش می گیرد.
معاون سوادآموزی آموزش و پرورش استان با اشاره به طرح سوادآموزی در راستای آموزش اولیای بی‌سواد،خاطر نشان کرد: با هر ثبت نام کودکی در مدرسه اولیای آنها نیز شناسایی می‌شوند که رتبه ششم کشوری در باسواد کردن اولیای بی‌سواد را داریم.
به گفته اشرفی میانگین کشوری جذب اولیای بیسواد 55.39 درصد و میانگین استان آذربایجان شرقی 75.13 درصد است.
وی، نحوه ثبت‌نام در طرح سوادآموزی را مراجعه به مدارس عنوان کرد و افزود: آموزش دوره سوادآموزی کاملا رایگان است.
اشرفی با بیان اینکه در برخی مناطق مدارس کافی نداریم و کلاس در حسینیه و مساجد برگزار می‌ شود، خواستار حمایت تمام با سوادان خانواده ها از سوادآموزان شد.
وی همچنین از اعمال محدویت ها برای افراد بیسواد به منظور وادار کردن آنها به یادگیری سواد خبر داد و افزود: اگر فردی که خدمت سربازی رفته و سواد نداشته باشد، تا اخذ گواهی تحصیل نمی‌تواند پایان خدمت بگیرد.
معاون سواد آموزی آموزش و پرورش آذربایجان شرقی، صدور گواهینامه رانندگی و اخذ پروانه کسب را نیز منوط به داشتن حداقل سواد و گواهی سه ساله ابتدایی دانست.

** اشتغال و بیکاری بحرانی تر از بیسوادی
سخنگوی کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی اما نظر دیگری دارد؛ وی نه تنها مساله بیسوادی را حاد و معضل نمی داند بلکه معتقد است مساله امروز باسواد کردن افراد 50 سال و به بالا نیست بلکه معضل و بحران کنونی بیکاری، اشتغال جوانان و خیل انبوه فارغ التحصیلان دانشگاهی است.
میرحمایت میرزاده در مورد بیسوادی و راهکارهای رفع آن به خبرنگار ایرنا گفت: الان وقتی برای دور افتاده ترین روستاها حتی با داشتن یک دانش آموز معلم فرستاده می شود، بیش از این دولت چه کاری می تواند بکند.
وی در مورد بیسوادان بالای 49 سال خاطر نشان کرد: الان 40 سال از انقلاب سپری شده و همزمان با انقلاب نهضت سوادآموزی هم راه اندازی شده است؛ وقتی کسی نمی خواهد درس بخواند آیا به زور می توان فرد را به این کار وادار کرد.
میرزاده با بیان اینکه اشتغال، بیکاری و افزایش مدارک تحصیلی دانشگاه ها ، بحران امروز جامعه است، افزود: بحران امروز، دانشگاه ها و لیسانس هایی است که بدون آمار گیری و نظر سنجی فارغ التحصیل شده اند.
وی گفت: این امر منجر به ترک روستاها توسط جوانانی شده که به واسطه داشتن مدرک دانشگاهی روستا را ترک کرده اند؛ در حالی که جوان روستایی می توانست کار کشاورزی و فرشبافی را در روستا انجام دهد تا ضمن اشتغال به کار، روستا را نیز آباد کند.
سخنگوی کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه آمارهای بیسوادی را قبول ندارم، افزود: امروز مساله اصلی در مجلس حل بحران بیکاری و اشتغال جوانان است.
میرزاده با بیان اینکه رفع بیسوادی را اولویت امروز نمی دانم، اظهار کرد: اولویت امروز را خود کنکور می دانیم که غلط است؛ اولویت را مدارس خاصی می دانیم که با ایجاد آنها باعث افزایش استرس در بین خانواده ها و دانش آموزان شده است.
وی ادامه داد: الان تمام تمرکزمان را بر روی مهارت آموزی دانشجویان و دانش آموزان گذاشته ایم؛ خیلی افراد دانشگاه و مدرسه را تمام کرده اند ولی فاقد هر گونه مهارتی هستند.
سخنگوی کمیسیون آموزش مجلس با تاکید بر گسترش و تقویت مراکز فنی و حرفه ای گفت: آموزش مهارت در پادگان ها نیاز ضروری امروز جامعه است،جوانان باید مهارت بیاموزند تا بتوانند کارآفرینی و ایجاد اشتغال کنند.
وی افزود: امروز بیسوادی در جامعه ما نه تنها بحران نیست بلکه نسبت به خیلی از کشورها وضعیت مناسبی نیز داریم.

** بیسوادی تهدیدی علیه سلامت اجتماعی و روانی
جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی با بیان اینکه بیسوادی، عامل تهدیدکننده سلامت اجتماعی و روانی جامعه است،گفت: در یک جامعه بیسواد یا کم سواد، شاخص های سلامت جسمی، روانی و اجتماعی نیز در پایین ترین سطح قرار دارد، زیرا مردم به خوبی نمی دانند که چگونه از سلامت خود مراقبت کنند.
حمید مقصودی مهارت های شناختی را یکی از مهم ترین عوامل تعیین کننده توانایی افراد برای کسب تجربه، موفقیت و داشتن زندگی بهتر توصیف کرد و افزود: هر قدر میزان این شناخت بیشتر باشد، به همان اندازه، کیفیت زندگی انسان ها افزایش می یابد.
وی خاطر نشان کرد: از نگاه سازمان بهداشت جهانی، رسیدن به توانمندی واقعی هر انسان در گروی دسترسی او به اطلاعات و بهره برداری مناسب از آن امکان پذیر است، از این رو جوامعی که شاخص باسوادی بیشتری دارند از رفاه و سلامت بهتری برخوردار هستند.
مقصودی با اشاره به اثرات جامعه شناختی یادگیری بر سلامت، اظهار کرد: ارتقای سلامت یک مفهوم ترکیبی است که ارتباط نزدیکی با آموزش، فعالیت های ارتباطی و سطح سواد دارد و نبود یا ضعف این مهارت ها به عواقب اجتماعی، اقتصادی، بهداشتی و درمانی منتهی می شود.
وی خاطر نشان کرد: تعداد افراد با سواد یک جامعه نشان دهنده کیفیت سلامت جسمی و اجتماعی است و ثابت می کند درصد قابل توجهی از افراد باسواد علاوه بر ارگان های بدنی سالم از آرامش، آسایش و اعتماد روحی و روانی بالایی برخوردار هستند.
به گفته این جامعه شناس، کشورهای توسعه یافته از دهه 70 مبارزه با بیسوادی را آغاز کردند و اکنون شاهد پیشرفت های چشمگیری در زمینه سلامت اجتماعی و روانی هستند.
مقصودی تاکید کرد: دولت ها می توانند با هزینه اندک از چالش های بزرگ تر که ممکن است در آینده گریبان آنها را بگیرد پیشگیری کنند، کافی است امکان یادگیری معلومات و سواد پایه برای آحاد مردم فراهم شود.