باورهای رایج در مورد جنین و زنان باردار

 

 

آیا جنین می‌تواند طعم‌ها را درون شکم مادر درک کند و نسبت به آن‌ها واکنش نشان دهد؟ آیا مادران باردار و آن‌هایی که تازه زایمان کرده اند، فراموش کار می‌شوند و توانایی‌های شناختی آن‌ها دچار اختلال می‌شود؟ آیا مصرف نوشیدنی‌های الکلی برای جنین بی ضرر است و توصیه‌های پزشکان فقط جنبه‌های سختگیری دارد؟

آیا فقط مادران دچار تغییرات هورمونی می‌شوند یا پدران هم با تولد فرزند، تغییرات قابل توجهی را در بدن خود تجربه می‌کنند؟ آیا با زمان بندی مناسب و رعایت دستورالعمل‌های مادربزرگ‌ها می‌توان جنسیت فرزند را انتخاب کرد؟ برای یافتن پاسخ علمی این پرسش‌های رایج، با ما همراه شوید.

 

 

جنین حس چشایی دارد
بند ناف تنها خون را به جنین انتقال می‌دهد؛ اما طعم‌ها و عطر‌های متعددی می‌توانند از طریق مایع آمنیوتیک، خود را با سرعتی باورنکردنی به جنین برسانند و او را هم در غذای مادر شریک کنند. تنها 10 دقیقه کافی است تا جنین در حال رشد مادری باردار که آب پرتقال نوشیده است، طعم نوشیدنی تازه را مزه کند.

 

طعم آب پرتقال به آن شکلی که ما می‌شناسیم به وسیله جنین احساس نخواهد شد؛ بلکه مایع آمنیوتیک در اثر انواع غذا‌ها و نوشیدنی‌ها می‌تواند شیرین‌تر یا تندتر شود و حتی بوی سیر بگیرد. جفت به کمک رگ‌های خونی تخصصی شده ای، مواد غذایی و اکسیژن را به جنین انتقال می‌دهد و همزمان مسیر ورود باکتری‌ها و ویروس‌های خطرناک را سد می‌کند. غذا‌هایی که مادر می‌خورد در روده‌های او شکسته و مواد غذایی باارزش وارد جریان خون می‌شوند.

با رسیدن خون به جفت، عطر و طعم این غذا‌ها وارد جریان خون جنین می‌شود و به وسیله کلیه‌های او فیلتر می‌شود تا به واسطه ادرار به مایع آمنیوتیک ریخته شود. جالب است بدانید جوانه‌های چشایی در جنین چهارماهه دارند شکل می‌گیرند و او تقریبا روزی یک لیتر مایع آمنیوتیک را می‌چشد و دفع می‌کند.

 

نتیجه این که اگر آب هویج بخشی از رژیم غذایی مادرتان بوده باشد، شما هم باید آب هویج دوست داشته باشید. شاید هدف فرگشت از خلق این نظام پیچیده این باشد که جنین را برای بهتر پذیرفتن شیر مادر که پس از تولد کاملا به آن وابسته خواهدبود، آماده کند.

1. زمانی که مادر باردار آب پرتقال می‌نوشد، آنزیم‌های گوارشی موجود در بزاق، معده و روده او شروع به شکستن اجزای نوشیدنی می‌کنند.

2. مواد مغذی موجود در آب پرتقال وارد خون می‌شود و از طریق آن به دو صورت به جنین می‌رسد. بخشی می‌تواند وارد رحم شود و خود را به مایع آمنیوتیک برساند و بخشی دیگر از طریق جفت وارد جریان خون جنین خواهدشد.

3. در ادامه این ترکیبات به کلیه‌ها می‌رسند، در آن‌ها فیلتر می‌شوند و از طریق ادرار درون مایع آمنیوتیک رها می‌شوند.

4. در اواسط سه ماهه دوم جنینی، گیرنده‌های چشایی روی زبان تکامل پیدا کرده اند و جنین می‌تواند به کمک آن‌ها مایع اطراف خود را بچشد.

 

 

 

باور دوم

مادر‌ها فراموشکار می‌شوند
مغز مادر‌ها در دوران بارداری دستخوش تغییرات متعددی می‌شود. بخش خاکستری مغز خودش را جمع می‌کند تا فضای بیشتری را برای حس همدلی و تشخیص چهره ایجاد شود. مردم می‌گویند بیشتر اوقات مادر‌ها در حین بارداری یا بلافاصله پس از به دنیا آوردن فرزندان خود کمی گیج و فراموشکار می‌شوند. آیا حقیقت دارد؟

بله، این پاسخ محققانی است که از مغز زنان پیش از بارداری و پس از زایمان تصویربرداری کرده اند. منطقه هدف آن‌ها ماده خاکستری مغز بوده است که سلول‌های آن وظیفه کنترل عملکرد دیگر سلول‌های مغزی را به عهده دارند. بررسی‌ها نشان می‌دهد قشر خاکستری و هیپوکامپ در تعدادی از زنان باردار به وضوح کوچک‌تر شده است.

 

جمع شدن هیپوکامپ که ان را به عنوان مرکز یادگیری و حافظه می‌شناسیم، می‌تواند به خوبی فراموشکاری‌های مادرانی را که به تازگی زایمان کرده اند، توضیح دهد. علاوه بر این، مناطقی از مغز که مسئول توانایی‌های ارتباطی و اجتماعی مادران هستند در بارداری کوچک‌تر خواهندشد. محققان می‌گویند ماده خاکستری مغز کوچک‌تر می‌شود تا فضا را برای ماده سفید که بخش ارتباطی سلول‌های عصبی است، باز کند.

این تغییرات در دوران بارداری احتمالا بهبود ارتباطات الکتریکی میان سلول‌های عصبی را به دنبال خواهدداشت. شاید بتوانیم بگوییم مغز مادران طی دوران بارداری تغییر شکل پیدا می‌کند تا ارتباط با فرزندان و درک نیاز‌های آن‌ها را ساده‌تر کند. تغییرات در پنج ناحیه از مغز مادران باردار مشاهده می‌شود:

• تعدادی از مناطق مرتبط با یادگیری زبان‌ها در اطراف sulcus frontalis inferior (شیار خلفی پیشانی) قرار دارند. هر تغییری در آن‌ها می‌تواند به بهبود توانایی‌های مادر در ارتباط با فرزند خود کمک کند.

• بخشی از مغز که پیش کوه یا پرکونئوس نامیده می‌شود، به ما در حفظ بخشی از خاطراتمان کمک می‌کند. اندک تغییری در این بخش به خوبی نشان می‌دهد که چرا مادران باردار فراموشکار می‌شوند.

• بخش شیار که Temporalis superior sulcus (شیار گیجگاهی فوقانی)، نقش مهمی در تشخیص صدا بازی می‌کند. محققان می‌گویند عملکرد این منطقه می‌تواند به بهبود رابطه عاطفی میان مادر و نوزاد کمک کند.

• ناحیه Medius sulcus frontalis (شیار میانی پیشانی)، به ما در تمرکز کردن کمک می‌کند. تغییر در فضای اشغال شده توسط این منطقه باعث می‌شود مادر بیش از پیش از فرزند خود مراقبت کند.

• بخشی از مغز که Gyrus fusiformis یا شکنج دوکی شکل نامیده می‌شود. نقش موثری در تشخیص کلمات و چهره‌ها دارد. گسترش این منطقه می‌تواند به مادر در رمزگشایی زبان نوزاد کمک کند.

باور سوم

سطح هورمون‌ها تنها در مادران دستخوش تغییر می‌شود
به نظر می‌رسد این تنها مادران باردار هستند که درگیر بالا و پایین شدن ناگهانی هورمون‌ها می‌شوند؛ اما واقعیت این است که مغز پدران هم از تغییرات بی نصیب نخواهدماند. برخلاف آنچه بسیاری از ما انتظار داریم، اضافه شدن یک عضو جدید به خانواده می‌تواند روی پدران و تعادل هورمونی آن‌ها هم تاثیر داشته باشد.

 

بررسی محققان کانادایی روی 21 پدر در بازه زمانی دو هفته مانده به تولد نوزاد و دو ماه پس از تولد او، تغییراتی را در سطح پرولاکتین خون آن‌ها نشان می‌دهد.

این پژوهشگران همزمان با طرح سوالاتی برای پدران، تلاش کرده اند میزان نگرانی آن‌ها را برای فرزند خود بسنجند. نتایج نشان می‌دهد سطح پرولاکتین پیش از تولد نوزاد و پس آن در پدران هم افزایش داشته است. پرولاکتین در غده هیپوفیز ترشح می‌شود، ناحیه‌ای از مغز که می‌تواند مهارت‌های اجتماعی ما را کنترل کند.

 

علاوه بر این، ترشح این هورمون در مادران شیرده، میزان تولید شیر مورد نیاز نوزاد را کنترل می‌کند. محققان می‌گویند افزایش سطح پرولاکتین در مردان می‌تواند از آن‌ها پدرانی مسئول‌تر بسازد و باعث شود رابطه عمیق تری را با فرزند خود تجربه کند.

ترشح هورمون در پدران باتجربه بیشتر است
محققان سطح هورمون پرولاکتین را در پدرانی که برای اولین بار صاحب فرزند می‌شوند، با پدرانی که منتظر فرزند دوم یا چندم خود هستند، مقایسه کرده اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد سطح پرولاکتین در خون پدران باتجربه بالاتر است، احتمالا به این دلیل ساده که آن‌ها می‌دانند پدرشدن چه بار سنگینی بر دوش آن‌ها خواهدافزود.

 

باور چهارم

الکل، سلامت جنین را تهدید می‌کند
بدن جنینی که در شکم مادر رشد می‌کند، قادر به تجزیه الکل نیست، او حتی می‌تواند قربانی مصرف الکل به وسیله مادر خود شود. الکل، در حقیقت نوعی سم است. بدن فرد با ورود آن به سیستم گوارشی به سرعت گروهی از آنزیم‌ها را به کار می‌گیرد تا مولکول‌های آن را تجزیه و سم شناسایی شده را خنثی کنند.

 

مسئله این جاست که در بدن جنینی که درون رحم مادر در حال رشد و نمو است، این آنزیم‌ها هنوز شکل نگرفته اند. الکل از خون مادر راه خود را به جفت و سیستم گردش خون جنین باز خواهد کرد.

از سوی دیگر مولکول‌های الکل که بسیار کوچکند، از سد‌های ورودی مایع آمنیوتیک عبور می‌کنند و خود را به این فضای امن می‌رسانند. الکل بدون این که شکسته شود، برای مدتی طولانی در خون جنین و مایع آمنیوتیک باقی می‌ماند و همین موضوع باعث می‌شود مهلک‌تر از همیشه عمل کند.

 

الکل با محدود کردن تقسیم و رشد سلول‌های عصبی، بیشترین آسیب را به سیستم عصبی در حال رشد جنین وارد می‌کند. اگر جنین طی دوره‌ای طولانی در معرض حجم قابل توجهی از الکل قرار بگیرد، می‌تواند دچار سندروم جنینی الکل (FAS) شود و با مغزی که به طور کامل رشد نکرده، به دنیا بیاید.

• اگر مادر در ماه‌های ابتدایی بارداری خود مقدار قابل توجهی الکل مصرف کند، جنین می‌تواند با ناهنجاری‌های اندامی متعدد متولد شود.

• نوزادی با مغز سالم: مغز جنین در دوران بارداری به آرامی تشکیل می‌شود و با تقسیم شدن سلول‌های عصبی، تخصصی شدن آن‌ها و شکل گرفتن ارتباط عصبی کامل خواهد شد.

• نوزادی با مغز آسیب دیده: مصرف طولانی مدت الکل جلوی تقسیم و تکامل سلول‌های عصبی را می‌گیرد و باعث می‌شود نوزاد با سری کوچک‌تر و آسیب‌های جدی مغزی متولد شود.

باور پنجم

والدین می‌توانند جنسیت فرزند خود را تعیین کنند
اگر پسر می‌خواهید باید نزدیک‌ترین زمان به تخمک گذاری را انتخاب کنید؛ اما برای دختر داشتن، یک یا دو روز زودتر بهتر است. این توصیه چندین قرن است که دارد نسل به نسل منتقل می‌شود. شاید با نام «لاندروم شتلز» که از پیشگامان لقاح مصنوعی است، آشنا باشید.

 

او یکی از معدود محققانی است که تلاش کرده اند با به کارگیری روش‌های علمی، انتخاب جنسیت جنین را امکان پذیر کنند. همان طور که می‌دانید سلول‌های اسپرم مشتمل بر هر دو کروموزوم X. و Y. هستند. اگر اسپرمی که حاوی کروموزوم X. است، با تخمک (که تنها یک کروموزوم X. دارد) لقاح پیدا کند، حاصل این لقاح جنین دختر و در غیر این صورت، جنین پسر خواهدبود. براساس فرضیه شتلز، اسپرم‌هایی که حاوی کروموزوم Y. هستند، سریع‌تر حرکت می‌کنند. در نتیجه اگر آمیزش جنسی بسیار نزدیک به زمان تخمک گذاری و پیش از آن انجام شود، احتمال این که جنین حاصل از لقاح پسر باشد، بیشتر است.

از سوی دیگر اسپرم‌هایی که حاوی کروموزوم X. هستند مقاوم ترند و در محیط رحم چندین روز دوام می‌آورند. شتلز بر این اساس بهترین زمان آمیزش جنسی را برای داشتن فرزند دختر، سه تا چهار روز پس از تخمک گذاری عنوان کرده است. بررسی‌هایی که طی سال‌های اخیر انجام شده است، فرضیه شتلز را که حدود 30 سال پیش ارائه شده، رد می‌کند.

 

یکی از جالب توجه‌ترین آن‌ها تحقیقی است که روی 1411 زن باردار که از مراجعین بیمارستانی در تورنتو بوده اند، انجام شده است. مطابق نتایج حاصل از این پژوهش تنها عاملی که احتمالا می‌تواند در تعیین جنسیت جنین اثری معنی دار داشته باشد، فشار خون مادران است. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد مادرانی با فشار خون بالا بیشتر از زنانی با فشار خون نرمال و پایین، نوزاد پسر به دنیا آورده اند.

اسپرم، جنسیت جنین را تعیین می‌کند

تولید تخمک
1. تخمک اولیه یا اووسیت همیشه دو کروموزم جنسی X. دارد.
2. طی تقسیم، یک تخمک ثانویه و یک سلول هاپلویید کوچک که گویچه قطبی نامیده می‌شود، شکل می‌گیرند.
3. پیش از لقاح باز هم این دو سلول تقسیم می‌شوند و سه گویچه قطبی به علاوه یک تخمک ایجاد خواهندکرد.

تولید اسپرم
1. سلول اسپرم اولیه یا اسپرماتوسیت حاوی هر دو کروموزوم جنسی نر است.
2. اسپرماتوسیت اولیه به دو اسپرماتوسیت ثانویه تقسیم می‌شود که هر یک حاوی یکی از دو کروموزم جنسی نر است.
3. در این مرحله هر یک از اسپرماتوسیت‌های ثانویه به دو اسپرماتید تقسیم می‌شود.

لقاح
4. اسپرماتید‌ها به شکل اسپرم تکامل پیدا می‌کنند و می‌توانند به کمک فلاژلوم خود (دم انتهایی) به سمت تخمک حرکت کنند.

5. لقاح به معنی به هم پیوستن یک سلول اسپرم یا تخمک است. کروموزوم جنسی ماده همیشه X. است و این کروموزوم جنسی نر است که می‌تواند جنسیت جنین را تعیین کند.