هرآنچه باید درباره HDMI ۲.۱ بدانیم

پیش از آنکه با قابلیت‌های HDMI 2.1 آشنا شویم، اجازه بدهید تکلیفمان را با کاربرانی مشخص کنیم که همواره با این وسوسه ذهنی روبرو هستند که در نتیجه عرضه استانداردهای جدید ارتباطی، سریعا باید تمام دستگاه‌های الکتریکی و الکترونیکی‌شان را به‌روزرسانی کنند. این دسته از کاربران باید به این نکته توجه کنند که حتی در صورت ورود کابل‌های جدید اچ دی ام آی 2.1 به بازار، در حال حاضر الزامی به ارتقاء دستگاه‌ها به‌منظور استفاده از این استاندارد وجود ندارد.

قابلیت‌های HDMI 2.1 فراوان هستند و از جمله آن‌ها می‌توان به بهبود پهنای باند انتقال محتویات چندرسانه‌ای اشاره کرد. همان‌طور که می‌دانید، اچ دی ام آی (High Definition Multimedia Interface) در حال حاضر یکی از راهکارهای ارتباطی اصلی برای انتقال محتویات صوتی/تصویری میان تلویزیون‌ها، پخش‌کننده‌های بلوری، کنسول‌های بازی، پخش‌کننده‌های آنلاین ویدئویی، ساندبارها، کامپیوترها و دیگر دستگاه‌های الکتریکی و الکترونیکی است. در قالب استفاده از کابل‌های HDMI، انتقال هم‌زمان ویدئو و صدا توسط یک کابل واحد انجام خواهد شد، رمزگذاری دیجیتالی امکان‌پذیر می‌شود و نکته مهم‌تر اینکه کیفیت صوتی و ویدئویی محتویات، شاهد هیچ افتی نخواهد بود.

در حال حاضر اکثر دستگاه‌ها از HDMI نسخه 2.0 استفاده می‌کنند؛ اما در سال 2018 شاهد مهاجرت به نسخه 2.1 خواهیم بود. اولین پرسشی که در اینجا مطرح می‌شود آن است که استاندارد جدید تا چه حد روی تجربه کاربران تأثیر خواهد گذاشت؟ پاسخ کوتاه آن است که تغییر چندانیشاهد نخواهید بود. دلیل این امر آن است که عرضه به‌روزرسانی جدید برای HDMI با آینده‌نگری ویژه‌ای صورت خواهد گرفت و تمرکز ویژه‌ای بر رزولوشن‌ها و فرمت‌های احتمالی که تا چند سال آینده در اختیار عموم کاربران قرار نخواهند گرفت، شاهد هستیم.

تلویزیون‌هایی که در سال 2018 خریداری می‌کنید، به‌احتمال زیاد از HDMI 2.1 بهره‌مند خواهند شد؛ اما حتی این محصولات هم استفاده تمام و کمالی از پتانسیل استاندارد ارتباطی جدید نخواهند داشت. به بیان دیگر، عدم بهره‌مندی تلویزیون فعلی شما از HDMI 2.1 به هیچ وجه دلیلی برای ارتقاء آن نخواهد بود. با این پیش‌زمینه، بد نیست نگاهی هم به قابلیت‌های HDMI 2.1 که در حال حاضر به مرحله توسعه رسیده‌اند داشته باشیم.

 نگاه کوتاه

اگر فرصت کافی برای خواندن کامل این مطلب ندارید، در این بخش می‌توانید نیم‌نگاهی به قابلیت‌های اصلی HDMI 2.1 داشته باشید.

• کانکتورهای فیزیکی و کابل‌ها، ظاهری مشابه با آنچه در کابل‌های امروزی شاهد هستیم دارند.
• پهنای باند کابل‌های جدید از 18 گیگابیت بر ثانیه (HDMI 2.0) به48 گیگابیت بر ثانیه (HDMI 2.1) ارتقاء یافته است.
• امکان انتقال محتویاتی با حد نهایی رزولوشن 10K و فریم ریتی تا 120 فریم بر ثانیه در HDMI 2.1 وجود دارد.
• به کابل‌های جدیدی برای انتقال رزولوشن‌ها و یا فریم‌ریت‌های بالاتر نیاز است.
• مشخصات و استانداردهای HDMI 2.1 هنوز در مرحله بررسی قرار دارد و احتمالا در آوریل تا ژوئن 2017 شاهد نهایی شدن این مشخصات خواهیم بود.
• اولین سری محصولات مجهز به این قابلیت جدید احتمالا در اواخر سال 2017 به بازار عرضه خواهند شد؛ اما اکثر محصولات در سال 2018 به فروش خواهند رسید.

 اگر به اطلاعات بیشتری نیاز دارید، در ادامه مطلب با ما همراه باشید.

 پهنای باند

وقتی شما رزولوشن سیگنالی تلویزیونی را افزایش می‌دهید، حجم اطلاعاتی آن سیگنال هم افزایش خواهد یافت. به این ترتیب، سیگنال 4K UltraHD با رزولوشن 3820 در 2160 پیکسل که از طریق HDMI انتقال پیدا می‌کند، از نظر اطلاعاتی، حجمی به میزان 4 برابر بیشتر از سیگنال‌ها تمام اچ‌دی با رزولوشن 1920 در 1080 پیکسل را در خود جا داده است. اگر کابل‌ها را با لوله‌ها مقایسه کنید، متوجه خواهید شد که برای انتقال سیگنال‌های 4K به کابل قطورتری در مقایسه با آنچه برای انتقال محتویات 1080p لازم است، نیاز خواهید داشت. همین امر در صورتی که به افزایش فریم‌ریت نیاز داشته باشید، صادق است. برای انتقال تصویری با نرخ 60 فریم بر ثانیه، به کابل بزرگ‌تری در مقایسه با تلاش برای انتقال تصویری 24 فریم بر ثانیه‌ای اما با همان رزولوشن، نیاز خواهید داشت.

اگرچه اکثر کابل‌های HDMI فعلی امکان مدیریت محتویات چندرسانه‌ای را که در حال حاضر در بازار استفاده می‌شود، دارند؛ اما مطمئنا بازار تلویزیون‌های مدرن در این سطح باقی نمی‌ماند و پیشرفت خواهد کرد. به این ترتیب، در آینده‌ای نه‌چندان دور شاهد عرضه تلویزیون‌هایی با رزولوشن بالا و فریم ریت بیشتر خواهیم بود. اینجاست که HDMI 2.1 معنا و مفهوم خود را پیدا خواهد کرد. در حال حاضر این استاندارد برای 99 درصد از کاربران معنایی ندارد؛ اما در آینده‌ای که قرار است محتوای 120 فریم بر ثانیه ویژه تلویزیون‌های 4K یا محتوای 120 فریم بر ثانیه ویژه تلویزیون‌های 8K را انتقال دهیم، این استاندارد، جایگاه اصلی خود را پیدا خواهد کرد.

در صورتی که شما در دسته گیمرهای حرفه‌ای قرار می‌گیرید، این فریم‌ریت‌های بالا واقعا شما را وسوسه خواهند کرد. این در حالی است که هیچ منبعی به‌جز کامپیوترهای شخصی نمی‌تواند خروجی بیشتر از 60 فریم ‌بر ثانیه داشته باشد و اساسا هیچ محتوایی، به‌جز چند فیلم HFR محدود در این بخش وجود ندارد. در حال حاضر هنوز هیچ شرکتی تلویزیون‌های 8K را در لیست فروش قرار نداده است. حتی در صورتی که فروش این محصولات آغاز شود، چندین سال طول خواهد کشید تا دسترسی کافی به محتویات سازگار با این تلویزیون‌ها فراهم شود. در حال حاضر محتوای 4K کافی هم در بازار وجود ندارد و از همین رو راه زیادی تا عرضه محتویات 8K خواهیم داشت.

 قابلیت‌های جانبی

اگرچه بهبود رزولوشن و فریم‌ریت، تأثیر ویژه‌ای بر بهبود تجربه کاربران خواهد داشت؛ اما قابلیت‌های اضافه دیگری هم وجود دارند که در پرتو استفاده از HDMI 2.1 پیش روی کاربران قرار خواهند گرفت.

Dynamic HDR قابلیتی جذاب در این به‌روزرسانی بزرگ است. محدوده دینامیکی بالا (HDR) از جمله بهینه‌سازی‌های ویژه و جذاب در زمینه بهبود کیفیت تصاویر به شمار می‌آید. در حال حاضر، HDR10 را باید متداول‌ترین فرمت HDR به‌حساب آورد. این فرمت از آنچه متادیتا نام دارد استفاده می‌کند تا به تلویزیون اعلام کند چه تعامل و برخوردی با محتویات HDR داشته باشد. در نسخه فعلی HDR10، متادیتا تنها یک‌بار و برای همیشه روی هر برنامه اعمال خواهد شد. به این ترتیب، مجموعه مشخص و واحدی از تنظیمات را برای تمامی برنامه یا فایل ویدئویی خود شاهد خواهید بود.

Dynamic HDR می‌تواند نسبت به هر فریم، تأثیرات متفاوتی داشته باشد و از محدود بودن به کل برنامه تلویزیونی یا ویدئوی ورودی فراتر رود. به این ترتیب، شاهد بهبود نمایش محتویات در هر صفحه یا فریم خواهیم بود. در نظر داشته باشید که صحنه‌ای تاریک با هایلایت‌های روشن، تأثیر متفاوتی در مقایسه با صحنه‌ای روشن با محیط‌های تاریک، از استاندارد HDR دریافت خواهد کرد. در صورتی که این صحنه‌ها در یک فیلم واحد وجود داشته باشند، HDR استاتیک، برخورد یکسانی با آن‌ها خواهد داشت؛ اما HDR دینامیک این امکان را فراهم می‌کند تا هر صحنه در بهترین وضعیت خود به نمایش درآید. HDMI 2.1 امکان فعال‌سازی Dynamic HDR را فراهم می‌کند؛ اما پیش از هر چیز، این قابلیت باید در خودِ محتویات ویدئویی هم وجود داشته باشد.

بد نیست اشاره کنیم که اچ دی آر دالبی ویژن (Dolby Vision HDR) در حال حاضر از متادیتای دینامیک استفاده می‌کند که امکان انتقال محتوا از طریق رابط‌های HDMI فعلی هم دارد. در CES 2017 پخش‌کننده‌های بلوری مجهز به دالبی ویژن توسط الجی و شرکت‌های دیگر معرفی شدند و فرایند عرضه آن‌ها به بازار از سال جاری آغاز خواهد شد. این پخش‌کننده‌ها، سازگاری کاملی با تلویزیون‌های فعلی مجهز به دالبی ویژن دارند.

eARC تحولی جدید در کانال‌ بازگشت صدا (Audio Return Channel) به‌حساب می‌آید که ارتباطات ساده‌تری بین دستگاه‌های صوتی و تصویری نظیر تلویزیون‌ها، پخش‌کننده‌های ویدئویی و سیستم‌های صدا فراهم می‌کند. eARC پشتیبانی از پیشرفته‌ترین فرمت‌های صوتی نظیر صدای ایجادشده از منبع انتشاری بر پایه اشیاء را فراهم می‌کند و قابلیت‌های کنترل پیشرفته سیگنال صوتی نظیر تشخیص خودکار دستگاه‌ها را پیش روی کاربر قرار می‌دهد.

قابلیت Game Mode VRR ویژگی جذابی برای گیمرها است. این قابلیت، امکان استفاده از نرخ تازه‌سازی متغیر را فراهم می‌کند که این امر، زمینه لازم برای آنکه پردازنده گرافیکی سه‌بعدی، تصویر را در همان زمان رندرشدن، به‌طور کاملا روان و با جزئیات بیشتر در گیم‌پلی نشان دهد، فراهم خواهد کرد. در نهایت، این قابلیت باعث حذف لگ، وقفه‌های ناگهانی و از بین رفتن عدم یکپارچگی در نمایش فریم‌ها خواهد شد. اگر این ترکیب برای شما آشنا به نظر می‌رسد، به خاطر آن است که راهکاری مشابه با G-Syc انویدیا یا FreeSync شرکت AMD را شاهد هستیم که هر دو از طریق استاندارد دیسپلی‌پورت در دسترس قرار گرفته‌اند. قابلیت Game Mode VRR از طریق کابل‌های فعلی هم در دسترس قرار خواهد گرفت؛ اما در صورتی که خواستار ویدئوهایی با رزولوشن و فریم ریت بیشتر از 4K و 60 فریم بر ثانیه هستید، به کابل‌های 48G نیاز خواهید داشت.

 کابل جدید

پس از گذشت مدت‌ها، شاهد ورود کابل‌های HDMI جدید به بازار خواهیم بود. از نظر ظاهری و با توجه به عدم استفاده از کانکتورهای جدید، به نظر می‌رسد شاهد همان کابل‌های قدیمی هستیم. کابل‌های 48G پهنای باند 48 گیگاهرتزی دارند که چیزی حدود 2.6 برابر بیشتر از کابل‌های باکیفیت فعلی HDMI است. این کابل‌ها از قابلیت سازگاری با محصولات قدیمی‌تر هم بهره‌ می‌برند تا خود را با سرعت دستگاه‌های فعلی شما نیز سازگار کنند. با وجود این، در حال حاضر دلیل منطقی برای خرید کابل‌های 48G وجود ندارد. نسل اول این کابل‌ها قیمت بالایی خواهد داشت و هیچ کاربردی در دستگاه‌های نسل فعلی ندارند. پس از اینکه دستگاه‌های خود را به نمونه‌هایی که می‌توانند از پهنای باند اضافه بهره ببرند تجهیز کردید، زمان تعویض کابل هم فرا خواهد رسید. آن زمان مطمئنا امکان خرید این کابل‌ها با قیمت پایین‌تر فراهم خواهد شد.

افزایش رزولوشن و فریم ریت، در طالع کابل‌های 48G به چشم می‌خورد. این کابل‌ها امکان پخش محتوای ویدئویی با رزولوشن‌ها و فریم‌ریت‌های زیر را دارند:

• 4K50/60
• 4K100/120
• 5K50/60
• 5K100/120
• 8K50/60
• 8K100/120
• 10K50/60
• 10K100/120

در حال حاضر امکان رسیدن به رزولوشن 4K با نرخ 60 فریم بر ثانیه در کابل‌های فعلی هم وجود دارد؛ اما مابقی رزولوشن‌ها و فریم‌ریت‌ها به کابل‌های 48G نیاز دارند. در بخش تولید و مدیریت رنگ هم شاهد پشتیبانی کابل‌های جدید از استانداردهای «BT.2020» و «16 بیت به ازای هر رنگ» خواهیم بود. این استاندارد مشابه با چیزی است که در HDMI 2.0a/b شاهد بودیم و البته امکان رسیدن به وسعت رنگ وسیع‌تر (Wide Color Gamut) را فراهم می‌کند.

 زمان عرضه

انجمن اچ دی ام آی (HDMI Forum) که مسئولیت مدیریت مشخصه‌های HDMI را بر عهده دارد، قرار است مشخصات کامل این به‌روزرسانی جدید را در سه‌ماهه دوم سال جاری میلادی یعنی بین ماه‌های آوریل و ژوئن ارائه کند. با این تفاسیر، به نظر می‌رسد قابلیت یادشده، فرصت ادغام در تلویزیون‌های مدل 2017 نخواهد داشت. با وجود این، همچنان این احتمال وجود دارد که HDMI 2.1 را در دستگاه‌های محدودی در سال جاری شاهد باشیم و بالاخره عرضه انبوه محصولات مجهز به این قابلیت، در سال آینده انجام شود.

علاوه بر این، این احتمال وجود دارد که به‌روزرسانی فیرم‌ویر تلویزیون شما، قابلیت‌های جدید اچ دی ام آی 2.1 را که ارتباطی با پهنای باند ندارند، دریافت کند. البته انجمن HDMI توپ را داخل زمین شرکت‌های تولیدکننده انداخته و اعلام کرده است عرضه محصولات بهره‌مند از این استاندارد، به زمان بهره‌برداری از HDMI 2.1 توسط این شرکت‌ها بستگی دارد.

 در جمع‌بندی باید اعتراف کرد که HDMI 2.1، به‌روزرسانی ویژه و چشمگیری برای قابلیت ارتباطی اچ دی ام آی است؛ اما در حال حاضر، در دسترس بودن این استاندارد تأثیر چندانی بر تجربه شما نخواهد داشت. این به‌روزرسانی، چیزی شبیه به بزرگراهی ده خطه است که در ناحیه‌ای روستایی احداث شده باشد.