خلاف آن‌وقت‌هایی که برف و باران، شهر تهران را قفل می‌کرد، برف دو روز گذشته خیابان‌ها و بزرگراه‌های اصلی آن را خلوت کرد و مردم شادمان را راحت گذاشت تا در خوشی «امید سپید»، روز بگذرانند.
به گزارش ؛ شهروند نوشت:وضعیت در همه جاده‌ها البته مثل تهران نبود؛ مثل جاده‌های منتهی به قم یا کرج که باعث شد خیلی‌ها به علت یخبندان و کولاک از ٥ تا ١٠ساعت در ماشین‌هایشان به حالت ایستاده بمانند. تعداد زیادی از مردم اما با تمام این مشکلات به قدری از آمدن برف زمستانی، آن هم بعد روزهای گرم گذشته در زمستان امسال خوشحال بودند که این‌بار بیشتر نیمه پر لیوان را دیدند؛ اگرچه انتقادات زیادی هم به نحوه مدیریت بحران، کم‌و‌کاستی‌های شهرداری در برف‌روبی و درخت‌تکانی مطرح شد اما آنها بساط برف‌بازی در خیابان به راه انداختند و حالا شهردار تهران از مردم و همکاران شهرداری قدردانی کرده است.
پیام تشکر شهردار به مردم
در دو روز گذشته مردم به دلیل برف و یخبندان شنبه‌شب و روز یکشنبه یا از خانه‌های خود بیرون نیامدند یا اینکه خود را سرگرم برف‌بازی و درخت‌تکانی کردند، برای همین هم شهردار تهران دیروز در پیام تلگرامی خود، خطاب به مردم تهران و نیروهای شهرداری، از همکاری آنها در ساعات گذشته تشکر کرد. او در این پیام اعلام کرد که مشکلات به وجود آمده، به دقت مورد بررسی قرار می‌گیرد تا خدمت به شهر و شهروندان در روزهای برفی ارتقا یابد: «تلاش‌های همکارانم در شهرداری موجب شد تا معابر اصلی شهر با کمترین مشکل در روز کم‌سابقه برفی باز باشد و حیات و حرکت در شهر ساری و جاری باشد. مردم عزیز تهران هم جلوه‌ای دیگر از مشارکت را به نمایش گذاشتند و به سنت پیشینیان، برای سبک‌ترشدن بار درختان محل زندگی خود و تسهیل تردد در محله‌ها تلاش کردند و از دیگر سو همکاری قابل تحسینی را با مدیریت شهری با عمل به توصیه‌های اعلام‌شده به نمایش گذاشتند. »
اگرچه سازمان هواشناسی کشور پنجم بهمن‌ماه درباره وضعیت جوی استان تهران هشدارهایی را داده بود اما سرانجام شنبه‌شب برف تهرانی‌ها را غافلگیر کرد؛ در کمتر از یکی دوساعت، تهران و بیشتر محورهای منتهی به آن سفیدپوش شد. چند ساعت بعد وقتی مردم تهران در روشنایی صبح یا ترجیح دادند سر کار نروند یا با تاخیرهای یکی دوساعت به محل کار خود رسیدند. روی درختان برف سنگینی نشسته بود و به همین دلیل بعضی از این درختان خم شدند و شکستند، برای همین شهردار تهران در توییتی از جوانان تهرانی خواست به ماموران شهرداری برای تکاندن برف درختان کمک کنند. بعد از آن هم کمپین درخت‌تکانی به راه افتاد و خیلی از هنرمندان ازجمله مرضیه برومند هم به آن پیوستند.
همزمان هم مسئولان شهرداری شماره ١٣٧ شهرداری را برای معرفی کارتن‌خواب‌ها برای جلوگیری از سرمازدگی آنان اعلام کردند و گفته شد که درصورت مشاهده کارتن‌خواب‌ها، این افراد را معرفی کنند، اما همزمان با شکل‌گرفتن این گروه‌ها، بازار انتقادات و شایعه از اقدامات شهرداری به راه افتاد، چون با وجود برف سنگین و هشدارهای هواشناسی مردم انتظار داشتند که مسئولان خدمات شهری در بازکردن معابر و خیابان‌ها فعالیت بیشتری انجام دهند و حداقل در شهر دیده شوند اما ماشین‌های برف‌روبی بیشتر در مناطق مرکزی شهر اقداماتی را انجام دادند و این تصور به وجود آمد که شهرداری غافلگیر شده است. محمدعلی نجفی، شهردار تهران ظهر روز یکشنبه البته با اعلام آماری از تجیهزات شهرداری برای برف‌روبی گفت: «از ساعت ٢٠:٣٠ شب یکشنبه که برف آغاز شد، حدود 1200 خودروی برف‌روب و 2هزار کارگر و 163 سایت برف‌روبی و 3500 مخزن مخصوص شن همه خوشبختانه آماده‌باش کامل بوده و به خاطر پیش‌بینی‌های هواشناسی از قبل آماده بودند و کار خودشان را در کنار پلیس راهور آغاز کردند.» او بعد هم این را گفت که بخشی از مشکلات پیش‌آمده در پی بارش شدید برف طبیعی است و بخشی دیگر به ضعف امکانات بازمی‌گردد.
تلاش شهرداری آن بود که شریان‌های اصلی را باز نگه دارد
در نهایت بعد از آن همه برف، شهردار تهران اعلام کرد که روز دوشنبه روز سختی برای حمل‌ونقل و ترافیک تهران خواهد بود، برای همین روز دوشنبه تمامی مدارس و دانشگاه‌های استان تهران تعطیل شد و شاید همین موضوع باعث شد تا صدمات کمتری در این‌باره به وجود بیاید. حالا دو روز بعد از بارش نخستین برف زمستانی، معاون هماهنگی و امور مناطق شهرداری تهران در نشست خبری‌ای که داشت، به انتقاداتی که درباره عملکرد شهرداری شد، پاسخ داد: «تلاش شهرداری آن بود که شریان‌های اصلی را باز نگه دارد و این افتخار ماست، چراکه در سه دوره گذشته در سال‌های ٨٣، ٨٦ و ٩٥ شاهد بودیم که شهرداری نتوانست در این حوزه وظایف خود را انجام دهد و پس از بارش برف شریان‌های اصلی به صورت کامل بسته شد. از امروز هم برف‌روبی شریان‌های درجه دوم و سوم آغاز شده است.» حسن رباطی درباره شکستن درخت‌ها در جریان بارش اخیر هم گفت: «تهران ٢٢٣٣ بوستان در مقیاس‌های مختلف دارد که مساحتی حدود ٥٨میلیون مترمربع را شامل می‌شود که مساحت کمی نیست و ما تمام تلاش خود را کردیم تا شهروندان از این نعمت الهی با شور و شعف کمال استفاده را ببرند.»
از سوی دیگر یکی از انتقادات به بحث حمل‌ونقل عمومی بود و اینکه بسیاری از مردم ساعت‌ها در کنار خیابان‌ها به انتظار تاکسی یا اتوبوس ایستاده بودند. رباطی در این‌باره هم گفت: «٩درصد حمل‌ونقل از طریق مترو، ١٠درصد از طریق اتوبوس و ٢٢درصد از طریق تاکسی و باقی به وسیله خودروهای شخصی است. در زمینه تاکسی‌ها کاری از دست ما برنمی‌آید، چراکه تاکسیرانی در مالکیت خصوصی است و سند تاکسی به خود راننده تعلق دارد و نمی‌توانیم به تاکسی‌ها بگوییم چرا سرکار نیامدید، البته شهرداری می‌تواند در مورد نرخ نظارت کند اما قانونی نداریم تا به تاکسی بگوییم چرا در روز بارانی یا برفی خدمات نمی‌دهد.
تاکسی‌های اینترنتی جزو مالکیت خصوصی محسوب می‌شوند.» او معتقد است که اتوبوسرانی از همه ظرفیت خود استفاده کرد: «البته با درخواست شهردار از آقای مقیمی درباره تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها از ترافیک جلوگیری شد.» به گفته معاون شهردار تهران، برف‌روبی در شریان‌های درجه دو و سوم از روز دوشنبه و با تأخیر شروع شد اما باید توجه کنیم بارش برف شب دوشنبه قطع شد و هم‌وغم ما حمل‌ونقل و پیاده‌روها بودند. از سوی دیگر، حدود ٣٠ الی ٣٥سانتی‌متر برف آمد و براساس آمار هواشناسی در ٢٢ منطقه بارش برف داشتیم و مناطق جنوب و جنوب‌غربی بارش برف بیشتر بود.» او در پاسخ به اینکه چرا شهرداری با وجود ٦٨هزار نیرو و منابع انسانی نتوانست از پس بارش برف در تهران بربیاید، توضیح داد: «ما در تکنولوژی عقب هستیم و بخشی از آن به گذشته مربوط می‌شود. از اواخر سال ٩٥ تا شروع به کار مدیریت جدید شهری شروع به جذب نیروی انسانی کردند. الان ٣٠درصد با کسری بودجه مواجه هستیم و اگر شرایط مهیا شود، هر مدیریتی به خود اجازه می‌دهد از تکنولوژی استفاده کند.» به گفته حسن رباطی شهرداری برای برف‌روبی دو‌هزار نیروی انسانی و چهار‌هزار نیروی انسانی برای بخش فضای سبز به کار گرفته شده است.
اسکان ٣هزار بی‌خانمان در 18 گرمخانه در شب یخ‌زده تهران
به دنبال بارش برف در تهران سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران همراه با خبرنگاران بازدیدی از گرمخانه‌ها ترتیب داد. قدیمی با توجه به ظرفیت 3500نفری مددسراها در سطح شهر تهران، از اسکان ٣هزار بی‌خانمان در 18 گرمخانه در شب یخ‌زده تهران خبر داد: «با توجه به سرمای دو شب گذشته، از هر منطقه سه خودرو به گشت‌های شبانه‌روزی اضافه شده است که به این ترتیب مجموعا 110 خودرو در سطح شهر تهران مشغول فعالیت هستند و در طول 24ساعت گذشته به صورت شبانه‌روزی افراد بی‌خانمان را از سطح شهر تهران جمع‌آوری می‌کنند.»
در راه‌ماندگان و عذرخواهی پلیس راهور
از زمان آغاز برف در تهران محورهای مواصلاتی تهران به ویژه تهران- کرج و تهران- قم درگیری شدیدی با برف پیدا کرد، مردم ساعت‌های زیادی در اتوبان‌های خروجی تهران در بی‌آبی و بی‌غذایی ماندگار شدند. فرزان شمس یکی از همین افراد است که ساعت ١١ شب شنبه‌شب به سمت خانه‌اش در کرج حرکت کرد اما تا ٦صبح فردایش در پمپ بنزین نزدیک به ورد آورد، متوقف ماند: «مردم می‌ترسیدند سوختشان تمام شود، برای همین همگی به سمت پمپ بنزین می‌آمدند و دیگر هیچ راهی نبود تا اینکه سوخت پمپ بنزین هم تمام شد. واقعا هیچ امکاناتی در آن‌جا نبود و مردم با دلهره و نگرانی آن چند ساعت را گذراندند، هیچ خبری از امدادرسانی نبود. ما فقط دو خودروی امداد دیدیم که امدادگران آن به ما گفتند هیچ برنامه برای امدادرسانی به شما در جاده وجود ندارد. در نهایت هم ٦ صبح خودمان گاردریل را بردیم و از آن سمت به طرف کرج رفتیم.» او معتقد است که در طول شب بارها رادیوپیام اعلام کرد که اتوبان قم مسدود شده است اما حتی یک‌بار هم درباره مسدودشدن جاده تهران- کرج بحث نشد: «همین نبود اطلاع‌رسانی باعث شد مردم به این سمت بیایند و کار را سخت‌تر کرد.»
تمام کسانی که آن شب را در جاده ماندند جز برف، کولاک، یخبندان و تصادف ماشین‌های رهاشده‌ای را در کنار جاده می‌دیدند که صاحبانشان از ترس جانشان رفته‌اند تا چند ساعت بعد که هوا و جاده بهتر شد، برای بازگرداندن آن اقدام کنند. الهه باقری که دانشجوی فلسفه هنر دانشگاه ادیان قم که در جاده قم به سمت کرج گرفتار شده بود، درباره ماشین‌های در راه مانده و بدون سرنشین در کنار جاده حرف زد و اینکه به دلیل وضعیت جوی و بسته‌بودن جاده مجبور شده است تا دو شب را در قم بماند: «روز دوشنبه هم برگشتیم، بیشتر از ٤ساعت در راه بودیم و جاده به سمت تهران بسیار بد بود. ماشین‌های سنگین به راه افتاده بودند و قبل از فرودگاه و عوارضی تهران هم جاده پر از برف و گل یخ‌زده بود.» حالا اما سردار موسی امیری، جانشین رئیس پلیس راهور ناجا بابت اتفاقی که در محورهای مواصلاتی بر اثر برف و کولاک افتاده است، از مردم عذرخواهی کرد: «باز هم از مردم بابت حادثه عذرخواهی می‌کنم. مردم حق دارند در مورد گرفتاری در جاده قم و آزادراه کرج گله‌مند باشند.»
عضو شورای شهر تهران:عملکرد شهرداری قانع‌کننده بود
حسن خلیل‌آبادی، عضو شورای شهر تهران اما در گفت‌وگو با «شهروند» عملکرد مدیریت شهری در دو روز گذشته را راضی‌کننده دانست. او معتقد است؛ با توجه به بارش کم‌سابقه برف مدیریت مناسبی انجام شده است: «من به لحاظ اینکه وسعت این بارش خیلی زیاد بود، یک بارش بی‌سابقه برف در تهران بود و با توجه به امکانات شهرداری، عملکرد مدیریت این مجموعه را قابل دفاع می‌دانم.» این سخنان عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران درحالی مطرح می‌شود که منتقدان از قابل‌پیش‌بینی‌بودن این بارش سخن می‌گویند و انتظار عملکرد بهتری از مجموعه شهرداری داشتند. خلیل‌آبادی درباره این انتقادات و همچنین کم‌کاری شهرداری در تکاندن برف از روی درختان و شکستن تعدادی از درختان شهر هم می‌گوید: «بارش برف قابل پیش‌بینی بود ولی این حجم قابل پیش‌بینی نبود. بله، تعدادی درخت شکسته شد اما توجه شهرداری بیشتر به منطقه تردد مردم و روانسازی شریان‌های شهر بود. طبیعتا نسبت به درختان غفلت شده و البته به نظرم تعدادشان زیاد نبود. آسیب جدی به فضای سبز وارد نشده و چندین درخت شکسته است. درمجموع این نعمت الهی مدیریت شده است.»
در روزهای برفی تهران، یکی از بحث‌های داغ شبکه‌های اجتماعی مقایسه عملکرد مدیریت جدید شهرداری تهران با دوران 12ساله شهرداری «محمدباقر قالیباف» بود که کاربران زیادی در نقد یا حمایت از عملکرد مدیریت جدید نوشتند. خلیل‌آبادی در مقایسه این دو دوره هم می‌گوید: «این حجم از بارش در آن 12سال سابقه نداشت. در دوره قبل با یک بارندگی، شهر به مشکلات اساسی برمی‌خورد که نمونه آن نمایشگاه کتاب بود اما روز اول برف تا ظهر مردم به زندگی خود مشغول بودند و رفت‌و‌آمد در شهر وجود داشت. بعد از این همه برف‌روبی با جدیت انجام شد.» بحث حضور و مشارکت مردم در کمک به حل مسائل شهری هم در روزهای گذشته با توییت شهردار تهران و درخواست او از جوانان برای تکاندن درختان هم با حاشیه‌های فراوانی روبه‌رو شد. گروهی در حمایت از این سخنان به مشارکت شهروندان در کشورهای توسعه‌یافته اشاره کردند و گروهی از هم با طعنه پرسیدند که چرا در دوره قالیباف خواهان چنین مشارکتی نبودید؟ عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران همراهی مردم با مدیران جدید شهرداری را یکی از نقاط قوت شرایط کنونی می‌داند و معتقد است که باید در این زمینه آموزش‌های لازم داده شود: «مشارکت مردم در همه امور کارساز است و در این مورد هم خیلی خوب بوده است، البته باید این درخواست‌ها به روزهای حساس خلاصه نشود و همیشه از حضور و مشارکت مردم در امور شهر استقبال شود و آموزش‌های لازم هم داده شود.»
انتقاد یک گیاه‌شناس به غیرعلمی بودن تکاندن برف گیاهان درخت را نتکان!
شهروند؛ برای تهرانی که روزگاری «چنارستان» بود و حالا به اندازه گذشته درخت ندارد، برف هم نعمت بود و هم مایه زحمت. ساعت‌های اول پس از بارش کم‌سابقه برف از سوی مسئولان شهری اعلام شد که ٧٠٠ درخت به دلیل سنگینی برف افتاده‌اند؛ موضوعی که علاوه بر خسارت به تیرهای برق و خودروها، بسیاری را بابت حال درختان باقیمانده شهر نگران کرد. اگرچه آمار دقیق درختان شکسته‌شده تهران و باقی شهرهای برف‌دیده هنوز اعلام نشده، با انتشار اخبار و تصاویری از درختان قطع‌شده، روز یکشنبه شهردار تهران در توییتی از جوانان دعوت کرد تا به ماموران شهرداری برای تکاندن برف کمک کنند و این آغازی بود برای راه‌افتادن این هشتگ در فضای مجازی: «درخت‌رو بتکون». تعداد فیلم‌های منتشرشده از تکان‌دادن درختان در اینستاگرام بالا بعد از این بالا رفت، سلبریتی‌ها هم این کار را تشویق کردند. با این حال تکاندن برف از شاخه‌های درختان چندان مورد تأیید همه نیست؛ مثل گیاه‌شناس پیشکسوتی که با راه‌افتادن این موج مسأله را به‌طور علمی نقد کرد و گفت: «درختان را نتکانید!»
برف هم مثل باران است؛ پدیده‌ای طبیعی
در کنار راه‌افتادن موج، تکاندن شاخه‌های درختان و بالاگرفتن انتقاد به بی‌تفاوتی نسبت به سنگین‌شدن، خم‌شدن و شکستن درختان در کوچه‌ها و محله‌های مختلف اما حسین آخانی، پژوهشگر منابع طبیعی و گیاه‌شناس که حرفی خلاف جریان زده بود، به «شهروند» می‌گوید: «مسأله این است که برف هم مانند باران پدیده‌ای طبیعی است و گیاهان به آن نیاز دارند. مهمترین نقش برف این است که باعث می‌شود اگر درختان آفتی داشته باشند، از بین ببرد. علاوه بر این، برف روی درخت مثل خاک روی زمین اثر می‌کند، یعنی باعث می‌شود آب آرام‌آرام به ریشه‌ها جذب شود. برف بالای درختان این فرصت را به طبیعت می‌دهد که از آب‌شدن آرام برف استفاده کنند، این درحالی است که تکاندن برف‌ها آنها را هدر می‌دهد، ریختنشان توی جوی‌ها، یعنی از دست‌رفتن نعمت.» عضو هیأت علمی دانشکده علوم دانشگاه تهران تأثیر مثبت دیگر باریدن برف روی شاخه‌ها را حفظ جوانه‌ها از سرمازدگی می‌داند: «همیشه پس از برف سنگین، یک سرمای شدید اتفاق می‌افتد، وجود این برف روی شاخه‌ها، جوانه‌ها را در برابر سرمازدگی حفظ می‌کند. به‌علاوه، گیاهان در دنیا با آب و هوای مختلف سازش پیدا کرده‌اند و بنابراین برف برای گیاهان در مناطق برف‌خیز لازم است و اگر نباشد، آنها آفت می‌گیرند و چندین بلای دیگر.» او با توضیح این موارد می‌گوید: «تکان‌دادن برف از شاخه‌های درختان، از نظر علمی، منطقی نیست.»
مگر اینکه خطر باشد
آخانی با گفتن تمام این دلایل اما معتقد است؛ بالاخره یک‌جایی باید درختان را تکاند: «مگر اینکه بحث واردشدن خسارت به محیط شهری و آسیب به تأسیسات عمومی مطرح باشد..»
درختان شکسته بومی نبودند
مسئولان شهری در خبرها آماری از شکستن ٧٠٠ درخت در تهران دادند. این آمار اگرچه به نظر می‌آید که از واقعیت دور است اما طبیعی است که درختان سنگینی برف نیم‌متری تحمل نکند. عضو هیأت علمی دانشکده علوم دانشگاه تهران اما معتقد است تعداد زیادی از درختانی که در برف اخیر شکسته‌اند، گونه بومی نبوده‌اند و این دلیل طاقت نیاوردنشان زیر سنگینی برف است. او که برای سرکشی وضع درختان به دانشگاه تهران، پارک لاله و چند محله و خیابان سرزده، در توضیح صحبتش می‌گوید: «درختانی که در دانشگاه تهران آسیب دیده بودند، مناسب تهران نبودند، مثل درخت کاج که همیشه سبز است، سرشاخه‌هایش بار سنگینی دارند و طبیعی است که برف سنگین می‌تواند آن را بشکند. گونه کاج در این برف آسیب شدیدی می‌بیند و دلیلش این است که این‌گونه بومی هیچ‌کدام از شهرهای ایران نیست. حتی چنار هم بومی این شهر نبوده است.»این گیاه‌شناس ادامه می‌دهد: «درختان بومی این شهر، برگ‌ریز هستند.
باید از تهران انتظار باریدن چنین برفی را داشت و اصلا عجیب نیست. من هیچ‌وقت گول ترسالی و خشکسالی ایران را نمی‌خورم؛ چراکه آب‌وهوای این سرزمین همیشه نوسانات بالایی داشته است. ما همیشه تنوع آب‌وهوایی داشته‌ایم، مثل باران‌های شدید دو‌سال پیش و کم‌بارشی امسال و برف اخیر. به همین دلیل است که نه‌تنها در تهران، بلکه در ایران باید از درختان برگ‌ریز استفاده کنیم، نه درختان همیشه سبز.«انجیلی»، «بلوط» «ون»، «نارون» و «داغداغان» گونه‌های بومی ایران است. انجیلی بیشتر برای شمال کشور توصیه می‌شود، درخت محکمی که سه تای آن را در پارک لاله کاشتیم و برفی که بارید، هیچ کدامشان را از پا نینداخت.»
