-*محمدرضا فاطمی: گردشگری در دنیا به یکی از منابع اصلی درآمد کشورها تبدیل شده است. امکانات و درآمدهای گردشگری در بسیاری از کشورها مانند انگلستان، فرانسه، ترکیه،مالزی، تایلند و... به حدی است که می‌تواند با کل درآمد صادرات نفتی ایران معادل شود.
به گزارش ، آرمان نوشت: در واقع بخش عمده‌ای از درآمد ناخالص‌ملی این کشورها را درآمد گردشگری تشکیل می‌دهد. اهمیت فعالیت‌های‌گردشگری در این کشورها بیشتر شده است و روزانه جاذبه‌های گردشگری ایجاد یا آثار تاریخی و منازل‌قدیمی را بازسازی می‌کنند. طبیعت‌گردی را نیز در مناطق دیدنی کشورشان ترویج می‌کنند. بنابراین صنعت گردشگری در این کشورها در حال توسعه و درآمد گردشگری در حال افزایش است.
ایران، بی‌توجهی به گردشگری زیست‌محیطی
ایران جزو پنج کشور با جاذبه‌تاریخی و طبیعی در دنیاست اما جایگاه 100 یا 150 را در گردشگری زیست‌محیطی دارد و تعداد گردشگران طبیعت گرد در آن در حال کاهش است. منابع جذب گردشگر خارجی از دست رفته و گردشگر داخلی جایگزین گردشگر خارجی شده است. متاسفانه گردشگران داخلی در 15 سال گذشته موجب تخریب گسترده منابع طبیعی شده‌اند. به‌گونه‌ای که پای هر کسی به منابع طبیعی و طبیعت باز شده آنجا را مملو از زباله و آشغال کرده و مورفلوژی یا سیمای‌سرزمین را تخریب کرده است.
این تخریب با شیبی افزایشی روبه‌رو است. از این رو برخلاف کشورهای دیگر، در ایران گردشگری طبیعی یا طبیعت گردی به‌شدت در حال توسعه بی‌رویه و تخریب سرزمین است و تفاوت ما با سایر مناطق دنیا در این موضوع به‌شدت محرز است. با روند کنونی تخریب باید در آینده‌ای نه چندان دور منتظر نابودی منابع طبیعی مثل جنگل‌ها، دریاچه‌ها و سواحل زیبای خزر باشیم، در حال حاضر امکان جذب گردشگر‌خارجی به این مناطق برای آنکه با خود ارز به‌همراه بیاورد؛ کاملا منتفی است. اگر گردشگر‌خارجی تنها یک بار به ایران بیاید دیگر به این سرزمین نخواهد آمد و به کشورهای دیگر مانند ترکیه می‌رود.
قطب‌های گردشگری، نابودکننده طبیعت
قطب‌های‌گردشگری در دولت‌های گذشته در کنار مناطق تاریخی یا جاذبه‌های‌طبیعی به وجود آمده که موجب جذب و همچنین تخریب این مناطق شده است. در حقیقت هر نقطه‌ای که دولت به‌عنوان قطب‌گردشگری بر آن انگشت گذاشته متاسفانه تخریب شده است، زیرا مردم رعایت نکرده و در محیط آنها زباله ریخته و آن مکان را تخریب فیزیکی مستقیم یا غیرمستقیم کرده‌اند. امیدوارم از گردشگری به‌صورت کلی جلوگیری شود تا محیط طبیعی و آثار باستانی نفسی تازه کنند و فرصت احیا و مرمت خود را پیدا کنند. به‌عنوان مثال میلیون‌ها نفر به منظور بازدید از جنگل ابر به آن هجوم می‌برند. متاسفانه برخی از ایرانیان اهمیت کافی برای حفظ طبیعت قائل نیستند. چادرهای مسافرتی و خودروهای شخصی مهم‌ترین عوامل تخریب طبیعت شده‌اند، زیرا مردم با کمک آنها قادر به اقامت در هر کجای طبیعت هستند.
فرصتی که به تهدید تبدیل شد
بهره‌‌برداری از طبیعت و گردشگری‌طبیعی فرصتی بود که آن را به تهدید تبدیل کردیم. اگر روند رفتاری، هنجارها و ناهنجاری‌های اجتماعی در حال سقوط در جامعه‌ایرانی را به‌دقت بررسی کنید درمی‌یابید طبیعتا وضعیت گردشگری در حال بهبود نیست. بنابراین تا تمام سیستم جامعه از نظر اقتصادی، اجتماعی و ارزش‌ها، تقویت نشود، گردشگری نیز برخلاف ارزش‌ها حرکت می‌کند و هیچ‌اقدامی نمی‌توان انجام داد. آمار تصادفات، اعتیاد، فقر، فساد، بی‌توجهی وعصبانیت جامعه رو به افزایش است و اغلب مردم هنگام ورودبه طبیعت قادر به بروز هنجارهای اجتماعی مناسب از خود نیستند. آنها عصبانیت خود را بر سر طبیعت خالی می‌کنند. به‌عنوان مثال پدر ناراضی یک خانواده زباله در طبیعت می‌ریزد و شاخه درخت می‌شکاند و با آن آتش درست می‌کند. باتوجه به بحران‌های اجتماعی و فرهنگی، فرهنگ بهینه گردشگری در میان مردم رواج نخواهد یافت. هر چه از گردشگری جلوگیری شود برای محیط‌زیست و شرایط اکولوژیک بهتر است و پای مردم اساسا نباید به مناطقی برسد که به‌عنوان قطب گردشگری اعلام می‌‌شوند. به‌عنوان مثال مردم با خودرو به چشمه سود در اطراف آذربایجان که آبشاری طبقه طبقه شده با آب‌گوگردی جاری بر زمین است هجوم برده‌اند.
نابودی محیط‌زیست را پیش گرفته‌ایم
در چرخه نابودی محیط‌زیست نیستیم، زیرا اگر چنین بود امیدی به بازگشت به جایگاه اولیه خودمان داشتیم. مسیری بدون بازگشت و یک طرفه را در پیش گرفته‌ایم که نتیجه‌ای جز انحطاط منابع طبیعی و جاذبه‌های‌گردشگری ندارد. اقداماتی از سوی مردم یا دولت نمی‌بینیم تا آنها دست به کار شوند و در راستای بهبود شرایط طبیعت گام جدی بردارند. در حال حاضر با شیب بسیار شدید به سوی سرازیری و انحطاط مناطق گردشگری زیست‌محیطی کشور می‌رویم. وضعیت آثار باستانی کشور نیز رضایت‌بخش نیست و ساختمان‌ها در حال تخریب بوده و از بین می‌روند. به‌عنوان مثال 40 سال است که بنا داریم گنبد سلطانیه در اطراف زنجان را مرمت کنیم و آن را به حالت اول برگردانیم اما هنوز اقدام موثری در این راستا انجام نداده‌ایم. این وضعیت در بسیاری از جاذبه‌های دیگر تاریخی- فرهنگی ما در جریان است.
* کارشناس محیط‌زیست
