امشب شب چهارشنبه‌سوری است. شب حادثه. شب ترقه و نارنجک و فشفشه و آتش بازی؛ آتشی که گاه به جان شهروندان می‌افتد و یک عمر، از داشتن زندگی خوب و لذت‌بخش محروم‌شان می‌کند.
به گزارش ، اعتماد نوشت: هر سال از یکی، دو هفته مانده به شب چهارشنبه‌سوری، رسانه‌ها پر می‌شوند از انواع آگهی‌ها و هشدارها و تبلیغات علیه مخاطرات این شب آیینی. ولی باز هم هر سال شاهد مجروح و حتی فوت شدن جمعی از هموطنان‌مان هستیم. به همین بهانه گفت‌وگویی داشتیم با مجتبی خالدی، سخنگوی سازمان اورژانس کشور که به نوعی می‌توان گفت، گپی متفاوت در مورد چهارشنبه‌سوری و حوادث آن است. گپی در مورد دلایل کاهش حوادث ناشی از چهارشنبه‌سوری و دیدگاه اورژانس در مورد این مراسم باستانی.
آقای خالدی، به نظر می‌رسد که طی سالهای گذشته به مرور از آمار حوادث چهارشنبه‌سوری کم شده است. فکر می‌کنم دلیل آن اخطارها و هشدارهایی است که از سوی صدا و سیما، پلیس و... مطرح می‌شود و باعث شده تا مردم نسبت به خطرات ناشی از این مراسم هشیارتر شوند. درست است؟
دقیقا. این آگاهی‌بخشی به مردم خیلی در کاهش حوادث ناشی از مراسم چهارشنبه‌سوری موثر بوده است. در سال گذشته، ١٦ نفر در حوادث شب چهارشنبه‌سوری فوت کردند. خب اینها خانواده دارند، همسر و فرزند و پدر و مادر دارند. همان‌ها به دیگران هم در مورد داغی که می‌بینند هشدار می‌دهند و همین مساله درکنار هشدارهایی که صدا و سیما و رسانه‌ها و به خصوص شبکه‌های اجتماعی به مردم می‌دهند، باعث شده که مردم حساس‌تر و هشیارتر شوند و با دقت بیشتری در این مراسم شرکت کنند. مطمئن باشید که اگر این اطلاع‌رسانی در طول سال ادامه داشته باشد، آمار باز هم از این حدی که امروز هست نیز پایین‌تر خواهد آمد. گرچه بر این باورم که حل این مشکل یک اراده فراسازمانی می‌خواهد.
چطور؟
ببینید، برای اینکه بتوانیم حوادث ناشی از مراسم چهارشنبه‌سوری را به حداقل ممکن برسانیم باید در ٤ حوزه فعالیت پررنگ‌تری داشته باشیم. اولین محور، آموزش است. اگر آموزش‌های لازم به شهروندان داده شود و آنها از تبعات و مخاطرات احتمالی آن آگاهی پیدا کنند، مسلما، شاهد کاهش بیشتر مصدومان و حادثه‌دیدگان در هر سال هستیم. از آن طرف به نیروهای پلیس و فوریت‌های پزشکی نیز آموزش‌های لازم در این زمینه داده شود تا در این روز چطور با متخلفان برخورد و چگونه به حادثه‌دیدگان کمک و نظم را برقرار کنند. از منظر دیگر؛ والدین هم باید با هشدار نسبت به مخاطراتی که ممکن است برای فرزندان‌شان وجود داشته باشد، آنها را برای حضور در این مراسم آماده کنند. دومین مورد هم قانونگذاری است.
قانونگذاری؟
بله. در کنار این آموزش قانونگذار هم باید قوانین سختگیرانه‌تری را وضع کند تا کسانی‌که باعث بروز این حوادث می‌شوند به سختی مجازات شوند. ضمن آنکه باید مجرمان به نسبت سن و مسوولیتی که دارند، مجازات شوند. به عنوان مثال باید جرم نوجوان ١٢ سالهای که برای تفریح مواد محترقه حمل می‌کند و درک درستی هم از مخاطرات آن ندارد ولی باعث بروز حادثه‌ای شده با شخص بالغی که خودش آگاهانه می‌رود و این مواد را می‌خرد و تهیه می‌کند متفاوت باشد. باید وی به سختی مجازات شود چون نه تنها جان خود که جان بقیه شهروندان را نیز به مخاطره انداخته است.
و سومین فاکتور...؟
سومین عامل، مهندسی حوادث است. به نظرم شهرداری و نهادهای فرهنگی می‌توانند شرایطی را فراهم کنند که مراسم‌های شب چهارشنبه‌سوری به سبک و سیاق گذشته خود باز گردد و به همان شیوه اجرا شود. مگر در گذشته شب‌های چهارشنبه‌سوری چطور برگزار می‌شد؟ بوته آتش می‌زدند و قاشق‌زنی می‌کردند و نهایتا فشفشه‌های بی‌خطری را روشن می‌کردند و آجیل و شیرینی می‌خوردند و شادی می‌کردند. اما الان به جای فشفشه؛ «بمب»های‌دستی تولید می‌کنند، آتش‌هایی با شعله‌های چندمتری روشن می‌کنند، داخل ماشین‌ها ترقه می‌اندازند، جلوی پای شهروندان ترقه‌های آنچنانی درمی‌کنند و... اینها کاملا با روح باستانی مراسم چهارشنبه‌سوری مغایرت دارد. چرا؟ چون متولیان فرهنگی تاکنون موفق نشده‌اند هدایت این جریان را به دست بگیرند. برای همین به نظرم مدیریت این مراسم‌ها به جای مردم باید در دست مدیران فرهنگی باشد و آنها این مراسم را هدایت کنند. درست مثل مراسم دهه فجر، اعیاد و... مگر در این مراسم‌ها، آتش‌بازی نداریم، پس چرا کسی آسیب نمی‌بیند؟ چون آنجا مراسم را خود متولیان فرهنگی برگزار می‌کنند.
گفتید ٤ فاکتور دخیل است. فاکتور چهارم چیست؟
آمادگی تیم‌های پزشکی نیز یکی دیگر از عواملی است که می‌توان از آن به عنوان یکی دیگر از فاکتورهای موثر در کاهش حوادث این شب یاد کرد. در این شب تمام امکانات زمینی و هوایی و آمبولانس‌ها و مراکز درمانی بسیج می‌شوند. این مساله یعنی آمادگی امکانات و تجهیزات پزشکی نیز می‌تواند نقش موثری در مدیریت حوادث و امدادرسانی به مصدومان و جلوگیری از آسیب‌های بیشتر شود.
فکر نمی‌کنید هلیکوپتر برای این حوادث شهری چندان مناسب نباشد؟
این حرف را خیلی‌ها می‌زنند. ولی واقعیت این است که بالگردهای امداد و نجات، در مواردی مثل قطع عضو ناشی از حوادث چهارشنبه‌سوری به موقع می‌توانند مصدوم را به مراکز درمانی منتقل کنند تا شاید از فوت یا آسیب بیشتر به وی جلوگیری شود.
امسال چند بالگرد برای پوشش مراسم چهارشنبه‌سوری شرکت دارند؟
٣٥ بالگرد که در میادین و نقاط مختلف شهرها در اقصی نقاط کشور مستقر هستند.
با این همه هشداری که شما نسبت به چهارشنبه‌سوری و تبعات آن می‌دهید و مردم را می‌ترسانید، به نظر می‌رسد خودتان اصلا دل خوشی از این مراسم آیینی نداشته باشید.
چرا این‌گونه فکر می‌کنید؟! برعکس؛ ما در اورژانس کشور اصلا مخالف برگزاری این جشن ملی نیستیم. ولی معتقدیم که باید عواملی که در بالا به آن اشاره شد، جدی گرفته شود تا جان و سلامت شهروندان به مخاطره نیفتد. وگرنه کاملا از این مراسم به عنوان جشنی شاد و شادی‌بخش استقبال می‌کنیم.
فکر نمی‌کنید اگر متولیان امر، خودشان ترقه و فشفشه‌های بی‌خطر تولید کنند و به مردم بفروشند بهتر از این مواد خطرناکی باشد که در دست مردم است؟
بله. ولی ما متولی این مساله نیستیم. من هم می‌توانم نظرم را به عنوان یک شهروند بگویم نه از منظر و جایگاه سازمانی‌ام. مسلم است هر کاری که باعث کاهش آسیب‌ها و حوادث چهارشنبه‌سوری شود، خوب و پسندیده است.
صادقانه بگویید، خود شما و همکاران‌تان و خانواده‌های‌تان هم شب چهارشنبه‌سوری را مثل بقیه برگزار می‌کنید یا نمی‌گذارید هیچ کس از روی آتش بپرد، ترقه بزند و...؟
همان‌طور که گفتم، ما هم این مراسم زیبای سنتی و ملی مان را دوست داریم. پس چرا نباید در آن شرکت کنیم؟ بله، ما و خانواده‌های‌مان هم هر سال در این مراسم شرکت می‌کنیم منتها در حد پریدن از روی چند بوته یا چند ترقه در کردن کم‌صدا و بی‌خطر چون از تبعات آن مطلع هستیم و نمی‌خواهیم همسر و فرزندان و خانواده‌های‌مان به خاطر یک شب، یک عمر در رنج و عذاب باشند.
با نیروی انتظامی و آتش‌نشانی و مراکز درمانی هم ارتباط نزدیکی در این شب دادید؟
دقیقا. معمولا در مراسم‌های چهارشنبه‌سوری، ارتباط مستقیمی با سامانه‌های قرارگاه‌های پلیس و همچنین نماینده آتش‌نشانی داریم تا بتوانیم در کوتاه‌ترین زمان ممکن در محل حادثه حاضر شویم و به هموطنان حادثه‌دیده‌مان امدادرسانی کنیم.
در سال گذشته، همکاران شما در طول برگزاری مراسم چهارشنبه‌سوری، دچار سانحه نشدند؟
خوشبختانه نه. ولی کودک و فردی که نارنجکی را در دست دارد تا وقتی‌که نارنجک در دستانش است می‌تواند آن را کنترل کند ولی وقتی‌که آن را رها کرد دیگر اختیار و کنترلی روی آن ندارد! ممکن است این نارنجک به یک پیرزن بخورد یا یک مامور پلیس یا امدادگر و آتش‌نشان. سال گذشته یکی از ماموران پلیس، بر اثر یکی از همین حوادث به‌شدت مجروح شد. پس فقط می‌توان گفت: ای کاش کمی عاقلانه‌‌تر رفتار می‌کردیم.
ما در اورژانس کشور اصلا مخالف برگزاری این جشن ملی نیستیم. ولی معتقدیم که باید عواملی که در بالا به آن اشاره شد، جدی گرفته شود تا جان و سلامت شهروندان به مخاطره نیفتد؛ وگرنه کاملا از این مراسم به عنوان جشنی شاد و شادی‌بخش استقبال می‌کنیم.
