وراثت گروه‌های خونی

مترجم: رزیتا ملکی‌زاده
منبع:راسخون
این مقاله اطلاعاتی را در خصوص انواع مختلف گروه خونی و همچنین وراثت گروه‌های خونی ارائه می‌کند. خون انسان حاوی عناصر اولیه مشابهی مانند پلاکتها، گلبولهای قرمز خون (RBC) و گلبولهای سفید خون (WBC) می‌باشد اما با این وجود همه‌ی خونها شبیه به یکدیگر نیستند. به منظور اطلاع از آنچه خون شما را از خون مادرتان متمایز می‌سازد، به خواندن خود ادامه دهید. اجزاء اصلی خون شامل پلاسما (جزء مایع خون)، سلولها یا گلبولهای قرمز خون و گلبولهای سفید خون می‌شود. گروه‌های خونی هر دو والدین و به عبارتی هم پدر و هم مادر با یکدیگر، گروه خونی فرزند را تعیین می‌کنند. قسمتهای مختلف بدن ما از طریق خون، اکسیژن و سایر مواد مغذی را دریافت می‌کنند. خون سالم نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی بدن و افزایش عملکرد اندامهای بدن ایفاء می‌کند. اما هنگامی که دچار کمبود خون شده و مجبور به تزریق یا دریافت خون می‌شوید، نمی‌توانید هر خونی را بپذیرید. گروه خونی و یا نوع خون اهداء کننده بایستی با گروه خونی فرد گیرنده مطابقت داشته باشد. گروه‌های خونی بر اساس وجود و عدم وجود آنتی‌ژن‌های خاصی تعیین می‌شوند. 8 نوع گروه خونی متداول وجود دارد.

بیشتر بخوانید:جدول انواع گروه خونی

گروه‌های خونی متداول
اجزاء اصلی خون شامل پلاسما (جزء مایع خون)، سلولها یا گلبولهای قرمز خون و گلبولهای سفید خون می‌شود. گروه‌های خونی هر دو والدین و به عبارتی هم پدر و هم مادر با یکدیگر، گروه خونی فرزند را تعیین می‌کنند. مواد آنتی ژنی ارثی یا موروثی (مولدهای آنتی بادی و یا به سادگی آنتی ژن‌ها) بر روی سطح سلولها یا گلبولهای قرمز خون (RBS) وجود دارند. به جز آنتی ژنهای A و B آنتی ژن دیگری تحت عنوان فاکتور Rh (ار هاش) نیز به هنگام تعیین گروه خونی فرد مورد توجه قرار می‌گیرد. سیستم‌های مختلفی جهت طبقه بندی خون بکار برده می‌شود، اما در این مقاله نگاهی به سیستم گروه خونی ABO با فاکتور Rh (فاکتور رزوس) می‌اندازیم. وجود و عدم وجود آنتی ژنهای A و آنتی ژن‌های B و وجود و عدم وجود آنتی ژن رزوس D(Rhesus-D)، نوع گروه خونی را تعیین می‌کنند. در این بخش فهرستی از گروه‌های خونی اصلی را نشان می‌دهیم.
• گروه خونی «A»: سلولهای قرمز خون دارای «آنتی ژن A» و پلاسما حاوی آنتی بادی‌های آنتی ـ B (anti-B) می‌باشد.
• گروه خونی B: سلولهای قرمز خون دارای «آنتی ژن B» و پلاسما حاوی آنتی بادی‌های آنتی ـ A می‌باشد.
• گروه خونی AB: سلولهای قرمز خون دارای هر دو آنتی ژن A و B بوده و پلاسما حاوی هیچ کدام از آنتی بادی‌های آنتی ـ A و آنتی ـ B نمی‌باشد.
• گروه خونی O: سلولهای قرمز خون نه دارای آنتی ژن A و نه آنتی ژن B است و پلاسما حاوی هم آنتی بادی‌های آنتی ـ B و هم آنتی ـ A می‌باشد.
با توجه به وجود و یا عدم وجود فاکتور Rh، هشت گروه خونی A Rh+، A Rh-، B Rh+، B Rh-، AB Rh+، AB Rh-، O Rh+، و O Rh- وجود دارد.
الگوی‌های وراثتی گروه‌های خونی
آنتی بادی‌های آنتی ـ A و آنتی ـ B در طول سالهای اولیه زندگی در پاسخ و واکنش به غذا، ورود باکتریها و ویروسها به بدن ایجاد می‌شوند. حساس سازی جنینی مسئول ایجاد آنتی بادی Rh-D در خون نوزاد است. گروه خونی نوزاد توسط گروه خونی هم پدر و هم مادر تعیین می‌شود. در ادامه جدول انواع گروه‌های خونی آورده شده است که به شما در درک بهتر نوع گروه خونی امکان پذیر در کودک کمک می‌کند.

گروه خونی یکی از والدین	گروه خونی یکی دیگر از والدین	گروه خونی احتمالی فرزند
AB	AB	A ، B و یاAB
AB	B	A ، B و یاAB
AB	A	A ، B و یاAB
AB	O	A و یاB
B	B	B و یاO
A	B	A ، B ، AB و یاO
A	A	A ، و یاO
O	B	B و یاO
O	A	A و یاO
O	O	O

جدول فوق نشان می‌دهد که والدین با گروه خونی O می‌توانند فرزندی تنها با گروه خونی O داشته باشند. چنانچه هر دو والدین دارای گروه خونی A باشند، آنگاه می‌توانند فرزندی یا با گروه خونی A و یا گروه خونی O داشته باشند. هنگامی که هر دو والدین دارای گروه خونی B باشند، فرزند آنها می‌تواند دارای یا گروه خونی B و یا گروه خونی O باشد. فرزندی می‌تواند دارای گروه خونی A، B، AB و یا O باشد که یکی از والدین او از گروه خونی A و دیگری از گروه خونی B برخوردار باشد و یا هنگامی که هر دو والدین دارای گروه خونی AB باشند. به طور مشابه هنگامی که یکی از والدین دارای گروه خونی A و دیگری دارای گروه خونی AB باشد، فرزند آنها می‌تواند با گروه‌های خونی A، B و یا AB متولد شود. یکی از والدین با گروه خونی B و دیگری با گروه خونی O می‌توانند فرزندی با گروه خونی B و یا O داشته باشند. علاوه بر آن، هر دو والدین با خون از نوع Rh+ می‌توانند دارای فرزندی با خون از نوع Rh- شوند. به منظور اطلاع از وراثت فاکتور Rh می‌توانید به جدول ذیل رجوع کنید.

گروه خونی مادر	گروه خونی پدر	احتمال گروه خونی فرزند
Rh+	Rh+	Rh+ و یا Rh-
Rh+	Rh-	Rh+ و یا Rh-
Rh-	Rh+	Rh+ و یا Rh-
Rh-	Rh-	Rh-

استثناهایی نیز در قواعد فوق از وراثت گروه‌های خونی وجود دارد و به آنها «فنوتیپ‌های بمبئی» می‌گویند به این دلیل که نخستین بار در بمبئی کشف شدند. ازدواج خویشاوندی که در آن والدین دارای نسبت خونی با یکدیگر هستند (به عنوان مثال عموزاده، دایی زاده، یا خاله زاده اول) اغلب فرزند آنها دارای گروه خونی بمبئی می‌شود. چنانچه آنها به خون نیاز داشته باشند، لازم است که آن را از بمبئی دیگری دریافت دارند. اغلب اوقات، خون دریافتی از افراد دارای نسبت خونی (به خصوص خواهر و برادر) با خون افراد دارای گروه خونی بمبئی مطابقت دارد.