علت ایجاد زخم های دهانی و درمان این عارضه

علت‌های شایع ایجاد زخم‌ها در دهان چیست؟

با این بخش از دلگرم همراه باشید تا با راه های مناسب برای درمان زخم های دهانی و عفونت های

شایع در دهان آشنا شوید.

علت‌های شایع ایجاد زخم‌ها در دهان چیست؟

شایع‌ترین علت زخم‌های دهانی، صدمه‌های فیزیکی است. گاز گرفتن گونه یا زبان و لب در هنگام غذا خوردن، تیزی یک دندان، ضربه ناشی از مسواک زدن محکم و یا دندان‌های مصنوعی که در دهان لق می‌خورند، می‌توانند بافت دهان را زخم کنند. این "زخم‌ها به زخم‌های ناشی از ضربه" معروف‌اند. عوامل دیگری نیز ممکن است در دهان زخم ایجاد کنند مثلا سوختگی ناشی از غذای داغ، زخم‌های ناشی از برفک‌های دهانی، تبخال‌های دهانی (داخل دهان)، عکس‌العمل به بعضی داروها مثل داروهای شیمی درمانی، سیفیلیس، ایدز ، دیابت و سرطان.

اما اگر در دهان خود زخم‌های زیادی دارید که مرتبا خوب می‌شوند و دوباره عود می‌کنند، به "آفت" فکر کنید.آفتهای دهانی Aphthous ulcer معمولاً کوچک و سفید شیری رنگ هستند و بر روی زبان، لثه‌ها یا پوشش داخلی دهان ظاهر می‌شوند. درد آنها گاهی تا حدی است که کودک از خوردن غذا امتناع می‌‌کند. این زخم‌ها گاهی با فشار روانی همراهند و مخصوصاً در زمانهایی مانند شروع مدرسه که همراه اضطراب هستند ممکن است بصورت گروهی ظاهر شوند.زخم‌های آسیبی (Traumatic ulcers) بزرگتر هستند و بطور کلی بصورت یک وصله زخمی در داخل گونه‌ها پدید می‌آیند. اینگونه زخم‌ها بر اثر جراحت ناشی از گاز گرفتن یا گیرکردن گونه‌ها بین دندانها بوجود می‌آیند.

و در مراحل بعدی بزرگتر شده و تشکیل یک دهانه زردرنگ و دردناک می‌دهد.بهبودی این زخم‌ها خیلی آهسته است و گذشته از نوع درمانی که صورت می‌گیرد حدود 10 الی 14 روز طول می‌کشد تا بطور کامل از میان بروند. تاول‌های سفید دردناک روی سقف دهان، لثه‌ها و داخل گونه‌ها می‌تواند بعلت عفونت اولیه ویروس تبخال باشد. تاول‌های سفید و دلمه مانند نشانه عفونت برفکی می‌باشد.

آیا زخمهای دهانی در کودکان خطرناک است؟

زخم‌های دهان، کمتر خطر دارند اما بخاطر دردناک بودن امکان دارد غذا خوردن کودک شما را دچار اشکال کنند.

اگر کودک شما از ناراحت و زخم داخل دهان خود شاکی است شما باید چکار کنید ؟

• اگر کودک شما از زخم دهان یا زبان ناراحت است داخل دهان وی را نگاه کنید .
• اگر زخم ، بزرگ و داخل گونه ها باشد به دندان مقابل آن نگاه کنید .
• ممکن است خراب بودن و صاف نبودن سطح دندان موجب سایش پوشش داخلی گونه ها شده باشد .
• اگر زخم ها مانند دلمه شیر هستند .
• آنها را با یک دستمال تمیز پاک کنید .
• اگر این عمل ، آثاری از قرمزی و پوسته شدن بجا می گذاشت می تواند ناشی از برفک باشد .
• با کمک انگشتان خود ، روی محل زخم را محلول ضدعفونی یا گلیسیرین بمالید و یا به کودک ، آسپیرین بچه یا شربت استامینوفن بدهید .
• اگر تغذیه کودک شما از راه پستانک و شیرخشک است و در سقف دهانش یک زخم آسیبی دارد نوک پستانک را بررسی کنید . شاید برای دهان کودک شما بسیار سخت باشد . اصولاً استفاده از پستانک توصیه نمی شود.

علایم‌ شایع‌ آفت دهان‌

کوچک‌، بسیار دردناک‌، و کم‌ عمق‌ هستند و توسط‌ یک‌ غشای‌ خاکستری‌ پوشیده‌ شده‌اند. حاشیه‌ آنها توسط‌ یک‌ هاله‌ قرمز پررنگ‌ احاطه‌ شده‌ است‌.این‌ زخمها می‌توانند روی‌ لب‌ها، لثه‌ها، داخل‌ گونه‌ها، زبان‌، کام‌ و گلو ظاهر شوند. به‌ هنگام‌ حمله‌ آفت‌ معمولاً 3-2 زخم‌ به‌ وجود می‌آیند، اما ظهور یک‌ باره‌ 15-10 زخم‌ با هم‌ دیگر خیلی‌ بعید نیست‌.زخمها ممکن‌ است‌ در 3-2 روز اول‌ بسیار دردناک‌ باشند به‌ نحوی‌ که‌ فرد موقع‌ خوردن‌ یا صحبت‌ کردن‌ دچار ناراحتی‌ می‌شوند.گاهی‌ قبل‌ از بروز زخم‌، برای‌ 24 ساعت‌ احساس‌ مورمور یا سوزش‌ وجود دارد.

انواع آفت

آفت یک بیماری شایع بوده و تا 20 درصد جمعیت را مبتلا می‌سازد. در افرادی که سطح اقتصادی و اجتماعی بالاتری دارند شایعتر است و سه فرم عمده دارد:

آفت مینور

فرم مینور یا کوچک حدود 80 درصد موارد را شامل می‌شود. این فرم عمدتاً در گروه سنی 10 تا 40 سال دیده شده و ناراحتی مختصری ایجاد می‌نماید. زخمهایی بین 2 تا 4 میلیمتر در لب‌ها ، گونه‌ها ، کف دهان و زیر زبان ایجاد می‌شود. این زخمها در لثه‌ها ، کام و روی زبان شایع نیستند. تعداد زخمها در یک زمان معمولاً کم بوده و بین 1 تا 6 عدد متغیر است. ضایعات طی 7 تا 10 روز بهبود یافته ولی با فواصل نامنظمی ممکن است عود کند. زخمهای معمولاً گرد و یا بیضی بوده ولی ممکن است خطی باشند. رنگ زخم ابتدا زرد رنگ بوده ولی بتدریج خاکستری می‌شود. حاشیه زخم ملتهب و قرمز رنگ است و بهبودی بدون جوشگاه صورت می‌پذیرد.

آفت ماژور

فرم ماژور یا بزرگ حدود 10 درصد موارد را شامل می‌شود. این زخمها بزرگتر بوده ، عود بیشتری داشته ، مدت بیشتری باقی می‌ماند و از نوع مینور دردناکتر می‌باشد. اندازه آنها ممکن است از یک سانتیمتر هم بزرگتر شده و در هر جای دهان حتی روی زبان و کام نیز دیده شوند. تعداد آنها کم ( معمولاً 1 تا 6 عدد ) و طی 10 تا 40 روز بهبود می‌یابند. بهبودی آنها می‌تواند با بجا گذاشتن جوشگاه باشد.

فرم شبه تبخال

این فرم در سنین کمی بالاتر از فرمهای قبلی دیده شده در خانمها شایعتر است. این فرم به شدت دردناک بوده و آنقدر فواصل عود کم است که زخم تقریباً بطور مداوم وجود دارد. این فرم با ایجاد تاولهای ریز شروع می‌شود که سریعاً تبدیل به زخمهای کوچک ( 2 میلیمتری ) می‌شوند. این ضایعات در هر جای دهان ممکن است باشند. این زخمها بزرگتر شده و به یکدیگر می‌پیوندند تا یک زخم ‌بزرگ که طی 10 روز یا بیشتر بهبود می‌یابد، تشکیل شود. به دلیل شباهت ظاهری این فرم آفت به تبخال ، فرم شبه تبخال نام گرفته است، ولی دلیلی بر دخالت ویروس تبخال در این بیماری وجود ندارد.

آیا سرطان می‌تواند در دهان زخم ایجاد کند؟

معمولا سرطان‌های دهان در ابتدا به صورت زخم ظاهر می‌شوند. البته ضایعه‌های دیگری مثل لکه‌های پایدار قرمز، سفید و یا مخلوطی از این ها و یا برجستگی‌ها و .... هم ممکن است به عنوان ضایعه‌های پیش سرطانی مطرح شوند. اما زخم‌های دهانی از شایع‌ترین علایم اولیه سرطان دهان هستند. البته نگران نشوید و هر زخمی را در دهانتان به عنوان عامل ابتلا به سرطان ندانید.

دقت کنید اگر زخمی بدون وجود علتی آشکار (مثل یک دندان یا پرکردگی تیز یا...) مدت طولانی در دهان باقی بماند، ممکن است شروعی برای سرطان دهان باشد. این زخم‌ها هر چه زودتر درمان شوند، احتمال تبدیل آنها به سرطان کمتر می‌شود. پس لطفا در مورد آنها با دندانپزشک خودتان مشورت کنید.
زخم‌های پیش سرطانی معمولا روی سطوح مختلف زبان مثل سطح پشتی، کناری یا زیرین اتفاق می‌افتند، اما به ندرت ممکن است که زخم‌های پیش سرطانی در مناطق دیگر دهان هم یافت ‌شوند. سیگار کشیدن و مصرف الکل زمینه‌ را برای ابتلا به سرطان دهان فراهم می‌کند. کسانی که هم سیگار و هم الکل را به مقدار زیاد مصرف می‌کنند، استعداد بسیار زیادی برای ابتلا به سرطان دهان دارند.

چگونه می‌توانیم یک زخم‌ ناشی از ضربه را بشناسیم؟

زخم‌های ناشی از ضربه معمولا در کنار یا نزدیکی عامل ایجاد کننده ضربه دیده می‌شوند و تا وقتی که عامل ایجاد کننده زخم از بین نرود، زخم در سر جای خود باقی می‌ماند.

جلوگیری از ایجاد زخم در دهانمان

*‌ لااقل روزی دو بار دندان‌هایتان را مسواک بزنید.

* مرتب نخ دندان بکشید.

* مرتب به دندانپزشکی بروید.

* به آرامی مسواک بزنید و مراقب باشید مسواک دهان شما را زخم نکند.

* رژیم غذایی خود را در حالت تعادل نگه دارید. از غذاهای پر از ویتامین، میوه‌ها و سبزی‌های تازه و نان‌های سبوس‌دار و گوشت و شیر به مقدار کافی استفاده کنید.

* از خوردن غذاهای بسیار تند، ادویه‌دار و بسیار ترش پرهیز کنید.

* وضعیت سلامت عمومی بدن خود را بررسی کنید و مطمئن شوید که به بیماری‌هایی مثل دیابت یا التهاب رود‌ه‌ها دچار نیستید، چون این بیماری‌ها زمینه را برای ایجاد زخم‌های دهانی فراهم می‌کنند.

* اگر پُرکردگی نامناسب یا دندان مصنوعی نامناسبی در دهان دارید که مرتب دهان شما را زخم می‌کند، برای ترمیم هر چه سریع‌تر آن اقدام کنید. مزمن شدن زخم‌های دهانی خطرناک است.

* مرتب دهان خود را معاینه کنید و تمام بافت دهان خصوصا سطوح مختلف زبان اعم از پشت و کنار زبان و کف دهان را به خوبی معاینه کنید. بعضی از اوقات ممکن است زخم‌های طولانی مدتی در دهان شما وجود داشته باشند، بدون آنکه علامتی ایجاد کنند.

درمان زخم دهان

آنچه که امروز بدن ناراحتی است ممکن است فردا گرفتار کننده شود. هر زخم دهان را به پزشک نشان دهید، چون این زخم‌ها گاهی پیش درآمد سرطان هستند.سیگار نکشید. کشیدن سیگار و جویدن توتون را کنار بگذارید. اگر بعد از ترک اینها، هنوز هم رنگ دهان سفید است نزد پزشک بروید.دارو بخورید. برای درمان عفونت کاندیدیاز، پزشک نیستاتین یا داروی دیگری تجویز می‌کند. دستورات پزشک را در مورد طرز مصرف دارو به دقت رعایت کنید.
ویتامین بخورید. خوردن روزانهء یک قرص مولتی ویتامین زخم‌های ناشی از کمبود ویتامین را برطرف می‌کند.

برای خوردن این قرص‌ها از پزشک خود اجازه بگیرید.آسپیرین را ببلعید. آسپیرین از طریق گردش خون تأثیری بهتری دارد.در هنگام دندان درد، آسپیرین را روی دندان نگذارید.دندان‌های مصنوعی را درست کنید. چون نادرست قرار گرفتن دندان‌های مصنوعی بر روی لثه‌ها ایجاد زخم دهان می‌کند، سالی یک بار کنترل آنها نزد دندان‌پزشک بروید.اگر وزن کم یا اضافه کرده‌اید، دندان‌ها را باید عوض کنید، چون لثه‌ها نیز لاغر یا چاق شده‌‌اند و دیگر دندان‌ها برای آنها متناسب نیست.

گردآوری شده ی مجله اینترنتی دلگرم

مرجان امینی