لاغری؛ دلایل و راهکارها - بخش اول

گفتگو: فاطمه استیری

ما همیشه فکر می‌کنیم چاقی، مشکلی است که برطرف کردن آن سخت می‌باشد، در صورتی که بسیاری از افراد مبتلا به لاغری هستند و افزایش وزن برای آنها مشکل‌تر از کاهش وزن است! هر کس با مشخصات فیزیولوژیکی که دارد، در یک محدوده وزنی، سالم است. اگر چاق‌تر از آن شود، دچار اضافه وزن شده و در معرض ابتلا به بیماری‌های مزمن قرار می‌گیرد، اما کمبود وزن هم خطرساز است. هرچه وزن فرد با حد پایین سلامتی فاصله بیشتری داشته باشد، خطر ابتلا به بیماری‌هایی که موجب مرگ زودرس می‌شوند، بیشتر است، زیرا فرد توان کافی برای انجام فعالیت‌های روزانه را ندارد و بیشتر اوقات احساس ضعف می‌کند. لاغری یک مکانیسم مزمن است و درمان آن مثل هر پروسه مزمن دیگری نیاز به زمان دارد، ولی به خاطر داشته باشید که هرگز در درمان لاغری بدون تجویز پزشک از دارو استفاده نکنید، چرا که در هر حال دارای عوارض می‌باشد. 

در برداشت آزاد این شماره از دنیای تغذیه در گفتگو با چند تن از کارشناسان، از دلایل لاغری و کمبود وزن و راه‌های درمان آن پرسیدیم.  

… دکتر سید مرتضی صفوی؛ متخصص تغذیه و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی اصفهان

… لادن گیاهی؛ دانشجوی دکترای تغذیه دانشگاه وین

… دکتر محمدحسین صالحی سورمقی؛ دکترای تخصصی فارماکوگنوزی

… محمد حضوری؛ دانشجوی دکترای تغذیه

دکتر سید مرتضی صفوی؛ متخصص تغذیه و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، در پاسخ به این سوال که برای افزایش اشتها چه باید کرد، گفت: «برای افزایش اشتها باید روش و شیوه غذا خوردن صحیح باشد. استفاده از قندهای ساده و غذاهای مشابه مثل شربت، بستنی و شکلات درست قبل از غذاهای اصلی جلوی اشتها را می‌گیرد. برای افزایش اشتها توصیه می‌شود انواع ویتامین‌ها به خصوص گروه B-کمپلکس که در گوشت‌ها، لبنیات و تا حدودی در سبزی‌ها یافت می‌شوند در برنامه غذایی روزانه گنجانده شوند.

افراد لاغر ممکن است به دلیل کوچک شدن معده توان دریافت مقدار زیاد مواد غذایی در 3 وعده معمول غذایی (یعنی صبحانه، ناهار و شام) را نداشته باشند، بنابراین توصیه می‌شود علاوه بر 3 وعده اصلی، 3 میان‌وعده هم در زمان‌های قبل از ظهر، بعد از ظهر و آخر شب دریافت کنند. در ضمن بهتر است با راهنمایی متخصصین تغذیه از مکمل‌های اشتهاآور نظیر انواع ویتامین‌ها و املاح نیز استفاده نمایند تا هرچه سریع‌تر به وزن ایده‌آل خود برسند.

میان وعده‌های با حجم کم و انرژی زیاد مثل انواع مغزها، آجیل و همچنین میوه‌های خشک (مثل انجیر، توت خشک، کشمش مویز و خرما) همراه با میوه‌های تازه و همچنین لقمه‌های کامل سنتی همانند نان و پنیر و گردو با سبزی خوردن بسیار میان وعده‌های مناسبی هستند».

وی در مورد تغذیه کودکان لاغر گفت: «کودکان لاغر باید مرتبا توسط پزشک یا متخصص تغذیه از نظر وزن و قد و مقایسه با استانداردهای قد و وزن مورد پایش و ارزشیابی قرار گیرند. اگر هم زیر منحنی استاندارد هستند، حتما باید مورد ارزیابی‌های دقیق‌تری قرار گیرند، چون اگر به برخی از مشکلات به موقع رسیدگی نشود، ممکن است زمان طلایی و مناسب برای وزن‌گیری و افزایش وزن مناسب از دست برود. همچنین متخصص تغذیه با تجویز مکمل‌های غذایی مناسب می‌تواند کمک شایان توجهی برای اقدام به موقع و رفع نارسایی‌ها و مشکلات مربوطه نماید».

لادن گیاهی؛ دانشجوی دکترای تغذیه دانشگاه وین، مهمان دیگر برداشت آزاد این شماره از دنیای تغذیه نیز گفت: «گرچه شیوع بالای اضافه وزن و چاقی در جوامع مختلف باعث شده است که چاقی و راه‌های کنترل آن موضوع اصلی بحث‌های رژیم درمانی و تغذیه باشد، کمبود وزن و ابتلا به لاغری نیز طیف دیگر مشکلات تغذیه‌ای است و شناخت علت آن و رساندن فرد لاغر به وزن ایده‌آل، نسبت به کاهش وزن یک فرد چاق، به مراتب مشکل‌تر و زمان برتر است. محدوده وزن ایده‌آل بدن با استفاده از شاخص نمایه توده بدن (BMI) و براساس قد، سن و جنس یک فرد و همچنین با توجه به شرایط جسمی وی تعیین می‌شود.

براساس طبقه‌بندی WHO چنانچه نمایه توده بدن فرد کمتر از 5/18 باشد، فرد دچار کمبود وزن است. در صورتی که این عدد بین 17 تا 49/18باشد، لاغری خفیف، بین 16 تا 99/16 لاغری متوسط و چنانچه زیر 16 باشد، به آن لاغری شدید اطلاق می‌شود. البته در برخی منابع، نمایه توده بدن زیر 19 را برای زنان و زیر 20 را برای مردان شروع مرحله کمبود وزن در نظر می‌گیرند. در هر صورت انحراف 10 درصد و یا بیشتر از وزن ایده‌آل حتما باید مورد بررسی قرار گیرد.

هر چه وزن فرد با حد پایین سلامتی فاصله بیشتری داشته باشد، عوارض ناشی از آن نیز جدی‌تر می‌شود». وی گفت: «عوارض ناشی از کمبود وزن عبارتند از احساس خستگی دائمی و زودهنگام، پوکی استخوان، کم‌خونی و کمبود مواد مغذی (که خود باعث تشدید کمبود وزن می‌شود)، کاهش مقاومت بدن و مقاومت در برابر عفونت، قطع قاعدگی و تاخیر در التیام زخم».وی در مورد دلایل کمبود وزن گفت: «دریافت ناکافی کالری و مواد مغذی، اولین عامل کاهش وزن است که می‌تواند ناشی از فقر، عادات بد غذایی، شرایط روحی و عاطفی (که باعث بی‌اشتهایی می‌شود)، شرایط کاری و حذف وعده‌های غذایی، تنهایی، روزه گرفتن‌های طولانی، محدودیت حرکتی و یا نداشتن دندان‌های سالم باشد.

ادامه مطلب