عارضه درد ساق پا (تنوپریوستیت استخوان درشت‌نی) آسیب و التهاب بافت همبندی است که عضلات را به استخوان داخلی ساق پا (درشت‌نی) متصل می‌سازد.با دلگرم همراه باشید تا با شایع ترین علت درد در ناحیه ساق پا آشنا شوید.
چندین عضله در پشت ساق پای شما قرار دارد که در مجموع به عنوان عضلات ساق پا شناخته میشود. چند عدد از این عضلات در اعماق ساق پا قرار دارند (تیبیالیس خلفی، فلکسور بلند انگشتان، فلکسور لونگوس هالوسیس و سولئوس) و به مرز داخلی استخوان ساق پا (درشت‌نی) متصل هستند. بافت همبندی که مسئول اتصال این عضلات به استخوان درشت‌نی است، تنوپریوستوم نامیده میشود. هر بار که ساق پا منقبض میشود، تنوپریوستوم را می‌کشد. هنگامی که این تنش بیش از حد قوی و یا مکرر باشد، بافت همبند دچار آسیب میشود. این آسیب منجر به التهاب و درد موسوم به تنوپریوستیت استخوان درشت‌نی میشود که معمولاً درد ساق پا نامیده میشود.
شکستگی
لایه محکمی بر روی استخوان ها وجود دارد که به آن پریوست Periosteum میگویند. در این لایه، اعصاب درد وجود دارد. در هنگام شکستگی این لایه آسیب میبیند و آسیب آن موجب تحریک ریشه های عصبی آن شده که نتیجه آن ایجاد درد است. همچنین در هنگام شکستگی ممکن است عضلات اطراف استخوان هم آسیب ببیند و این آسیب موجب تحریک ریشه های عصبی میشوند که در عضلات وجود دارند. نتیجه ان ایجاد درد در عضله است.
شاین اسپلینت که علت آن فشار آوردن زیاد و مکرر به ساق در حین ورزش هایی مانند دویدن، جهیدن و رقص است میتواند موجب درد ساق شود.
استرین و اسپاسم Strain
به معنای کشیده شدن عضله است. در حین ورزش یا ضرباتی که به اندام وارد میشود ممکن است عضلات ساق تحت کشش یا فشار قرار گرفته و پارگی هایی در آن ها ایجاد شود. این پارگی ها ممکن است بسیار کوچک و در حد میکروسکوپی باشد و یا ممکن است بصورت پارگی واضحی ایجاد شود. استرین میتواند یکی از علل درد ساق باشد. این اتفاق بیشتر موقعی میفتد که عضلاتی از ساق که توانایی انعطاف زیادی ندارند به علت ورزش و یا فعالیت بدنی زیاد تحت فشار قرار میگیرند. بدنبال آن عضله دچار انقباض دردناکی میشود که تا مدتی میتواند ادامه داشته باشد.
کرامپ عضلانی
اگر به عللی میزان بعضی مواد بدن مانند میزان کلسیم، سدیم یا پتاسیم تغییر کند عضلات بدن بخصوص عضلات ساق ممکن است دچار انقباض دردناک شوند.
خونریزی
ضربه به ساق ممکن است موجب خونریزی در بافت های ساق بخصوص عضلات آن شود. این خونریزی موجب فشار به بافت ها و ایجاد تورم و درد شود. در حالات بسیار شدید، شدت خونریزی و تورم موجب میشود خونرسانی به ساق کم شود و ایجاد درد شدید و کاهش حس و حرکت و سردی ساق و پا شود. به این وضعیت سندرم کمپارتمان Compartment syndrome میگویند.
مشکلات عروق محیطی
در این بیماری به عللی رگ های خونی که اکسیژن و مواد غذایی را به اندام تحتانی میرسانند باریک میشوند. این بیماران معمولا در موقع استراحت درد ندارند و در آنها بیشتر در حین فعالیت بدنی است. در حین فعالیت، عضلات ساق نیاز به اکسیژن و مواد غذایی بیشتری دارند پس نیاز به جریان خون بیشتری هم دارند. در بدن سالم، در موقع فعالیت بدنی رگ های خونی گشاد میشوند تا خون بیشتری را به اندام برسانند ولی در این بیماران به علت تنگ شدن عروق، این رگ های خونی نمیتوانند به اندازه کافی گشاد شوند.
نتیجه آن، کاهش خونرسانی به عضلات ساق اندام است و این کم شدن خونرسانی موجب ایجاد درد در عضلات اندام میشود. در ابتدا این درد ها فقط در موقع فعالیت بدنی مثلا راه رفتن است ولی با پیشرفت بیماری درد در موقع استراحت هم ایجاد میشود. در این بیماری کاهش خونرسانی به اندام میتواند موجب کاهش خونرسانی به پوست هم بشود که موجب میشود زخم های پوستی دیرتر خوب شوند و یا حتی در پوست زخم هایی ایجاد شوند.
سندروم کمپارتمان مزمن
این بیماری به علت افزایش فشار در درون یکی از کمپارتمان های عضلانی ساق ایجاد شده و موجب بروز درد در جلوی ساق میشود. این درد معمولا در کسانی که زیاد راه میروند یا در دوندگان ایجاد شده و با استراحت بهتر میشود
لخته شدن خون در ساق
لخته شدن خون در عروق ساق موجب میشود رگ کاملا بسته شود و خونرسانی به ساق بشدت کاهش یابد و همین امر موجب ایجاد درد شدید در ساق میشود. منشا این لخته خون میتواند قلب باشد. گاهی اوقات به علت بیماری هایی ممکن است ضربان قلب نامنظم شود و این ضربان نامنظم موجب تشکیل لخته های خون در قلب میشود.
این لخته ها از طریق عروق خونی به شریان های ساق رسیده و موجب انسداد آنها و ایجاد درد میشوند. گاهی منشا این لخته ها ورید های عمقی ساق است. در این حال، ورید عمقی مسدود میشود که نه تنها موجب درد و تورم ساق میشود بلکه لخته میتواند به قلب و ریه رفته و مشکلات جدی برای بیمار ایجاد کند. گاهی منشا لخته ها ورید های سطحی ساق هستند که موجب درد و تورم بر روی ورید های واریسی ساق میشود.
سیاتیک
دسته ای از کمردرد ها که همراه با سیاتیک هستند به علت تحریک ریشه های عصبی میتوانند موجب درد ساق شوند. بر حسب اینکه کدام ریشه عصبی در کمر تحریک شود محل درد ساق متفاوت خواهد بود. سیاتیک علل متفاوتی میتواند داشته باشد ولی منشا همه آنها در کمر است.
نوروپاتی
درد ساق میتواند به علت نوروپاتی یا مشکلاتی در اعصاب محیطی ران یا ساق باشد. بیماری های مختلفی میتوانند ایجاد نوروپاتی کنند و معمولا در این بیماری ها به عللی عصب دچار التهاب میشود و این التهاب موجب احساس درد در ساق میشود. بطور مثال یک رحم بزرگ شده در دوران بارداری میتواند بر روی اعصابی که از محوطه شکم خارج شده و به اندام تحتانی میروند فشار وارد کند و این فشار موجب التهاب عصب و احساس درد در ساق شود.
بیماری های عمومی
بعضی بیماری های مزمن مانند دیابت، الکلیسم، بعضی از سرطان ها و یا کمبود بعضی ویتامین ها میتوانند موجب درد ساق ها شوند. در بعضی بیماری ها مانند گیلن باره یا ام اس به علت ضعیف شدن عضلات ساق ممکن است این ناحیه از بدن دردناک شود.
مشکلات پوست
بیماری زونا یک بیماری پوستی است و علت بوجود آورنده آن همان ویروس آبله مرغان است. علامت عمده این بیماری ظهور جوش های ریزی در یک محدوده از پوست است. این جوش های پوستی در هر کجایی از بدن میتوانند بوجود آیند از جمله بر روی پوست ساق. همراه با این جوش های پوستی درد شدیدی در اندام مربوطه بوجود میاید. گاهی این درد قبل از بروز ضایعات پوستی ایجاد میشود و تشخیص زونا را مشکل میکند. گاهی اوقات به علت تجمع مایعات زیاد در پوست که به آن ادم میگویند ساق ها متورم و دردناک میشوند. این اتفاق بخصوص در مواقعی دیده میشود که پاها برای مدت طولانی به پایین آویزان هستند.
دیابت
اگر قند خون رد دیابتی مدت زیادی بالا باقی بماند بتدریج و در طول سالها، عروق و اعصاب اندام ها آسیب میبینند. در اندام تحتانی ممکن است اعصاب دچار التهاب شوند که میتواند منجر به درد شدید ساق شود. عارضه دیگر دیابت طولانی مدت تنگ شدن عروق اندام تحتانی است که آنهم میتواند موجب کاهش جریان خون اندام و درد ساق شود.
تشخیص بیماری درد ساق پا
معمولا کار ساده ای است پزشک با استفاده از معاینه فیزیکی، دریافت اطلاعاتی در مورد شرح کامل سلامتی بیمار و پرسیدن سوالاتی در مورد سبک زندگی افراد و فعالیت های فیزیکی او به تشخیص این عارضه می پردازد. در بعضی از مواقع پزشک برای تشخیص علت درد ساق پا مانند شکستگی ناشی از فشار انجام تست عکس برداری را توصیه میکند. تست های عکس برداری شامل اشعه ایکس وسی تی اسکن است.
یافته‌های حاصل از تحقیقات، رویکردهای درمان فیزیوتراپی مدرن را برای درمان درد ساق پا تغییر داده است. با ارزیابی کامل زانو و اندام تحتانی، روند درمان شما میتواند به سرعت پیشرفت کند، تا از درد رها شده و ورزش‌های عادی و یا فعالیت‌های روزانه خود را در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام دهید.
فیزیوتراپی برای درد ساق پا
برای بیماران مبتلا به این بیماری، درمان با فیزیوتراپی برای تسریع فرایند درمان، تضمین نتیجه مطلوب و کاهش احتمال بازگشت بیماری، ضروری است. این درمان ممکن است شامل:
• ماساژ عمیق بافت‌ها (به ویژه عضلات ساق پا)
•افزایش دامنه حرکتی مفصل
• طب سوزنی (خشک)
• الکتروتراپی
• حرکات کششی PNF
• محافظ قوس پا
• استفاده از ارتز و یا کفی‌های جاذب شوک
• استفاده از عصا
• اصلاح بیومکانیکی
• گرما و سرما درمانی
• تمرینات پیشرونده برای بهبود انعطاف‌پذیری (به خصوص عضلات ساق پا)، تعادل، قدرت و ثبات مرکزی بدن.
• توصیه‌های اصلاح فعالیت
• تجویز داروهای ضد التهابی
• توصیه کفش مناسب و استفاده از ساق بند طبی
• توصیه کاهش وزن درصورت لزوم
سایر اقدامات درمانی برای درد ساق پا
با وجود مدیریت فیزیوتراپی مناسب، درد ساق پا در برخی از بیماران بهبود نمی‌یابد. در این صورت، فیزیوتراپیست یا پزشک میتواند بهترین دوره مدیریت درمان را به بیمار توصیه کند. این برنامه ممکن است شامل مداخله دارویی، تحقیقات بیشتر مانند اشعه ایکس، اسکن استخوان، سی تی اسکن، MRI و یا تست فشار کومپارتمان باشد، یا اینکه بیمار به یک متخصص ارتوپدی ارجاع داده شود که هر روشی را که ممکن است برای بهبود وضعیت بیمار مناسب باشد، برای او درنظر بگیرد. یک بررسی توسط پزشک متخصص درمان پا برای تجویز ارتز و اصلاح هر گونه ناهنجاری وضعیت پا نیز ممکن است لازم باشد.
تمرینات ورزشی برای درد ساق پا
تمرینات زیر معمولاً به بیماران مبتلا به این بیماری توصیه میشود. قبل از شروع این تمرینات باید در خصوص مناسب بودن آنها با فیزیوتراپیست خود مشورت کنید. این تمرینات باید 2 الی 3 بار در روز و تنها به شرط عدم تشدید علائم بیماری انجام شود.
فیزیوتراپیست شما میتواند زمان مناسب برای شروع تمرینات اولیه را به شما اعلام کند و به‌تدریج تمرینات را به سطح متوسط و پیشرفته برساند. به عنوان یک قاعده کلی، افزودن به تمرینات و یا توصیه تمرینات پیشرفته‌تر باید بدون تشدید علائم بیماری انجام شود.
کشش ساق پا با حوله
برای شروع این حرکت کششی، در حالت نشسته پای خود را دراز کنید. زانو و کمر شما باید صاف باشد. یک حوله و یا باند سفت و محکمی را دور پای خود قرار دهید. با استفاده از پا، مچ پا و حوله، انگشتان خود را به سمت سر خود بکشید، تا زمانی که شما در پشت ساق پا، تاندون آشیل یا پای خود احساس کشش کنید. این وضعیت را به مدت 5 ثانیه نگه دارید و 10 بار با یک کشش خفیف تا متوسط تکرار کنید، به شرطی که همراه با درد نباشد.
باند کششی برای تقویت ساق پا
برای آغاز این تمرین، یک باند کششی را دور پا خود قرار دهید. در حالت کشش باند، پا و مچ پای خود را به سمت سر خودنگه دارید. به آرامی پای خود را حرکت داده و مچ پا را در خلاف جهت باند کششی، کشیده و تا آنجا که ممکن و راحت و بدون درد است، ساق پای خود را منقبض کنید. سپس بسیار آرام به موقعیت شروع بازگردید. این تمرین را به شرطی که همراه با درد نباشد، 10 - 20 بار تکرار کنید.
خواهشمندیم اگر سوال یا نکته‌ای برای مطلب درد ساق پا
در ذهن شما باقی مانده است، آن‌را در قسمت نظرات با ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید.
مجله اینترنتی دلگرم
مرجان امینی
