یائسگی؛ عامل ناپیدای تغییر وزن در بانوان

دکتر سیدضیاءالدین مظهری

تفسیر یافته ها

در صورتی‌که به 2 سوال از هفت سوال طرح گردیده جواب مثبت داده‌اید تغییرات هورمونی ایجاد شده برای شما مشکل‌آفرین شده و حتی افزایش ناخواسته وزن‌تان را زمینه‌سازی کرده است.

ردیف        بلی    خیر

1    آیا آغاز یائسگی شما زودتر از 55 سالگی اتفاق افتاده است.        

2    مدت زمان طولانی می‌باشد که سیکل ماهانه شما قطع گردیده است.

3    آیا مجبور بوده‌اید که به یک عمل جراحی زنانه تن در دهید.

4    آیا در چند وقت گذشته انباشتگی و تراکم چربی‌های ناحیه شکم شما بیشتر شده و می‌شود.        

5    برعکس بازوها و رانها و نشیمن‌گاه شما نسبت به سال‌های گذشته کم‌حجم تر شده و تراکم و سفتی گذشته را از دست داده‌اند.

6    آیا اغلب دچار افت قدرت بدنی و ناتوانی در حل مشکلات جاری می‌باشید.

7    لیبیدو (احساس میل جنسی) شما نسبت به سابق کاهش پیدا کرده است      

اثرات جسمی و روحی یائسگی

پایان پذیرفتن دوران باروری اغلب بانوان را تحت تاثیر قرار می‌دهد هم از بعد جسمی و هم از نظر روحی و احساس تغییرات متابولیکی (سوخت و ساز) ناشی از قطع هورمون‌های باروری ممکن است در گروهی از بانوان موجبات افزایش وزن آنها را فراهم سازد و اگر این وزن‌گیری به طور متناسبی در قسمت‌های ران و نشیمنگاه، سینه‌ها و بازوهای آنها رخ دهد به جذابیت آنها می‌افزاید چرا که چربی ذخیره شده در زیر پوست و سایر بافت‌های بدن نه تنها به صافی پوست و جذابیت آن منجر می‌گردد بلکه استروژن تولید شده در چربی زیر پوست نیز به نرمی و لطافت پوست تأثیرگذار می‌باشد.

این مقدار استروژن تولید شده در چربی زیر پوست یک تعدیل و جایگزینی قطع ناگهانی عدم تولید استروژن در تخمدان‌ها را فراهم می‌سازد. از این جهت 2 یا 3 کیلو افزایش وزن بدن بعد از آغاز یائسگی در گروهی اثرات مثبتی دارد که این میزان انباشت چربی در تمامی ارگانهای پیش‌گفته به طور متناسبی جا گرفته باشد.

اثرات انباشت چربی در ناحیه شکم

متاسفانه در گروه دیگری از بانوان افزایش وزن ناشی از یائسگی در ناحیه شکم آنها تجمع نموده و فرم چاقی فراخوانده شده آنها را از حالت گلابی شکل به صورت فرم سیب در می‌آورد و به علت عدم تحرک کافی و کاسته شدن مداوم از میزان انرژی مصرفی روز به روز بر حجم انباشتگی شکمی آنها افزوده‌تر می‌شود و عملکرد روحی و روانی متفاوتی را اعمال می‌نماید که بازتاب آن عکس‌العمل‌های متفاوتی را به صورت اختصاصی و فردی و غیر مشابه با دیگر بانوان به ظهور می‌رساند و  بیماری‌های متعددی را متناسب  با میزان مصرف انرژی و افزایش محیط شکم فرا می‌خوانند مثلاً‌ سندرم متابولیک (افزایش چربی‌خون و فشارخون و قندخون ناشتا و کاهش HDL، افزایش LDL و...)

از چه زمانی تولید هورمون‌های خانم‌ها رو به کاهش می‌رود

از حوالی چهل‌سالگی تخمدان‌های بانوان به آهستگی رو به کم‌‌کاری نهاده و به صورت تدریجی تولید میزان هورمون آنها رو به کاهش می‌نهد البته زمان شروع و پیشرفت یائسگی در بین بانوان بسیار متفاوت از یکدیگر می‌باشد چرا که فاکتورهای تاثیر‌گذاری مثل زمینه‌‌های ارثی و ژنتیکی و شرایط محیطی و نوع تغذیه آنها کاملا با یکدیگر متفاوت می‌باشند و آنچه که به‌طور قطع مسجل می‌باشد با وجود دیر یا زود رخ  دادن زمان آغاز و انجام آن هرگز روند سیر آن متوقف نمی‌شود و تا حد نهایی مسیر طبیعی خود را طی می‌نماید.

شاید این سوال برای شما عزیزان مطرح باشد بدن هر فردی از کجا می‌‌داند که این یا آن هورمون کی و کجا ساخته و پرداخته باید بشود؟ رئیس و فرمانده ساخته شدن هزاران فرمان‌های شیمیایی و هورمونی در مغز استقرار یافته و آدرس محل فرماندهی آنها به‌طور دقیق در بهترین محل هیپوتالاموس که دسترسی فراوان به غذا و مواد مغذی لازم از طریق جریان خون کافی قرار دارد.
در این محل با بهم پیوستن پیام آوران محیطی با فاکتورهای درونی علائم خاص پدیدار می‌گردد که بر عملکرد روحی و رفتاری هر فردی تاثیرات متفاوتی را اعمال می‌نماید که بازتاب آنها عکس‌العمل‌های متفاوتی را برای افراد مختلف به صورت اختصاصی فراهم می‌آورد.

راههای خروج از بن‌بست‌های دوران یائسگی که منجر به چاقی شکمی شده‌اند 

1- خوشبختانه چربی‌های انباشته شده دوران یائسگی در حفره شکم بانوان خیلی سریع و راحت به رژیم‌های کاهش وزن و فعالیت‌‌های مناسب بدنی عکس‌العمل نشان می‌دهد کافی است بزرگوارانی که بعد از قطع سیکل ماهانه خود به طور چشمگیری به طرف حجیم‌‌تر گردیدن حفره شکم سوق یافته‌اند با کاهش چند صد کیلو کالری از انرژی دریافتی توام با فعالیت‌های بدنی و تقویت عضلات شکم، ران‌ها، دست‌ها و بازوها با یک برنامه ورزشی مناسب و دلخواهشان هر چه زودتر آغاز نمایند مثل حرکات موزون بدن، انقباض و انبساط عضلات شکم، ران‌ها، نشیمنگاه و بالاتنه و انجام ورزش‌های کششی یوگا و برای افرادی که به هر دلیلی مشکلات مفاصل دارند در اغلب موارد آب درمانی یعنی داخل استخر راه رفتن و یا در داخل آب با پا دوچرخه زدن بسیار موثر واقع می‌شود.

2- قبل از آغاز هر رژیم کاهش وزن و افزایش فعالیت ورزشی و بدنی به منظور تقویت عضلات و کاهش میزان چربی‌های انباشته شده شکمی، مشورت با پزشک خانواده و انجام یک چک‌آپ کامل و بررسی پارامترهای زیست‌شیمیایی مایعات بدن و معاینات بالینی قویاً‌ توصیه می‌شود.

قبل از آغاز هر فعالیت ورزشی در چک لیست تدوین گردیده می‌‌باید وضعیت قلب و عروق و نحوه گردش خون ناراحتی‌های استخوانی احتمالی اعم از تمامی مهره‌های تشکیل دهنده ستون فقرات و از اولین مهره گردن تا آخرین مهره‌‌ها  و کلیه مفاصل حرکتی و مشکلات ارتوپدی و بیماری‌‌های مزمن احتمالی بطور روشنی مشخص و درج گردد.