هلیله میوه یک درخت هندی است که درخت آن بزرگ و برگ آن باریک و بلند و میوه آن خوشه دار می باشد و دارای سه نوع زرد ،کابلی و سیاه است.
طبیعت هر سه سرد و خشک که هلیله کابلی از همه کمتر است .
برای تقویت معده و مغز و حواس و حفظ حواس و حافظ باز کردن گرفتگی ها و سردرد ، مالیخولیا ، وسواس سوداوی ، استفراغ ، تپش قلب ، سرکوب کردن سودای حاصل از صفرای سوخته ، زیبایی رنگ صورت ، ورم بدن ، بواسیر در اثر غلبه باد و خون ، تب های مرکب ، مسهل رقیق صفرا و بلغم.
خوردن آن بصورت خیسانده و استفاده از ریشه آن بهتر از خود هلیله است زیرا اخلاط رقیق را دفع و غلیظ را نگه می دارد و قولنج بوجود می آورد. مضر مدفوع و باعث یبوست و مصلح آن عناب سپستان می باشد. وقتی در عصر مصرف شود برای جلوگیری از یبوست روغن بادام یا قند و ترنجبین یا شکر استفاده می کنند. بدل آن پوست انار است.
هلیله زرد
تقویت مغز و اعصاب ، سرگیجه و سیاهی رفتن و صرع صفراوی و خیسانده آن در آب انار مسهل صفرا و اگر آن را در روغن گاو تازه بو داده سپس روغن آنرا گرفته و نیمکوب کنیم با پوست سفت نارگیل سوخته مخلوط نمایید و با آب ولرم بخورید سه روز پشت سر هم درمان دل پیچه و بواسیر و پودر آن برای اشکریزش و کاهش رطوبت و شدت و افزایش بینایی مؤثر است.
هلیله سیاه
بهترین نوع آن سیاه سفت بی دانه است. سرد اول و خشک دوم است.
تقویت حافظه و تصفیه خون از سودا ، مالیخولیا ، وسواس سوداوی ، اگر از آن با حجر ارمنی و سقمونیا قرص درست کرده با ماءالجبین بخورید درمان مالیخولیا و جویدن آن قورت دادن آن درمان اختلال ماهیچه صورت و کجی آن و نگاهداشتن آن در دهان باعث کاهش رطوبت معده و تقویت معده و روده و درد طحال ، بواسیر ، جذام ، و بو داده آن برای درمان اسهال و نگاهداشتن آن در دهان باعث سیاهی مو و تقویت آن و تقویت لثه می باشد. مضر جگر یا کبد است و مصلح آن عسل است.
