فاعل

نوشته : ویلیام ه . دری (2) ، ترجمه مسعود صادقی علی آبادی (3)

ابوالحسن عامری از فلاسفه بزرگ و مشهور سده چهارم هجری (300 380 ه . ق) است

پیامبران الهی علیهم السلام برای اثبات ارتباط خود با عالم الوهی، دست به خوارق عاداتی می زدند تا مردم با مشاهده آن ها، به صدق مدعای آنان دست پیدا کنند. قرآن مجید در آیات فراوان خود به معجزات فراوان آنان اشاره کرده است.

معمولاً مسأله شناخت در زندگی معمولی انسانها یک امر عادی است. مردم اغلب دانسته های خودشان را بدون تردید و با اطمینان مطابق با واقع می دانند

بحث از علل اربعه (فاعلی - علت غایی - علت مادی و علت صوری) یکی از مباحث فلسفه یونانی ارسطویی است. هرکدام از علل فوق و همچنین روابطشان با هم احکام و ویژگیهای خاصی داشته که محل بحث و پژوهش می باشد.

مقاله حاضر قسمت دوم از مقاله "علت غایی از دیدگاه حکمای اسلامی " است که در شماره پیشین این نشریه در بحث آن وارد گشتیم ; اینک به بررسی سرفصلهای دیگری در این زمینه می پردازیم:

شبهه اول - چنانکه علم باری به نظام احسن که عین ذات او هم می باشد، غایت اودر ایجاد باشد - و می دانیم که علت غایی اقتضای فاعلیت فاعل را می کند - لازم می آیدکه ذات خدای تعالی علت ذات خودش باشد و این محال است.

ما دارای احوال نفسانی متنوّعی از قبیلِ «امید»، «باور» و «شک» هستیم. گاهی این احوال متنوّع که از رهیافت های مختلفی حکایت می کنند، دارای محتوای نفسانی (mentalcontent) یکسانی هستند که از وضعِ امور به گونه ای خاص حکایت می کند.

هیچ پدیده ای خارج از قانون علیت نیست . معجزه هم پدیده ای است مشمول همین قانون . اما در معجزه روابطی نامحسوس حاکم است و شرائط خاص زمانی و مکانی از صحنه حذف می شود .

تحقیق درباره رابطه علوم با یکدیگر، به دلیل کارآمد بودن نتایج آن، امری ارزش مند و بلکه ضروری است. این ضرورت در فلسفه اخلاق و معرفت شناسی، به دلیل قدر و منزلت ویژه ای که دارند، بیش از بقیه علوم احساس می شود.