کثرت

یکی از دغدغههای فلسفی در عرفان و حکمت متعالیه، مسئله «وحدت وجود» است. عرفا قایل به وحدت شخصی وجود هستند، در حالی که در فلسفه و بخصوص در حکمت متعالیه، کثرت وجود بدیهی یا قریب به بدیهی تلقّی شده است

قاعده علیت، به عنوان یکاصل مسلّم عقلی، و به عنوان یک قانون بدیهی و ضروری از سوی قاطبه فلاسفه اسلامی پذیرفته شده است

اصالت وجود یکی از مباحث مهم فلسفی است که از زمان صدرالمتألهین به جد در کتب فلسفی مطرح شده است. می توان گفت این اصل ستون فقرات حکمت متعالیه را تشکیل می دهد، و دیگر اصول حکمت متعالیه از آن نشئت می گیرند

مسئله تشکیک وجود از مسائل مشترک بین علم کلام و فلسفه است، البته عرفای اسلامی نیز به این مسئله توجه جدی داشته و آن را در کتاب های خود به بحث گذارده اند.اهمیت این مبحث به قدری است که به جرات می توان گفت که پس از «اصالت وجود» هیچ مسئله ای در حکمت متعالیه ارزش و اهمیت «تشکیک وجود» را ندارد هم چنین حل اکثر مباحث و مشکلات حکمت متعالیه متوقف بر آن است.

عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور

کثرت دینی را به دو گونه طولی و عرضی می توان تقریر کرد، البته این تقریر مربوط به ادیان سماوی و توحیدی است

نقوش اسلامی با تناسب آهنگین و موزون خود همواره از وحدت به کثرت و ازکثرت به وحدت روی می آورند.کثرت و صیرورت در اینجا چونان تجلی وحدت وابدیت است