گندم، نان و برنج اصلی‌ترین غذای انسان (۱)

دکتر سید مهدی میرغضنفری

احادیثی درباب اهمیت نان

در کتاب معتبر کافی از پیامبر خدا(ص) نقل شده است که پیامبر (ص) فرمود:«خداوندا برای ما به نان برکت بده و میان ما و آن جدایی میفکن؛ اگر نان نبود نه روزه گرفته بودیم نه نماز خوانده بودیم و نه واجبات پروردگار خود را انجام داده بودیم.»

در حدیثی دیگر پیامبر خدا (ص) می‌فرمایند: «نان بهترین خوراکی شماست.»

امام صادق (ع) در کتاب کافی می‌فرمایند: «تن بر نان استوار شده است.»

این احادیث نشان دهنده اهمیت نان در سلامتی می‌باشد. گندم و نان مهمترین و با اولویت‌ترین غذای انسان است، طب سنتی هم آن را تایید کرده و بر روی آن تاکید دارد؛ چون غذای اصلی انسان‌‌ها را در عصر امروز هم همین نان و در کنارش برنج تشکیل می‌دهد.

 گندم

گندم های تولیدی از نظر کیفیت غذایی در درجات مختلفی قرار دارند. بهترین گندم از دیدگاه طب سنتی گندمی است که دانه آن در حد معتدل و میانه و رو به درشت بوده، آفت‌‌های گیاهی به آن نرسیده و رنگ آن مایل به زردباشد.

مزاج (طبع) گندم «گرم» و «تر» است. البته برخی از حکما فرموده اند که فقط گرم است و در تری و خشکی معتدل است.

گندم تازه به دلیل نرمی و رطوبت بالا،«تری» بیشتر است. جوانه گندم هم تری بیشتری دارد. خوردنی‌های گرم و تر، معمولا جزء غذاهای انسان هستند (اثر دارویی یا ندارند و یا کمی اثر دارویی دارند).

گندم غذاییت زیادی نسبت به برنج، جو و سایر حبوبات دارد؛ بنابراین در واحد حجم ثابت، مقدار انرژی و رشد بیشتری برای بدن ایجاد می‌کند و لذا مثلا برای رشد کودکان و نوجوانان یا بازیابی بیماران بهبود یافته بهترین غذاست.

اثرات گندم بر چاقی

برای کسانی که می‌خواهند چاق شوند بهترین راه است؛ یعنی چاق کننده بدن است. بنابراین کسانی که می‌خواهند چاق نشوند باید نان و گندم کمتری مصرف کنند، یا از نان‌های خاصی استفاده کنند. کسانی که تازه از بیماری فارغ شده‌اند و سالمندان هم باید حتما از نان استفاده کنند تا انرژی کافی به بدنشان رسیده و بدنشان توانایی بازسازی داشته باشد.

پس گندم بهترین غذای تندرستان است؛ یعنی برای حفظ سلامتی و اعتدال بدن هیچ چیزی مثل نان نیست. شخص دارای هر مزاجی که باشد، گرم، سرد، خشک یا تر اگر از نان خوب که از گندم خوب بدست می‌آید، استفاده کند، بیمار نخواهد شد یا دیرتر بیمار شده و زودتر بیماری اش برطرف می‌شود.

گندم بو داده، خشکی دستگاه گوارشی را تشدید می‌کند

اگر گندم را بو بدهند خشکی آن بیشتر خواهد شد؛ بنابراین کسانی که دچار خشکی معده یا روده یا خشکی پوست و مخاطات هستند و یا یبوست دارند نباید از گندم بوداده یا هر چیز تفت داده شده زیاد استفاده کنند. البته گندم بوداده برای اسهال‌‌های مزمن مفید است و آن را تا حدودی کم می‌نماید.

گندم پخته یا بلغور رطوبت بالایی دارد و نفخ ایجاد می‌کند. پس کسانی که معده و روده نفاخ دارند باید توجه داشته باشند که گندم را به صورت پخته مصرف نکنند یا با مصلح (مثلا پودر زیره) مصرف کنند وگندم بو داده برایشان بهتر است.

مضرات جوش شیرین

جوش شیرین که متاسفانه گاهی به خمیر زده می‌شود، عامل بیماری‌های بلغمی است؛ یعنی باعث می‌شود نان خوب پخته نشده، خوب هضم نشود و به جای آزادسازی انرژی در بدن، رطوبت‌های زائد و اضافه تولید می‌کند که در قدیم به آن بلغم گفته می‌شد و باعث پف آلودگی بدن، چاقی غیر طبیعی، سنگینی بدن، بیماری‌‌های مفاصل و گوارش و خیلی چیزهای دیگر خواهد شد.

افراد مسن از آرد بو داده استفاده می‌کنند 

گاهی اوقات اشخاص آرد را تفت می‌دهند تا از آن حلوا یا برشتوک تهیه کنند همراه با مواد دیگر همچون روغن، پودر مغز پسته یا مغز بادام و یک مقدار مایع شیرین مثل عسل و شربت که در قدیم به آن «سویق» گفته می شد.

آرد بو داده با هر آردی از دانه‌‌های مختلف قابل تهیه است.

این غذا هم تا حدودی سنگین بوده، مقداری نفخ ایجاد می‌کند و دفع آن از سیستم گوارش کند خواهد بود. لذا بهتر است افراد مسن زیاد از این آردهای بوداده و محصولات آن زیاد استفاده نکنند.

روش‌های پخت

نان به روش‌‌های مختلف و درتنورهای مختلفی پخته می‌شود. نان را می‌توان روی سنگ، ریگ مثل (نان سنگک) و فلز (مثل ساج) پخت که نان لواش و نان‌هایی که امروزه روی فلز پخت می‌شود مثال‌هایی از آن است (به نان‌هایی که روی فلز پخت می‌شوند نان‌‌های «طابق» نیزگفته می‌شود).

از قدیم معمول تر این بوده که نان را در تنورهای گلی و سفالی می‌پخته‌اند که این جزء بهترین حالت پخت نان از دیدگاه طب سنتی است (مثلا نان تافتون).

زمان مصرف نان

از دیدگاه طب سنتی بهتر است وقتی که نان پخته شد به صورت داغ و تازه مصرف نشود، بلکه چند ساعتی بماند و بعد مصرف شود؛ چراکه تغییر و تحولاتی در داخل نان پخته شده طی دو سه ساعت بعد از پخت اتفاق می‌افتد و هضم آن را بهتر خواهد کرد. پس بهتر است اول روز نان پخته شود و بعدازظهر مصرف شود...

برای خواندن بخش دوم- گندم، نان و برنج اصلی‌ترین غذای انسان- اینجا کلیک کنید.

برای خواندن بخش سوم- گندم، نان و برنج اصلی‌ترین غذای انسان- اینجا کلیک کنید.

برای خواندن بخش چهارم - گندم، نان و برنج اصلی‌ترین غذای انسان- اینجا کلیک کنید.