(متولد1266-متوفی 1339 ه.ق)
از مرزداران فقه و فقاهت و حماسه داران علوم آل محمد(ص)سخن می گوییم.
آنان حلقه های ارتباط بندگان با خدای متعال،و واسطه ها و عوامل فیض ربانی و الهی هستند.آنان که عمرهای خویش را در راه آشنا ساختن مردم با احکام از حلال و حرام ومباح و مکروه صرف می کنند و خود الگو و مظهر تربیتهای احکام الهی می گردند و آیتی از آیات الهی.
ولادت و رشد و نمای او:
استاد فقهای معاصر و مرجع تقلید عصر،میرزا فتح الله فرزند محمد جواد نمازی شیرازی،معروف به «شیخ الشریعة اصفهانی نجفی »،در 12 ماه ربیع الاول سال 1266ه.ق در اصفهان،در یک خانواده علم و دانش و فقه و فقاهت متولد گردید و تحصیلات ابتدایی را در همان شهر از اساتیدی مانند:شیخ جواد خراسانی،مولی حیدر علی اصفهانی،ملا احمد سبزواری، شیخ محمد صادق تنکابنی و شیخ محمد تقی اصفهانی فرا گرفت.سپس در راه پی گیری تحصیلات و کسب فیض از انوار امامت،به مشهدهجرت کرد.مدتی در آن آستان قدس رضوی اقامت گزید،سپس به موطن اصلی خودبازگشت و به تحصیل و تدریس اشتغال ورزید و درس و بحثهای او مورد اعجاب وشگفت همدوره ها و اساتید قرار گرفت.ولی حوزه اصفهان آن روز،نتوانست نیازروحی او را اشباع کند،ناچار پس از مدتی اقامت در اصفهان،در سال 1295،به حوزه نجف(حوزه علمیه بزرگ اسلام)مهاجرت نمود و زانوی ادب را به عنوان کسب معلومات بیشتر پیش اساتید عظام آن حوزه به زمین زد،و شب و روز در پی فراگیری علوم اسلامی تلاش و جهد به خرج داد و از محضر بزرگانی مانند:عالم ورع وپرهیزکار،حاج میرزا حبیب الله رشتی و شیخ محمد حسین کاظمی و دیگر بزرگان واساطین فقه و فقاهت،کسب علم نمود تا به مقام عالی اجتهاد نایل آمد.
سفر حج:
او در سال 1313 ه.ق به قصد انجام مناسک حج و زیارت قبر رسول اکرم(ص)به مکه و مدینه مشرف شد.پس از ازگشت به تالیف و تصنیف و تدریس اشتغال ورزید،به حدی که درس او یکی از حوزه های بزرگ و پرجمعیت حوزه علمیه نجف گردید که صدها دانشجو و طالب علم را در بر می گرفت و افرادی که به شرح حال وی،پرداخته اند،عموما اتفاق نظر دارند که او صدها تن از شاگردان فقه و اصول را تربیت،ورجال نامی اسلامی را تحویل جامعه داد.
امتیازات شیخ شریعت:
شخصیت مورد ترجمه ما با داشتن اطلاعات و معلومات وسیع،و با داشتن حافظه قوی و سرشار،در فراگیری علوم مختلف و متنوع،معروف و ممتاز بود.
او تنها به فقه و اصول(رشته اختصاصی خود)نمی پرداخت،بلکه در کنار تبحردر آن دو،به کلام،عقاید،فلسفه،تفسیر،ادبیات، ریاضیات،طب و...نیز پرداخته بود،به حدی که در هر کدام از این رشته ها کتاب یا رساله ای تالیف نموده بود.
او در علم تفسیر کتاب «قرائت مالک و ملک »و اختلاف آراء در آن موضوع رانگاشت،آن چنان که در حدیث،«القول الصراح »را تدوین نمود که دقت نظر او را دراحاطه به مسائل علم حدیث می رساند،به حدی که شاگرد بزرگوارش مرحوم حاج آقابزرگ تهرانی در کتاب «مصفی المقال »می نویسد:«او پس از استاد بزرگوار ما،شیخ نوری،عالم ترین و داناترین استاد در علم حدیث و رجال بوده که درک کرده ام.»او به موازات تبحر در علوم اختصاصی خویش،به طب و ریاضیات نیز پرداخته بود.برخی از بزرگان گفته اند هنگامی که در حال مریضی،یکی از پزشکان به بالین سر او آمد،با اودر مورد مرض خود از کتاب قانون ابن سینا مطلبی بیان داشت.پزشک معالج تصورکرد که او مبحث خاصی را مورد مطالعه قرار داده است،ولی با تشریح و توضیح بیشترمعلوم گردید که او اغلب ابواب کتاب قانون را مورد مطالعه قرار داده است و احاطه کامل به مباحث و فصول آن دارد.
صاحب کتاب اعیان الشیعه درباره او گوید:
«او در فنون فلسفه قدیم،حکمت الهی،کلام،درایه،و شناخت اقوال و آراء ومقالات دیگران عالم و متبحر بود.» (1)
تالیفات او:
تالیفات و کتابهای بازمانده از دانشمندان،بهترین نمایانگر معلومات و دانشهای آنان می باشند،از این رو مرحوم شیخ شریعت نیز کتابها و تالیفات گرانبهایی به یادگارگذارده است که هر کدام نشانگر تبحر و وسعت اطلاعات او در علوم اسلامی است که از آن میان می توان اسامی کتابهای زیر را آورد:
1-انارة الحالک فی قرائة ملک و مالک
2-ارث الزوجة من ثمن العقار
3-صیانة الابانة عن وصمة الرطانه
4-افاضة التقدیر فی احکام العصیر(مطبوع در قم،1370)
5-قاعدة لا ضرر
6-قاعدة طهارت
7-قاعدة الواحد البسیط
8-رساله ای در متمم کر
9-رساله ای در جلود سباع
و کتابها و رساله های دیگر که بالغ بر 15 جلد می گردد.
شاگردان او:
حوزه درسی او یکی از حوزه های پربرکت از نظر تربیت شاگردان دانشمند بود وصدها تن از عاشقان علم و تشنگان معرفت در حوزه درس فقه و اصول او شرکت می جستند که از آن جمع می توان:
1-آیة الله سید محمد حجت کوه کمری(مؤسس مدرسه حجتیه قم)
2-آیة الله سید صدر الدین صدر
3-آیة الله سید محمد تقی خوانساری
این سه فقیه بزرگوار،زعمای حوزه علمیه قم در دوران فترت پس از رحلت آیة الله حائری و تشریف فرمایی آیة الله بروجردی به حوزه علمیه قم می باشند و خدمات بس ارزنده ای در آن موقعیت حساس حوزه انجام داده اند.روحشان شاد باد.
4-آیة الله شیخ محمد حسین سبحانی تبریزی خیابانی(م 1392)را نام برد.
مرجعیت او:
شهرت علمی و فضیلت و تقوای او در محافل علمی نجف و اصفهان،مردم مسلمان را واداشت که در مسائل دین از او تقلید نمایند.پس از فوت استاد بزرگوارش مرحوم میرزا محمد تقی شیرازی،مردم به او مراجعه کردند.در اثناء مرجعیت او بود که انقلاب عراق شروع گردید.او همراه دیگر علماء اسلام بر ضد استعمار بریتانیا شرکت جست و در اثناء سفر به مرض سخت سینه درد ابتلاء پیدا کرد و زمین گیر گردید،به حدی که روز به روز بر شدت مرض او افزوده می گشت.تا اینکه در سال 1339 ه.ق در ماه ربیع الثانی به فیض لقاء پروردگار خود شتافت و در صحن غروی،در یکی ازغرفه های شرقی آن مدفون گردید.
رحمة الله علیه رحمة واسعه
پی نوشت:
1- مطالبی که در مورد این مرد بزرگ فقه و فقاهت گذشت،اجمالی بود از آنچه که تفصیل آن را می توان درکتابهای:اعیان الشیعه،ج 42،ص 257- معارف رجال،ج 2،ص 154- احسن الودیعة،ج 1،ص 171- علاء ساجدین،ص 122- مصفی المقال، ص 193- ریحانة الادب،ج 3،ص 206- الاعلام،ج 5،ص 332- معجم المؤلفین،ج 8،ص 52- الذریعه- و پیشگفتار سید احمد حسینی اشکوری بر کتب نخبة الازهار فی احکام الخیار،ص 13 تالیف آیة الله شیخ محمد حسین سبحانی(ره)والد استاد سبحانی،مطالعه نمود.
