تحلیل لوموند از طرح‌های بزرگ ترامپ در خاورمیانه ؛ از ایران تا غزه؛ اگر مذاکرات به بن بست بخورد؟

روزنامه فرانسوی لوموند در گزارشی تحت عنوان «از غزه تا ایران؛ طرح های بزرگ ترامپ در خاورمیانه» نوشت: در حالی که بنیامین نتانیاهو قرار است روز سه‌شنبه در کاخ سفید پذیرایی شود، رئیس‌جمهور آمریکا از جابجایی «موقت» یا «درازمدت» جمعیت غزه صحبت کرده و آمادگی خود را برای مذاکره با ایران، دشمن مطلق اسرائیل، اعلام کرده است.

 

به گزارش انتخاب، در ادامه این مطلب آمده: در ماجرای بیانیه ها، تهدید‌ها و نمایش‌هایی که بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید را همراهی کرده است، خاورمیانه فراموش نشده است. تنها چند روز کافی بود تا دونالد ترامپ نشانه‌های مورد انتظار از خط مشی طرفدار اسرائیل خود را در ادامه دوره اول ریاست جمهوری‌اش (2017-2021) ارائه دهد. اولین رهبر خارجی که انتظار می‌رود در واشنگتن حضور یابد، نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو است که روز سه‌شنبه 4 فوریه به کاخ سفید می‌آید.

 

اما دونالد ترامپ همچنین خود را برای مذاکرات با ایران، دشمن مطلق اسرائیل، آماده نشان داده است. محدوده این مذاکرات هنوز مشخص نیست: آیا فقط درباره برنامه هسته‌ای ایران خواهد بود، که پیشرفت آن نگران‌کننده است، یا شامل برنامه موشکی و امنیت منطقه‌ای نیز می‌شود؟

 

در جریان کارزار انتخاباتی، دونالد ترامپ از ایده «فشار حداکثری» اقتصادی بر تهران حمایت کرده و وعده داده بود که از دستیابی تهران به بمب هسته‌ای جلوگیری کند. آمادگی او برای مذاکره گشایشی قابل توجه، اما شکننده است، به‌ویژه از سوی کسی که ایالات متحده را در سال 2018 از توافق هسته‌ای ایران (برجام) خارج کرد.

از همان هفته نخست ریاست جمهوری خود، دونالد ترامپ دو تغییر اساسی نسبت به جو بایدن، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، ایجاد کرد. او تحریم‌هایی را که علیه شهرک‌نشینان اسرائیلی مرتکب خشونت در کرانه باختری اعمال شده بود، لغو کرد. همچنین ارسال بمب‌های 1000 کیلوگرمی به ارتش اسرائیل را از سر گرفت؛ بمب‌هایی که ویرانی‌های گسترده‌ای در غزه ایجاد کردند.

 

فرستاده ویژه دونالد ترامپ، استیو ویتکاف، همچنین به اجرای آتش‌بس در لبنان که باید به خروج اسرائیل از آنجا منجر شود، و همچنین آتش‌بس در غزه که به آزادی تدریجی گروگان‌ها کمک کند، متعهد شد. او در تاریخ 29 ژانویه به اطراف این منطقه، در کریدور نتساریم، همراه با ارتش اسرائیل سفر کرد.

 

دونالد ترامپ مایل است هرچه زودتر این پرونده جنگی را ببندد تا بر عادی‌سازی روابط بین عربستان سعودی و اسرائیل تمرکز کند، امری که بسیار به آن علاقه دارد. با این حال، به نظر می‌رسد که او تأثیر منطقه‌ای وقایع 7 اکتبر و پیامد‌های آن را در کشور‌های منطقه دست‌کم گرفته است.

اظهارات دونالد ترامپ درباره جمعیت غزه توجه زیادی را به خود جلب کرده است. او این منطقه را به عنوان یک «محل تخریب» توصیف کرده و توضیح داده که مایل است مصر و اردن بخشی از جمعیت را بپذیرند. ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن، قرار است در 11 فوریه در کاخ سفید حضور یابد.

 

رئیس‌جمهور آمریکا در 25 ژانویه گفت: «ما درباره یک و نیم میلیون نفر صحبت می‌کنیم و فقط کل این مسئله را پاکسازی می‌کنیم.» او از جابجایی «موقت» یا «بلندمدت» مردم صحبت کرده است. چنین رویکردی، بدون در نظر گرفتن خواست خود مردم غزه، با منافع ملی قاهره و امان مغایرت دارد. این کشور‌ها به همراه اتحادیه عرب در اول فوریه این پیشنهاد را «به هر شکلی و تحت هر شرایطی» رد کردند. با این حال، ترامپ در روز قبل همچنان تکرار می‌کرد: «آن‌ها این کار را خواهند کرد، درست است؟ ما کار‌های زیادی برایشان انجام می‌دهیم.»

 

وسوسه پاکسازی غزه در حلقه اطرافیان ترامپ از مدت‌ها پیش وجود داشته است. در «طرح قرن» که در ژانویه 2020 ارائه شد، ترامپ از ضرورت کنار گذاشتن «روایت‌های قدیمی» که آنها را «غیرسازنده» می‌دانست، سخن گفت. این طرح آینده‌ای درخشان مانند «دبی و سنگاپور» را برای مناطق فلسطینی ترسیم می‌کرد و آنها را به‌عنوان «مرکز تجارت منطقه‌ای» معرفی می‌کرد.

 

در مارس 2024، جرد کوشنر، معمار این طرح، در دانشگاه هاروارد درباره پتانسیل غزه سخنرانی کرد. او گفت که «املاک ساحلی غزه می‌تواند ارزش زیادی داشته باشد» و اسرائیلی‌ها می‌توانند «مردم را جابجا کرده و منطقه را پاکسازی کنند.»

مسئله ایران نیز یک چالش عظیم برای دونالد ترامپ است. او در دوره اول خود توافق هسته‌ای را ترک کرده و آن را «توافق وحشتناک یک‌طرفه» نامیده بود. اما امروز، ایران بیش از هر زمان دیگری به ساخت بمب هسته‌ای نزدیک شده است.

 

در 13 ژانویه، در دیداری در ژنو با دیپلمات‌های اروپایی، نمایندگان ایران آشکارا تمایل خود را برای مذاکره اعلام کردند.

 

در کنار تحولات اخیر منطقه، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) تأیید کرده که ایران برنامه هسته‌ای خود را تسریع کرده است. ایران اکنون حدود 200 کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده 60 درصدی دارد، در حالی که سطح لازم برای تولید سلاح هسته‌ای 90 درصد است. کارشناسان تخمین می‌زنند که ایران می‌تواند ظرف کمتر از دو هفته مواد شکافت‌پذیر کافی برای چهار یا پنج کلاهک هسته‌ای تولید کند.

چنانچه مذاکرات به بن‌بست برسد، دونالد ترامپ که خود را به‌عنوان نامزد صلح معرفی کرده، هیچ تمایلی برای ورود آمریکا به یک درگیری جدید ندارد. اما گزینه نظامی اسرائیل علیه ایران ممکن است بار دیگر مطرح شود. در چنین شرایطی، آمریکا احتمالاً راهبرد «واگذاری مسئولیت» را در پیش خواهد گرفت.

 

جیمز اکتون، تحلیلگر مرکز کارنگی، می‌گوید: «بنیامین نتانیاهو دلایل خود را برای بررسی حمله به ایران دارد. ممکن است ترامپ به او چراغ سبز دهد، اما احتمال مشارکت آمریکا کمتر است.»

 

یکی از سوالات کلیدی، تأسیسات غنی‌سازی فردو در ایران است که در اعماق کوهستان قرار دارد. اسرائیل احتمالاً قادر به نابودی آن نیست، مگر اینکه از توانایی‌های سایبری فوق‌العاده‌ای برخوردار باشد. اما آمریکا یک بمب ویژه، Massive Ordnance Penetrator، دارد که مخصوص چنین اهدافی طراحی شده است. آیا واشنگتن این سلاح را به اسرائیل تحویل خواهد داد؟