اصطلاحی به نام «تجرد قطعی دختران» چند سالی است که در ادبیات جمعیتی ایران متداول شده است. درواقع از زمانی که آمارهای رسمی حاصل از سرشماری‌ها از افزایش سن ازدواج دختران به‌ویژه در دهه‌های 50 و 60 خبر دادند این اصطلاح جای خود را در مطالعات جامعه شناختی باز کرد.
به گزارش ، وقایع اتفاقیه نوشت: مطالعات اخیر نشان می‌دهد، درحال‌حاضر 25,1 درصد (حدود 10 میلیون نفر) از جمعیت زنان کل کشور را «دختران» جوان تشکیل می‌دهند؛ این درحالی است که 426 هزار نفر از آنها که بالای 40 سال سن دارند، دچار «تجرد قطعی» بوده و تاکنون ازدواج نکرده‌اند. براساس آخرین سرشماری سال 95، حدود نیمی از جمعیت کشور (49 درصد) را زنان تشکیل می‌دهند که حدود یک چهارم این تعداد (9 میلیون و 890 هزار نفر) دختران جوانی هستند که مجرد بوده و تاکنون ازدواج نکرده‌اند. سیدحسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران گفت: براساس آخرین سرشماری سال 95 جمعیت کل کشور 79 میلیون و 926 هزار و 279 نفر است که از این تعداد 51 درصد مرد و 49 درصد زن هستند. این درحالی است که چهار میلیون و 423 هزار و 225 نفر دختر مجرد در سن ازدواج (15 تا 29 سال) و پنج میلیون و 372 هزار و 989 نفر پسر در سن ازدواج (20 تا 34 سال) در کشور داریم. چلک همچنین تصریح کرد: درحال‌حاضر به ازای هر 100 پسر، 82 دختر در سن ازدواج در کشور وجود دارد این درحالی است که میانگین سن ازدواج در حال افزایش و به کمتر از 25 سال رسیده است البته میانگین سن ازدواج در میان تحصیلکردگان بیش از جمعیت عمومی کشور است.
این درحالی است که شهلا کاظمی پور، جمعیت‌شناس نیز در این خصوص به ایسنا گفت: براساس سرشماری سال 95، جمعیت زنان بالای 10 سال کشور، 32 میلیون و 800 هزار نفر است که 26 درصد آنان مجرد هستند. جمعیت مردان بالای 10 سال حدود 33 میلیون و 560 هزار نفر است که 34 درصد آنان مجرد هستند به این ترتیب حدود 8 میلیون و 600 هزار نفر مجرد بالای 10 سال در کشور حضور دارند. وی در ادامه با بیان آنکه برای اعلام نرخ مجردان کشور معمولا جمعیت بالای 15 سال در نظر گرفته می‌شود، افزود: جمعیت زنان بالای 15 سال مجرد کشور پنج میلیون و 860 هزار نفر است. این درحالی است که تعداد دختران مجرد بالای 15 سال کشور در سال 90، 6 میلیون و 850 نفر بود. درواقع حدود یک میلیون و 100 هزار نفر از جمعیت زنان مجرد بالای 15 سال، طی پنج سال اخیر کاهش یافته است که علت آن کاهش باروری و در نتیجه کاهش تعداد دختران کشور است.
به گفته این جمعیت‌شناس، جمعیت مردان بالای 15 سال مجرد در سال 90، 12 میلیون نفر بود اما این رقم در سال 90 به 11 میلیون و 500 نفر رسیده است. کاظمی‌پور ادامه داد: در گروه سنی 15 تا 19 سال دختران کشور، 87 درصد مجرد هستند این درحالی است که در گروه سنی 20 تا 24 سال دختران، 43 درصد، 25 تا 29 سال، 23 درصد و در گروه سنی 30 تا 34 سال نیز 15 درصد دختران مجرد هستند. وی در ادامه با بیان آنکه بالای 40 سال را برای زنان تجرد قطعی می‌دانیم، گفت: 10 درصد زنان 35 تا 39 ساله کشور مجردند. این درحالی است که در گروه سنی 40 تا 44 ساله 6,8 درصد، در گروه سنی 45 تا 49 ساله 4,4 درصد و 50 تا 54 ساله‌ها نیز 3,1 درصد مجرد هستند که معتقدم این رقم بالایی است. این جمعیت‌شناس در ادامه با بیان آنکه نرخ تجرد قطعی زنان در سال 90 نیز در حال افزایش بود، تصریح کرد: بااین‌حال، نرخ تجرد قطعی زنان در سال 95 بیش از سال 90 است؛ به‌طوری‌که در سال 90، 9,1 درصد زنان 35 تا 39 سال، چهار درصد 40 تا 44 ساله‌ها، 3,4 درصد 45 تا 49 ساله‌ها و 2,2 درصد از زنان 50 تا 54 ساله کشور مجرد بودند. کاظمی‌پور در ادامه گفت: براساس آمار سال 95، جمعیت زنان بالای 40 سال کشور که دارای تجرد قطعی هستند، 426 هزار نفر است؛ درواقع حدود پنج درصد کل جمعیت زنان مجرد بالای 10 سال کشور بیش از 40 سال دارند که در گروه مجردان قطعی قرار می‌گیرند.
افزایش نرخ ازدواج دختران 15 تا 19 سال کشور
معاونت زنان و امور خانواده رئیس‌جمهوری در گزارشی اعلام کرد که «تغییر و تحولات اقتصادی و اجتماعی که در نیم قرن اخیر در ایران صورت گرفته باعث تغییر در الگوی زناشویی در میان دختران جوان شده است؛ از جمله این تغییرات می‌توان به تأخیر در سن ازدواج و بالارفتن آمار طلاق در میان آنان اشاره کرد، به‌طوری‌که در سرشماری 1365 تا 1390 یک کاهش 10,5 درصدی در نسبت زنان دارای همسر دیده می‌شود.» این درحالی است که شهلا کاظمی‌پور با بیان آنکه نرخ ازدواج در کشور تغییر نکرده است، در این خصوص معتقد است: نرخ ازدواج در دختران 15 تا 19 سال کشور در حال افزایش است، هرچند آمار تجرد قطعی نیز در حال افزایش است اما معتقدم این افزایش درباره تجرد قطعی دوام نخواهد داشت. این جامعه‌شناس در ادامه با اشاره به مسئله «مضیقه ازدواج» گفت: سال‌ها آمار تجرد قطعی برای زنان دو درصد و برای مردان 1,8 درصد بود اما پس از انقلاب اسلامی و بعد از افزایش موالید در دهه 60 با توجه به آنکه به‌لحاظ فرهنگی دختران باید با دهه قبلی خود ازدواج کنند و با توجه به آنکه تعداد پسران دهه 50 بسیار کمتر از دختران دهه 60 بود، برای این گروه مضیقه ازدواج به وجود آمد و مسئله تجرد دختران دهه 60 از اواخر دهه 80 خود را نشان داد.
افزایش نرخ ازدواج دهه هفتادی‌ها
کاظمی‌پور ادامه داد: درحال‌حاضر 81 هزار نفر مرد 45 ساله مجرد در کشور داریم این درحالی است که نرخ زنان بالای 40 سال مجرد 426 هزار نفر است یعنی آمار تجرد قطعی مردان حدود یک پنجم تجرد قطعی زنان است. وی تصریح کرد: در دهه 70 با کاهش باروری مواجه شدیم به این‌ترتیب دختران دهه 70 کمتر از پسران دهه 60 هستند و این مسئله باعث افزایش نرخ ازدواج در میان دختران دهه 70 شده است؛ به‌طوری‌که درحال‌حاضر با افزایش نرخ ازدواج در دختران میان 15 تا 19 ساله کشور مواجه هستیم و همین مسئله باعث می‌شود که نرخ تجرد قطعی در آینده کاهش یابد. این جامعه‌شناس با بیان اینکه هنوز هم جامعه سنتی هستیم و خیلی مدرن نشده‌ایم، گفت: هنوز هم خانواده‌ها معتقدند که دخترانشان باید در سن خاصی ازدواج کنند و اگر این ازدواج صورت نگیرد نگرانی ایجاد می‌شود که البته در این میان با انگ‌زنی‌ها و برچسب‌زدن‌ها بر دختران مجرد که دارای تجرد قطعی هستند، بسیار مخالف هستم.
