امّت اجماع کردند بر اینکه بعضی از پیامبران فاضل تر از بعضی دیگرند و هم بر این که محمّد صلی الله علیه و آله فاضل تر از همه است و بر آن چند حجت دلالت می کند:
حجّت اول: اینکه خدای تعالی می گوید: «وَ مَا أَرْسَلْناکَ إِلاّ رَحْمَةً لِلْعالَمینَ» پس چون رحمتی برای همه جهانیان باشد لازم می آید که از همه جهانیان فاضل تر باشد.
حجّت دوم: اینکه خدای تعالی می گوید «وَ رَفَعنا لَکَ ذِکرَکَ» و در معنیِ آن گفته اند که خدای تعالی یاد محمد صلی الله علیه و آله را به ذکر خود در کلمه شهادت مقرون ساخته و همین طور در اذان و در تشهُّد و حال آنکه پیامبرانِ دیگر چنین نیستند.
حجّت سوم: اینکه خدای تعالی طاعت او را به طاعت خود مقرون ساخته و می گوید: «مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللّهَ» و نیز بیعت او را به بیعت خود، چنان که می گوید: «إِنَّ الَّذینَ یُبایِعُونَکَ إِنَّما یُبایِعُونَ اللّهَ یَدُ اللّهِ فَوْقَ أَیْدِیهِمْ» و عزّت او را به عزّت خود وابسته و می گوید: «وَ لِلّهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ» و هم رضای او را به رضای خود، چنان که می گوید: «وَ اللّهُ وَ رسُولُهُ أَحَقُّ أَنْ یُرْضُوهُ» و سرانجام اجابت او را به اجابت خویش پیوند داده و می گوید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اسْتَجِیبُوا لِلّهِ وَ لِلرَّسُولِ».
حجّت چهارم: این است که خدای تعالی دستور داده که به هر سوره یی از قرآن تحدّی کند و لذا می گوید: «فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِثْلِهِ» و کوتاه ترین سوره ها سوره کوثر است که عبارت از سه آیه است و خدا آنان را به همه سه آیه از آیات قرآن تحدّی کرده و چون همه قرآن شش هزار آیه است و این یک آیه است، لازم می آید که معجزِ قرآن معجزی یگانه نباشد، بلکه دو هزار معجزه را فزون تر باشد و چون این ثابت شد پس گوییم: خدای تعالی تشریف موسی را به هفت آیه بَیِّنه ذکر کرد، پس برای این که تشریف برای محمّد صلی الله علیه و آله به سبب این همه آیات حاصل آید، سزاوارتر است.
حجّت پنجم: اینکه معجزه رسول ما از معجزات انبیای دیگر فاضل تر است، پس واجب می کند که رسول ما فاضل تر از پیامبران دیگر باشد. بیان اولی به استناد به قول آن حضرت صلی الله علیه و آله است که: «القرآنُ فی کلامِ کَآدَمَ فی الموجودات» و بیان دومی چنین است که، خلعت هرگاه شریف تر باشد، خداوند آن نزد پادشاه گرامی تر باشد.
حجّت ششم: این است که معجزه آن حضرت صلی الله علیه و آله قرآن است و آن از جنس حروف و اصوات است و آنها اَعراضی هستند که باقی نمی مانند و حال آنکه معجزات پیامبران دیگر از جنس امور باقی است و لیکن خدای سبحان، معجزه محمد صلی الله علیه و آله را تا پایان دهر باقی ساخت و حال آنکه معجزات انبیای دیگر را فانی و منقضی گردانید.
حجّت هفتم: این است که خدای تعالی پس از آنکه احوال پیامبران را حکایت کرد گفت: «أُولئِکَ الَّذِینَ هَدَی اللّهُ فَبِهُداهُمُ اقْتَدِهْ» پس محمد صلی الله علیه و آله را فرمود به اقتدای به کسانی که پیش از او بودند. حال باید گفت که یا او را به اقتدایِ ایشان امر کرد در اصول دین و آن جایز نیست زیرا تقلید است و یا در فروع دین و آن نیز جایز نیست زیرا شرعِ او، شریعت های دیگر را نسخ کرد، پس باقی نمی ماند جز اینکه مراد به آن، محاسنِ اخلاق باشد.
پس گویی خدای تعالی می گوید: ما تو را بر احوال و سیرت های ایشان آگاه کردیم؛ پس تو زیباترین و بهترین آنها را برگزین و در همه آنها از ایشان اقتدا کن و این اقتضا می کند که در او همه خصال پسندیده که در آنها پراکنده بود جمع باشد و این واجب می کند که او از ایشان فاضل تر باشد.
حجّت هشتم: این است که آن حضرت صلی الله علیه و آله به سوی همه آفریدگان مبعوث بوده و این اقتضا می کند که مشقّت او بیشتر بوده باشد، پس واجب می کند که فاضل تر باشد، اما اینکه او بر همه خلق مبعوث بوده بنابر قول خدای تعالی است که: «وَ ما اَرْسَلْناکَ اِلاّ کافَّةً لِلنّاسِ» و امّا اینکه همین اقتضا می کند که مشقّت او بیشتر باشد، به دلیل این است که انسانی تنها بدونِ مال و یار و مددکاری، هرگاه به همه جهانیان بگوید: «یا اَیُّها الکافِرُونَ» همه دشمن او شوند و در این حال از همه ترسان باشد.
حجت نهم: این است که دین محمد صلی الله علیه و آله برترین ادیان است، پس لازم می آید که محمد صلی الله علیه و آله فاضل ترین پیامبران باشد. بیان معنیِ آن چنین است که خدای تعالی، اسلام را ناسخی برای ادیان دیگر قرار داده و واجب است که ناسخ فاضل تر باشد، زیرا آن حضرت صلی الله علیه و آله می گوید: «مَن سَنَّ سُنَّةً فَلَهُ اَجْرُها وَ اَجْرُ مَنْ عَمِلَ بها اِلی یَوْمِ الْقِیامَةِ» پس چون این دین فاضل تر و به ثواب بیشتر است، واضعِ آن نیز به ثواب از واضعان ادیان دیگر بیشتر است، پس لازم می آید که محمد صلی الله علیه و آله از پیامبران دیگر فاضل تر باشد.
حجّت دهم: این است که امت محمد صلی الله علیه و آله فاضل ترین امت ها است. پس واجب می کند که محمد صلی الله علیه و آله فاضل ترین پیامبران باشد. بیان بخش اول چنین است که خدای تعالی می گوید: «کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنّاسِ».
بیان بخش دوم چنین است که امت این فضیلت را برای پیروی محمد صلی الله علیه و آله به دست کردند. خدای تعالی می گوید: «قُلْ إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللّهَ فَاتَّبِعُونی یُحْبِبْکُمُ اللّهُ» و فضیلتِ تابع مایه فضیلتِ متبوع است و نیز آن حضرت صلی الله علیه و آله به ثواب بیشتر بوده زیرا وی به انس و جن مبعوث بوده، پس واجب می کند که ثواب او بیشتر باشد زیرا کثرتِ پیروان را در علوّ شأن متبوع اثری هست.
حجّت یازدهم: این است که آن حضرت صلی الله علیه و آله خاتم رسولان بوده پس واجب می کند که فاضل تر باشد.
حجّت دوازدهم: این است که تفضیل بعضی از پیامبران بر بعضی دیگر به چند دلیل باشد. یکی از آنها کثرتِ معجزاتی است که دلیل بر صدق ایشان می کند و موجب تشریف ایشان است و از این ها در حتی پیامبر ما ـ که درود بر او باد ـ اموری است که از سه هزار بیشتر است.
