خبرگزاری مهر - گروه ورزش: سنگ پرانی و شعارهای نامتعارف که بعضا قومی و نژادی هستند، مدت هاست که التهاب و نگرانی های زیادی را در رابطه با سکوهای ورزشگاه های ایران ایجاد کرده اند تا آنجا که در لیگ برتر بارها فقر فرهنگی میان هوادارن و تماشاگران فوتبال، خود را به بدترین شکل ممکن نشان داده است.
حواشی تلخی که هفته گذشته از دیدار استقلال خوزستان و پرسپولیس تهران آغاز شد و تا ورزشگاه آزادی و دیدار تیم های استقلال تهران و تراکتورسازی تبریز ادامه داشت هم نشان می دهد که در این زمینه نه تنها پیشرفت امیدوارکننده ای حاصل نشده، بلکه بحران و تنش سکوها بیشتر شده تا آنجا که حالا به برخی جریانات انحرافی هم کشیده شده است.
این در حالی است که یکی از دلایل جذابیت فوتبال، حضور همین تماشاگران در ورزشگاه هاست. به خاطر همین است که در بسیاری از کشورها، مسئولان مسائل فرهنگی مربوط به ورزشگاه ها را بهبود بخشیدند تا اینگونه بر اوضاع مرتبط با تماشاگران و سکوهای ورزشگاه ها مسلط شوند.
اما در فوتبال ایران که همواره به هنگام اعزام تیم ملی به رقابت های آسیایی و جهانی، بخشی از هزینه ها و فعالیت ها معطوف به فعالیت فرهنگی می شود، «چرا هنوز اقدامی برای تغییر این وضعیت نشده است؟»، «اشکال اصلی و اساسی کار کجاست؟»، و «در این شرایط تصمیم گیرندگان در فدراسیون فوتبال چه راه کاری را دنبال می کنند؟»
غلامحسین زمان آبادی مسئول کمیته فرهنگی فدراسیون فوتبال در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن پاسخ به این پرسش ها، تاکید کرد که مسئولان تا به امروز مسائل فرهنگی را خیلی جدی نگرفته اند و نگاه اغماض گونه به آن داشته اند. وی با بیان اینکه افراد عاقلی باید باشند که به هیجانات تماشاگران جهت دهی داده و مانع کشیده شدن آنها به سمت تنش شوند، گفت که برای دستیابی به اهداف موردنظر در این زمینه باید از افرادی مرتبط با حوزه فرهنگی که در حد «کارلوس کی روش» و «برانکو ایوانکوویچ» هستند، استفاده کرد.
این مقام مسئول ابراز امیدواری کرد که تا یک سال آینده زیر ساخت های لازم برای فرهنگ سازی اصولی در ورزشگاه ها ایجاد شود و بعد از پیگیری های لازم برای نتیجه گیری از آنها صورت بگیرد.
* خبرگزاری مهر: حواشی اخیر که در دیدارهای فوتبال و از طرف تماشاگران ایجاد شد، یک بار دیگر نگرانی ها را نسبت به مسائل فرهنگی تماشاگران را تشدید کرد.
- غلامحسین زمان آبادی: شخصا نفسِ هیجان را تا حدی در ذات فوتبال می بینم، اگر این هیجان گرفته شود دیگر فوتبال به معنای واقعی وجود ندارد، اصلا آنچه فوتبال را میان مردم محبوب کرده همین فاکتورهاست که باعث گرایش به این رشته شده است.
*یعنی به خاطر طبیعی بودن این هیجانات باید همچنان شاهد چنین اتفاقاتی باشیم؟
- نه؛ البته که باید این هیجانات ذاتا کنترل شود. در واقع باید «آدم های عاقلی» باشند که به این هیجانات جهت مثبت دهند و مراقبت کنند که به واسطه آن احساسات مردم آسیب نبیند.
* اما دقیقا الان با اتفاقاتی که رخ داده خلاف این موضوع را شاهد هستیم.
- صحبت من هم همین است چون شاهد هستیم احساسات مردم جریحه دار شده است، این افرادی که رنجیده خاطر شده اند به دنبال فوتبال پاک هستند. باید مراقب «شیطان هایی» که باعث این اتفاقات می شوند، باشیم تا وحدت کلمه که رمز موفقیت ایران در جام جهانی بود زیر سوال نرود.
* مراقبت از این شیطان هایی که به آن اشاره می کنید، چگونه باید انجام شود؟ اصلا راهکار پیشنهادی در این زمینه چیست؟
- قاعدتا هر کاری باید اصولی و با برنامه انجام شود. البته که با مشکلات جدی هم مواجه هستیم چرا که اصلا زیرساخت های لازم را به صورت کامل و استاندارد در اختیار نداریم.
* مهمترین زیرساخت های لازم برای پرداختن به مقوله فرهنگ و شکل گیری آن در میان تماشاگران چیست؟ بلیت فروشی الکترونیکی هم شامل آن می شود؟
- دقیقا یکی از مهمترین نیازها همین است. تاکید AFC و FIFA بر این است که بلیت فروشی مسابقات لیگ به صورت الکترونیکی انجام شود تا هر کسی سر جای خودش بنشیند. ما در مجموعه فدراسیون فوتبال این کار را انجام دادیم و حتی تا حدی هم جواب گرفتیم. به خصوص اینکه امروزه مردم با اینگونه برنامه های الکترونیکی همراه هستند. مشکل اما از آنجا شروع شد که باشگاه ها متقاضی فروش بلیت دیدارهای خود شدند به همین دلیل امور کار را در اختیارشان قرار دادیم، در حالیکه آنها زیرساخت های لازم برای فروش بلیت الکترونیکی نداشتند و مجددا فروش بلیت ها کاغذی شد.
* بالاخره الان معضل ما در مقوله فرهنگ سازی، فروش کاغذی بلیت هاست یا همان هیجاناتی که کنترل نشده اند؟
- هر دو؛ از یک طرف باید هیجانات جهت دهی شوند و از طرف دیگر فروش بلیت ها باید به صورت الکترونیکی شود. چرا باشگاههایی مثل پرسپولیس و استقلال همچنان در این زمینه به صورت کاغذی عمل می کنند؟ چرا صندلی ها شماره ندارند؟
* به هر حال اینها مشکلاتی است که با آن مواجه هستیم. مگر کمیته فرهنگی مسئول رسیدگی نیست؟ چه اقدامی انجام شده است؟
- مدتهاست که کارهای لازم در این زمینه را آغاز کرده ایم اما زمان می برد تا به نتیجه برسیم. روز شنبه هم نشستی برای بررسی جوانب مربوط به مشکلات ورزشگاه ها و سکو ها داشتیم. در این نشست تاکید کردیم که طرح شماره گذاری صندلی ها و استفاده از جایگاه های ویژه آغاز شود. تلاشمان بر این است تا حضور بدون حاشیه تماشاگران را در ورزشگاه ها داشته باشیم. اصلا استادیوم بدون تماشاگر معنایی ندارد.
* اما مسبب بسیاری از مشکلات و حواشی، برخی از همین تماشاگران هستند.
- به خاطر تماشاگرانی که مشکل ساز می شوند نباید دیگران را محروم کرد. به همین دلیل نصب دوربین در جایگاه های تماشاگران را در برنامه قرار داده ایم. نمی خواهیم برای هر فرد یک مامور بگذاریم، از طریق دوربین به راحتی می توان افراد خاطی را شناسایی کرد. باید به گونه ای پیش رویم که هیجانات فوتبال را حتی بیشتر از قبل شاهد باشیم اما به صورت کنترل شده.
* بعضا شعارهای مطرح شده از طرف هواداران هم مشکل ساز می شود. برای این موضوع هم تدبیری دارید؟
- اتفاقا از جمله مواردی است که به آن توجه داریم. شعارها باید کنترل شود. به همین منظور در نشست موردنظر از یک شاعر هم دعوت کرده بودیم تا برای تشویق، شعرهایی بر اساس ملودی های معروف مانند «یار بستنی من» و «ایران -ایران» ارائه دهد. حتی برای شعارهای اعتراضی هم باید شعری طراحی شود که این موضوع را پیگیر هستیم. در کل این خود مردم هستند که شکل گیری حواشی یا جلوگیری از بروز آن نقش اصلی را دارند.
* به خاطر دارم در همین زمینه به دنبال اجرای برنامه ای مبنی بر اداره ورزشگاه ها توسط مردم در حین مسابقات بودید. به نتیجه ای هم رسیده اید؟
- این موضوع یکی از کارهایی است که مدتی است آن را شروع کرده ایم. جمعیت حامیان هواداران در حال عضوگیری برای همین کار است. تا الان 100 نفر از هواداران که اتفاقا بعضا تحصیلات بالایی مثل دندانپزشک و دکترای تخصصی خون دارند عضو شده اند. جمعیتی که به این منظور تشکیل می شود مسئولیت نظم دهی به ورزشگاه را دارند.
* قاعدتا این افراد باید آموزش هایی را هم برای این کار ببینند؟
- بله، آموزش به افرادی که تا به امروز عضو جمعیت حامیان هوادار شده اند آغاز شده است. این آموزش ها بیشتر در رابطه با کمک های اولیه و امور مربوط به آتش نشانی است تا در مواقع لزوم بتوانند استفاده کنند.
* اگر تمام این کارها انجام شود می توان امیدوار بود که روزی رقابت های فوتبال در ایران مانند دیگر کشورها برگزار شود؟ شاهد هستیم در کشورهای اروپایی مانند انگلیس جایگاه تماشاگران تا زمین فوتبال بعضا یک متر است اما این تماشاگران هیچ مشکلی ایجاد نمی کنند؛ اگر چه ممکن است همین افراد خارج از استادیوم هیجانات خود را به صورت منفی یا مثبت بروز دهند. اصلا در این کشورها چه مسیری طی شده تا به این مرحله رسیده اند؟
- قطعا در پسِ این موضوع یک برنامه طولانی مدت است. کشوری مانند انگلیس بدترین و افراطی ترین تماشاگران را داشته و دارد که بعضا از تماشاگران ما هم بدتر هستند. به خصوص اینکه برخی از آنها مست می کردند و به همین دلیل از کنترل عادی خارج بودند اما از خیلی وقت پیش برای کنترل تماشاگران فوتبال در چنین کشورهایی برنامه ریزی شد، زیرساخت های لازم آماده شد، صندلی ها شماره گذاری و دوربین هم نصب شد؛ در کل در پسِ این موضوع قوانین سفت و محکمی وجود دارد که به واسطه آن به شدت با خاطیان برخورد می شود.
* اما ظاهرا شیوه برخورد با هواداران خاطی در این کشورها با ایران تفاوت دارد. مثلا جریمه مالی معنایی ندارد یا اعمال محرومیت به شکلی که در ایران است، نیست.
- دقیقا همین طور است. در این گونه کشورها جریمه مالی تعیین کننده نیست و برخورد با افراد از طریق دیگر انجام می شود. به طور مثال برخی افراد که همیشه مشکل ساز بوده اند، موظف هستند در زمان برگزاری یک دیدار به خصوص حساس مانند دیدار لیورپول و آرسنال به نزدیکترین کلانتری مراجعه کرده و در تمام طول بازی در آنجا حضور داشته باشند و جریان بازی را از همانجا پیگیری کند. این یکی از شیوه های برخورد با خاطیان است.
* این موضوع نشان می دهد که همکاری همه نهادها برای فرهنگ سازی در فوتبال و ورزش لازم است. در ایران همکاری نهادهای اینچنینی چقدر پایه ای و اساسی است. اصلا در نشست روز شنبه نماینده ای از آنها حضور داشت؟
- در نشست رئیس کانون هواداران پرسپولیس و استقلال، رئیس جمعیت حامیان هواداران، نماینده دبیرکل، دبیر سازمان لیگ و نماینده روابط عمومی این سازمان حضور داشتند. اتفاقا از نماینده یگان ویژه هم دعوت شد اما ساعتی قبل از نشست به خاطر یک کار فوری از حضور در جلسه عذرخواهی کرد.
* به شیوه تنبیهی انگلیس اشاره کردید. آیا همیشه تصمیمات تنبیهی در کنترل تماشاگران تعیین کننده است یا می توان از تصمیمات تشویقی هم بهره برد؟
- در همین کشور انگلیس که شما مثال زدید برای تشویق هواداران برنامه وجود دارد. این موضوع مورد تاکید فدراسیون جهانی فوتبال هم قرار دارد، کما اینکه فیفا هفته گذشته در نامه ای به ایران خواستار معرفی هوادار نمونه کشورمان شد. این دقیقا همان موضوعی است که در اسلام هم به آن تاکید شده است که بشارت و انذار را همزمان مورد توجه قرار می دهد.
* شما تا حالا برنامه ای در این زمینه داشته اید؟
- از جمله مواردی است که پیگیر آن هستیم.
* کمیته فرهنگی از چند سال پیش در فدراسیون فوتبال به صورت رسمی شکل گرفت؟
- فوتبال در هر کشوری به طور کامل تابع قوانین فیفا است. در فیفا و در کنار مسائل فنی، توجه به امور فرهنگی در قالب کمیته ای تحت عنوان برنامه های اجتماعی پیگیری می شود و بر همین اساس تمام فدراسیون های فوتبال در کشورهای مختلف از ابتدای تشکیل باید در زمینه فرهنگی هم فعالیت داشته باشند.
* با این حساب قدمت کمیته فرهنگی و فعالیت های آن در فدراسیون فوتبال به اندازه تاریخ آن در کشورمان است اما به نظر می رسد طی این سالها فعالیت نتیجه بخشی در این حوزه انجام نشده که همچنان شاهد چنین اتفاقات تلخی هستیم.
- چرا نشده!؟؛ البته که کار فرهنگی با کار فنی تفاوت زیادی دارد. در موارد فنی موضوعی مثل بغل پا زدن به بازیکن آموزش داده می شود و با چند بار تمرین برای او نهادینه می شود. در واقع در این بُعد فوتبال از جنس جسم است اما در بعد فرهنگی با روح افراد سر و کار داریم. کار فرهنگی آنجایی به نتیجه می رسد که به تغییر رفتار منجر می شود. تغییر عادت ها هم به زمان خیلی زیاد نیاز دارد. مانند عادت های جسمی که در بُعد فنی فوتبال می بینیم، نیست.
* اما فاصله میان بُعد فنی فوتبال ایران با بُعد فرهنگی آن زیاد است و این نشان می دهد که طی سال های گذشته به این جنبه یعنی فرهنگ سازی توجه لازم نشده است.
- نمی توان گفت کاری انجام نشده اما کم کاری هایی هم بوده است. ضمن اینکه تا حالا در کل بهای لازم به این موضوع داده نشده است.
* بیشتر توضیح می دهید؛ این عدم بها از طرف چه کسانی بوده است؟
- در کل چگونگی باور مسئولان نسبت به مسائل فرهنگی مشکل دارد. تمام کارهای لازم برای پرداختن به مسائل فرهنگی از جمله مهیا کردن زیرساخت ها، شماره گذاری صندلی ها، بلیت فروشی الکترونیکی و ... هزینه دارد اما در خیلی از موارد این هزینه ها جدی گرفته نمی شود، در حالی که پرداخت حقوق سرمربی تیم ملی به عنوان اولین موضوع مورد توجه است. می‌خواهم بگویم برای مسائل فنی و پیشرفت در آن، از هزینه کوتاهی کوتاهی نمی شود. در کل نسبت به مسائل فرهنگی نگاه اغماض گونه وجود دارد. باورها بر این است که بدون این مسائل می توان فوتبال بازی کرد.
* شاید این نوع نگاه به مسائل فرهنگی به خاطر این باشد که آدم مرتبط با این کار، عهده دار مسئولیت نبوده است.
- بله؛ باز هم تاکید می کنم نهادینه کردن مسائل فرهنگی یعنی تغییر رفتار اما ما در طول سال های گذشته آدم فرهنگی که روش تغییر رفتار را بداند نداشتیم. با موعظه کردن که کاری از پیش نمی رود. استفاده از چنین راه کاری نتیجه عکس می دهد. دقیقا حکایت همان موضوع حجاب که نتیجه راه کارهای انتخابی برای آن، چیزی که امروز شاهدش هستیم، شده است.
* تاکید دارید به اینکه افراد فعال در حوزه فرهنگی باید با آن همخوانی داشته باشند. شما که از دو سال پیش مسئول کمیته فرهنگی فدراسیون هستید چقدر با این کمیته همخوانی دارید؟
- من سالها به عنوان معلم فعالیت کردم و همزمان هم کار رسانه ای انجام دادم. چند سالی هم سخنگوی فدراسیون محمد دادکان بودم. درکل تجربه کارهای فرهنگی را داشته ام.
* طی دو سال گذشته، کمیته تحت مدیریت شما چه اقدام فرهنگی برای فوتبال ایران انجام داد؟
- در این مدت پیگیر فراهم ساختن زیرساخت های لازم بودم. طی این مدت برگزاری مراسم ها خیلی فرهنگی تر از قبل شده است. مثل مراسم بدرقه ای که برای تیم ملی فوتبال در یک لِول جهانی برگزار کردیم؛ البته که همچنان ناراضی هستیم چون هنوز به تغییر رفتار نرسیده ایم. به هر حال مهم این است که کار را شروع کرده ایم، نتیجه گیری هم زمان می برد.
* در این زمینه همکاری لازم با شما شده است یا شاهد همان رفتارها و نگاه های اغماض گونه بودید؟
- به هر حال کم و کاستی هایی وجود داشته اما تلاش مان این بوده که به اهداف نزدیک تر شویم کما اینکه اقداماتی هم انجام شده و همچنان پیگیر هستیم.
* سوال را به گونه ای دیگر مطرح می کنم؛ در ابتدای صحبت ها اشاره کردید که برای نتیجه گیری باید آدمِ عاقل باشد. مجموعه فدراسیون چنین فردی را دارد.
- قطعا در حوزه مسائل فنی، داوری و مربیگری چنین فردی وجود داشته که به این حد از پیشرفت رسیده ایم اما همان طور که در این بخش فوتبال از خوب های دنیا استفاده می کنیم باید در بُعد فرهنگی هم از روانشناسان و جامعه شناسان کمک گرفته شود. این بُعد فوتبال یک علم جدا است که با کمک همان در انگلیس از یک هوادار مست یک تماشاگر سازنده ساخته می شود. بهره گیری ما از علم کم بوده و بیشتر تجربی کار شده است. باید معادل افرادی مانند کی‌روش و برانکو را بیاوریم تا در مسائل توسعه یافتگی فرهنگی به ما کمک کنند و این را بدانیم که کار فرهنگی توزیع دفترچه و اقلام نیست.
* اما بارزترین کاری که از طرف کمیته فرهنگی فدراسیون فوتبال در جام جهانی انجام شد، همین توزیع نمادهای فرهنگی بود.
- اقدامات فرهنگی دو بخش است که یکی از آنها دربرگیرنده همین موضوع است. ما در جام جهانی 25 هزار پرچم توزیع کردیم و شعار «همه برای ایران» را میان هواداران فراگیر کردیم. این گونه شد که همه ایرانیان - چه آنها از ایران راهی روسیه شده بودند و چه آنها که از دیگر کشورها آمده بودند - را زیر در سایه وحدت کلمه قرار دادیم. اگر تیم ایران در جام جهانی مقابل مراکش پیروز شد، با پرتغال مساوی کرد و مقابل اسپانیا بازی خوبی ارائه داد، به خاطر همین وحدت کلمه بود. همین وحدت کلمه که نتیجه اقدامات فرهنگی بود، فشار تماشاگران روی داور دیدار با پرتغال موجب شد و در نتیجه داور از سیستم ویدئوچک برای تائید پنالتی استفاده کرد و اینگونه به گل رسیدیم.
* رفتاری که تماشاگران ایرانی در جام جهانی داشتند کمتر شباهتی به تماشاگران در استادیوم های کشورمان دارد.
- دلیلش همین عدم توجه کافی و همه جانبه به مسائل فرهنگی در ایران است. اقدامات فرهنگی در استادیوم های ما مناسبتی برگزار می شود اما دقیق و پایه ای نیست. زمانی کار فرهنگی نتیجه بخش می شود که رفتار تماشاگر در جهت انصاف تغییر کند. بازی فِرپلی که در ایران به بازی جوانمردانه تعبیر می شود، در واقع یک بازی منصفانه است. این منصفانه بودن بازی باید در میان تماشاگران نهادینه شود نه بازی جوانمردانه که برخواسته از نگاه به ورزش پهلوانی و ایرانی است.
* نهادینه شدن اقدامات فرهنگی مورد نظر شما در ایران چقدر زمان می برد؟
- اقدامات لازم را شروع کرده ایم و به دنبال این هستیم تا یک سال آینده در مورد مهیا شدن زیرساخت ها، تعیین جایگاه های ویژه، شماره گذاری صندلی ها، طراحی شعار و نصب دوربین ها به نتیجه برسیم. بعد از آن هم باید اجرای برنامه ها را پیگیری کنیم، هر چند که همین الان هم نسبت به گذشته خیلی پیشرفت داشته ایم. به نظرم 96 درصد مردم مسائل فرهنگی را رعایت می کنند اما 4 درصد نه.
* یعنی این همه حواشی و اتفاقات تلخ سکوها و ورزشگاه ها به خاطر رفتار غیر فرهنگی تنها 4 درصد تماشاگران است؟
- طبیعی است؛ شیشه ای را در نظر بگیرید که صدها نفر از کنار آن با رعایت جوانب عبور می کنند و هیچکس هم متوجه نمی شود اما کسی که با بی توجهی باعث شکستن شیشه شود، همه توجهات را به خود جلب می کند. اهمیت کار مرتبط با مسائل فرهنگی هم شبیه کردن همین جمعیت کوچکتر با جمعیت بزرگتر است.
* نگفتید که چقدر زمان می برد تا اقدامات فرهنگی نتیجه لازم را در فوتبال داشته باشد؟
خیلی عجله نکنید؛ مهم این است که نسبت به 10 سال پیش چگونگی برگزاری مسابقات خیلی تغییر کرده و پیشرفت آن محسوس بوده است. به دنبال این هستیم دیگر تغییرات لازم را در کوتاه ترین زمان ممکن اعمال کنیم.
