بررسی فواید کورکومین ماده مؤثره زردچوبه

حدیث گرامی؛ کارشناس ارشد تغذیه

اخیراً استفاده از ترکیبات طبیعی گیاهی به صورت جایگزین یا مکمل درمانی، با عوارض کمتر و خواص بیشتر نسبت به داروهای شیمیایی بیش از بیش مورد توجه مجامع علمی قرار گرفته است.

زردچوبه از خانواده زنجبیل با نام علمی curcuma longa است و با نام انگلیسی Turmeric شناخته می‌شود.

زردچوبه گیاهی است علفی و پایا به ارتفاع یک تا یک و نیم متر و دارای ریزوم متورمی است که از آن چندین ساقه هوایی خارج می‌شود.

قسمت مورد استفاده غذایی و دارویی این گیاه ریزوم های خشک شده آن است.

زردچوبه، گیاه بومی نواحی گرم آسیا، نظیر کشورهای هندوستان، پاکستان، اندونزی، جنوب چین و بومی آفریقا و آمریکای جنوبی است و در ایران رویش ندارد.

کورکومین ماده مؤثره ریزوم گیاه زردچوبه ترکیبی پلی فنولی به نام شیمیایی Difeouloylmethanehe است.

علاوه بر کورکومین، زردچوبه حاوی ترکیبات دیگری نیز می‌باشد که کورکومینوئید (Curcuminoid) نامیده می‌شوند.

دمتوکسی کورکومین (Demethoxycurcumin)، بیس دمتوکسی کورکومین (Bisdemethoxycurcumin) و یک جزء تازه شناخته شده به نام سیکلوکورکومین (Cyclocurcmin) از جمله این ترکیبات می‌باشند.

ارتباط کورکومین با بیماری‌ها

در کتب سنتی موارد مصرف متعددی از جمله تسکین درد دندان و مسکن درد مفاصل برای زردچوبه ذکر شده است.

پودر ریزوم این گیاه در فراورده‌های دارویی جهت درمان بیماری‌های متعددی از جمله رماتیسم، اختلالات کبدی، مشکلات معدی، عفونت‌های مجاری ادرار، سوء هاضمه والتهابات استفاده می‌شود.

مصرف زردچوبه با دوز بالا از تکثیر سلول‌های سرطانی پیشگیری می‌کند ولی به سلول‌های سالم آسیبی وارد نمی‌کند.

در آزمایش‌های حیوانی نشان داده شده که زردچوبه کبد را در مقابل مواد سمی محافظت می‌کند.

زردچوبه به بهبود هضم غذا وکاهش نفخ معده کمک کرده و با تأثیر در تحریک و تولید صفرا به هضم چربی و هضم غذا کمک می‌کند.

بخشی از اثرات مثبت زردچوبه در بیماری‌هایی مانند آرتریت، آلرژی، آسم، آترواسکلروز، آلزایمر، قندخون بالا و سرطان می‌تواند به دلیل تأثیر مثبت این ماده بر سیسیتم ایمنی باشد.

اثرات مثبت زردچوبه در درمان بیماران آرتریت و بهبود آلزایمر گزارش شده است.

کورکومین و چربی خون

تجویز زردچوبه در برخی از مطالعات موجب کاهش کلسترول و تری گلیسرید خون و همچنین مهار اکسیداسیون LDL و به دنبال آن کاهش خطر بروز بیماری قلبی عروقی می‌گردد.

زردچوبه هم چنین از تجمع پلاکت‌ها به عنوان عوامل مؤثر در تشکیل پلاک آترواسکلروز، جلوگیری می‌کند.

هم چنین به دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی موجب کاهش فیبرینوژن پلاسما و کاهش نسبت apo B به  apo A می‌گردد که از این طریق نیز می‌تواند سبب کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی گردد.

کورکومین و چاقی

 با توجه به اینکه چاقی با درجاتی از التهاب متابولیکی مزمن همراه می‌باشد فتوکمیکال هایی مانند کورکومین که فعالیت ضدالتهابی دارند به شدت مورد بررسی می‌باشند.

کورکومین باعث مهار تمایز بافت چربی و تقویت فعالیت آنتی اکسیدان ها می‌شود. از طریق این مکانیسم‌های مختلف، کورکومین باعث کاهش چاقی و محدود شدن اثرات مخرب چاقی می‌شود.

چاقی و به ویژه چاقی شکمی عامل بسیاری از بیماری‌های مزمن از قبیل بیماریهای قلبی، دیابت نوع دو، افزایش فشارخون، چربی خون می‌باشد.

چاقی شکمی عامل پیشگویی کننده بهتری نسبت به سایر شاخص‌های کلی چاقی از قبیل شاخص توده بدنی در مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی است.

عوارض جانبی کورکومین

 تا کنون مطالعات انجام شده عوارض خاصی را برای مصرف زردچوبه گزارش نکرده‌اند البته مصرف بیش از حد زردچوبه در طولانی مدت عوارضی مانند مشکلات گوارشی، تحریک در ترشح و انقباض کیسه صفرارا در برخی افراد می‌تواند به همراه داشته باشد.

زردچوبه با داروهای مورد استفاده در بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی عروقی که شامل آتروواستاتین، نیتروگلیسرین، متوپرولول، بتا بلوکرها، کاپتوپریل، داروهای مهارکننده آنزیم مبدل آنژیوتانسین، داروهای مسدود کننده گیرنده آنژیوتانسین داروهای مسدود کننده کانال کلسیم  می‌باشند، تداخل دارویی ندارد.

هم چنین تداخلی میان مصرف زردچوبه با داروهای ضدانعقادی مورد استفاده در بیماران قلبی شامل آسپرین ، پلاویکس  و وارفارین که از جمله داروهای ضد انعقاد می‌باشند، در مطالعات بالینی گزارش نشده است.

محصولات نوین حاوی کورکومین

کورکومین یا ماده مؤثره زردچوبه همان طور که بیان شد یک ضدالتهاب قوی به شمار می‌آید اما قابلیت جذب بسیار پایینی دارد در نتیجه اثرات درمانی آن محدود می‌گردد، برای گسترش استفاده درمانی از مکمل‌های خوراکی مانند کورکومین باید زیست دسترسی این ترکیبات افزایش یابد. روش‌های مختلفی برای افزایش زیست دسترسی کورکومین در بافت یا پلاسما استفاده می‌گردد.

نتایج نشان می‌دهد که استفاده از نانو حامل‌ها همراه کورکومین اثر بخشی کورکومین را در پیشگیری از بیماری‌ها افزایش می‌دهد و باعث افزایش 22 برابری زیست دسترسی کورکومین می‌گردد و این عمل و استفاده از کورکومین در فرم نانو می‌تواند راهکار مهم و مطمئن در مصرف این فراورده طبیعی و ارزان قیمت در پیشگیری و درمان بیماری‌های مختلف از جمله سرطان باشد (27, 28).

با توجه به ماهیت لیپوفیل کورکومین، جذب خوراکی کورکومین در فرم‌های معمول خوراکی(پودر, کپسول و قرص) بسیار پائین است اما در فرآورده‌های نانو کورکومین که در چند سال اخیر به صورت کپسول در دسترس می‌باشد، حلالیت نانو کورکومین در آب  به میزان  100000 برابر و میزان جذب بیش از 100 برابر فرم خوراکی و غیر نانو کورکومین می‌باشد.

در واقع 40 میلی گرم کورکومین نانومیسلار  فراهمی زیستی معادل استفاده از حداقل 4 گرم کورکومین معمولی را دارا خواهد بود.