قلعه ای نام آشنا از روزگاران گذشته در شهر #خرم آباد واقع شده که یکی از پر بازدید ترین جاذبه های توریستی #لرستان محسوب می شود .
هرساله به خصوص در فصل بهار و تابستان، ایران دوستان و ایران شناسان بسیاری از آن دیدن می کنند. این قلعه که یادگار روزگار #ساسانیان است و در طول دوران تحولات معماری بسیاری به خود دیده است .
کارناوال به قلعه فلک الافلاک لرستان می رود و از معماری و جاذبه های آن می گوید .
مانیز همراه کارناوال شویم تا با قلعه ای زیبا که برای تاریخ و فرهنگ لر را بازگو می کند را با هم ببینیم .
محکم و استوار ، قلعه ی فلک الافلاک
از دور آثاری از قلعه ای مستحکم مشاهده می کنیم. آرام آرام که نزدیکتر می شویم ابهت و عظمت قلعه برایمان آشکار می شد. شنیده بودیم که در اینجا نمای کلی زندگی لرها و شرایط لرستان را خواهیم دید. از مسیری که برای ورود به قلعه سنگفرش شده به سمت بالا حرکت می کنیم .
به درب #قلعه که می رسیم، نمای بیرونی قلعه انگار با قامتی بلند از استقامت و غیرت زنان و مردان لر می گوید که در برابر مصایب و سختی ها کمر خم نکرده و محکم و استوار از آب و خاکشان دفاع کرده اند .
داخل فضای قلعه قدم میزنیم و از قسمتهای مختلف آن دیدن می کنیم و گاه اگر خسته شدیم برروی نیمکت های آن لحظه ای استراحت کرده و به دیواره ها و معماری #فلک الافلاک می نگریم .
موزه های تماشایی فلک الافلاک از لرستان می گوید، از زحمت های هرروز زنان و مردان، از شب نشینی ها، از ازدواج ها و … می گوید. مجسمه هایی که به ظاهر سکوت کرده اند اما به اندازه قدمت لرستان حرف های ناگفته دارند .
قلعه فلک الافلاک ، دژ شاپور خواست
قلعه فلک الافلاک یا #دژ شاپورخواست در مرکز خرم آباد روی تپه ای قدیمی بنا شده و از شکوه و صلابت بسیاری برخوردار است و در واقع مظهر فرهنگ و تاریخ منطقه لرستان به شمار می رود .
بنای قلعه، آثار و نشانه های زیادی از تحولات معماری دوره های گوناگون را با خود به همراه دارد. قدمت این قلعه به دوره ساسانیان می‌رسد. ساسانیان شهری با نام شاپورخواست در حدود منطقه کنونی خرم‌آباد ساختند که ویران شد و در سده هفتم هجری خرم‌آباد به جای آن بنا گردید .
احتمالا قلعه فلک‌الافلاک همان دژ شاپورخواست مقر حکومتی و نظامی ساسانیان باشد پس از ساخت شهر جدید خرم‌آباد این قلعه نیز بنام خرم‌آباد معروف شد و احتمالاً نام فلک الافلاک در دوره #قاجار به آن اطلاق شده است .
فلک الافلاک در گذر زمان
بنای ابتدایی قلعه مربوط به دوره ساسانی است؛ به گفته مردم منطقه و مدارک تحقیقی، بر وجود بارویی دولایه و خشتی با دروازه برج پیرامون بنای کنونی دلالت دارد. این باروی گرداگرد بنا بیشتر به سمت غرب گسترش داشته و از بقایای برج های دوازده گانه آن، آثار دو #برج در شمال غرب و جنوب شرق محوطه، اطراف قلعه قابل مشاهده است .
در ساخت قلعه از مصالحی چون خشت، آجر، سنگ و ملات استفاده شده است. قلعه فلک الافلاک، پایداری و ماندگاری خود را در دوره های مختلف تاریخی، مرهون موقعیت ممتاز سوق الجیشی تپه فلک الافلاک در گلوگاه دره خرم آباد است. این قلعه در قرن چهارم هجری قمری به عنوان مقر حکومت آل حسنویه و گنجور در زمان آل بویه در آمد همچنین خزانه حکومتی خاندان بدر در قرن چهارم هجری و مقر حکومتی اتابکان لر کوچک و والیان لرستان در دوره صفویه تا قاجار و سرانجام پادگان نظامی و زندان سیاسی در دوران پهلوی اول و دوم بوده است .
در حال حاضر به موزه‌های باستان‌شناسی، مردم شناسی، آزمایشگاه مرمت اشیاء، مرکز فروش تولیدات فرهنگی و چایخانه سنتی تبدیل شده است .
موقعیت قلعه فلک الافلاک
فلک الافلاک از شرق و جنوب غربی به #رودخانه خرم آباد، از غرب به خیابان و محله دروازه برجی و از سمت شمال به خیابان فلک الافلاک محدود می شود . محوطه باستانی قلعه در حدود 120هزار مترمربع وسعت دارد و ارتفاع تپه با احتساب ارتفاع دیوارهای بنا، از سطح خیابان های مجاور حدود 40متر است. محدوده داخلی قلعه نیز در حال حاضر 5300مترمربع است .
فلک الافلاک، هشت برج و دو صحن دارد و فضای داخلی آن به چهار تالار نسبتاً بزرگ پیرامون دو حیاط و تعدادی تالار و اتاق تقسیم شده است. زیرقلعه، چشمه آب بزرگی جاری است که به چشمه گلسان شهرت دارد و از دامنه شمالی تپه #باستانی سرچشمه می گیرد .
درب ورودی بنا در سمت شمال و در بدنه برج شمال غربی تعبیه شده و راهروی ورودی حیاط دوم در گوشه جنوب شرقی حیاط اول از زیر یک طاق نمای رفیع می گذرد. طاق نمای دیگری موازی این طاق نما در گوشه شمال شرقی حیاط اول برپاست و چاه آب قلعه در محوطه پشت این طاق نما حفرشده است. این چاه، 40متر عمق دارد و بخش بزرگی از بدنه آن با برش صخره ها به چشمه گلسان راه یافته است .
در گذشته آب مورد نیاز دژ فلک الافلاک از این چاه تأمین می شد که اکنون نیز قابل بهره برداری است.
تالار موزه مردم شناسی
در تالار موزه مردم شناسی، عکس ها و ماکت های متعددی از آداب و رسوم گوناگون زندگی مردان وزنان عشایر و روستایی در منطقه لرستان به نمایش گذاشته شده است. در این قسمت ماکت هایی در اندازه طبیعی ساخته شده که ما را با نحوه زندگی و کار و پیشه اهالی خطه لرستان آشنا می کند .
همچنین سنگ قبرهای اهالی منطقه که با دیگر نواحی ایران تفاوت بنیادی دارند. در این خطه بر بالای سنگ مزار فرد متوفی سنگی عمودی دیده می شود که براساس شغلی شخص در دوران حیات خود داشته، ابزاری از آن را برروی سنگ حک می کردند.
قسمتهای مختلف موزه مرم شناسی عبارتند از:
گالری عکس، سالن عروسی، عکس‌های قاجار، سالن مشاغل و ظروف، سالن سوگواری، سالن نمایش، سالن بافته های بومی، سالن عشایر، سالن موسیقی، سالن شکار و سالن نان .
تالار باستان شناسی
در تالار باستان شناسی تعداد زیادی آثار ارزشمند مفرغی، سفالی و سنگی متعلق به هزاره های پیش از میلاد به نمایش گذاشته شده است. مجموع این آثار بیانگر قدمت، دیرینگی و پیشرفت تمدن کهن منطقه لرستان است .
دسترسی و زمان بازدید از این بنای تاریخی
آدرس: ایران ، خرم آباد .
باید به شهر خرم آباد، بزرگترین شهر لرنشین و مرکز استان لرستان در غرب #ایران برویم. در هنگام ورود به این شهر قلعه بر فراز تپه خودنمایی می کند و گردشگران را به سوی خود می خواند .
بهترین زمان سفر به این شهر تابستان است و برای اقامت از هتل‌های خرم آباد می توانید استفاده کنید .
سخن کارناول
سفر به قلعه فلک الافلاک چطور بود ؟ آیا با مردمان این دیار آشنا شده اید ؟
دیده ها و تجربیات خود را درباره این سفر و لرستان و مردمانش با ما در میان بگذارید .
