ماهان شبکه ایرانیان

علی حسن زاده در گفت‌وگو با مهر:

ژیژک با کتاب تازه‌ای به ایران می‌آید/غفلت از ترجمه آثار مهم ژیژک

«درنگیدن با امر منفی: کانت، هگل و نقد ایدئولوژی» نوشته اسلاوی ژیژک، فیلسوف معاصر اسلوونیایی با ترجمه علی حسن زاده از سوی نشر بان منتشر می‌شود.

ژیژک با کتاب تازه‌ای به ایران می‌آید/غفلت از ترجمه آثار مهم ژیژک

علی حسن زاده در گفت‌وگو با خبرنگار مهر درباره تازه‌ترین آثار در دست ترجمه بیان کرد: هم‌اکنون مشغول ترجمه کتاب «درنگیدن با امر منفی: کانت، هگل، و نقد ایدئولوژی» نوشته فیلسوف و نظریه‌پرداز معاصر اسلوونیایی هستم. این کتاب که در زبان اصلی در سال 1993 منتشر شده بود، 6 فصل مفصل به همراه یادداشت‌های فراوان دارد.

وی افزود: لازم می‌دانم که از آقای مراد فرهادپور سپاسگزاری کنم. به­گمانم، آقای فرهادپور نخستین کسی بود که هم­سن­ و سالان مرا با ژیژک، زوپانچیچ و دیگران آشنا ساخت. ما از بسیاری جهات مدیون او هستیم. البته امید مهرگان، شهریار وقفی­ پور، مازیار اسلامی، صالح نجفی، فتاح محمدی، علی بهروزی و دیگرانی از این دست نیز نقش عمده‌­ای در این آشناسازی داشته‌­اند. دوستم کیوان آذری نیز تأثیر زیادی بر من گذاشته است. از کارِ آنان بسیار اندوخته‌­ام و زنانگیِ تلاش آنان همواره فرشته­ الهام‌­ام بوده است.

حسن زاده ادامه داد: با این اوصاف اما به نظر می‌­رسد نوعی «ترمیدور» در آن حرکت اصیل آغازین روی داده است، زیرا کتاب­‌های نظری­‌تر، اساسی‌­تر، فلسفی­‌تر و به­ طور خلاصه، «آثار وزین» ژیژک هنوز ترجمه ­نشده باقی مانده‌­اند.

این مترجم درباره اهمیت مطالعه آثار ژیژک برای مخاطبان ایرانی نیز اشاره کرد: ژیژک در آثار مهم خود همواره کوشیده است حرکتِ اصیلی را بازشناسد و دوباره اعلام کند که با دکارت آغاز شد و از راه کانت، هگل و مارکس به لاکان رسید؛ از کوگیتوی دکارتی به سوژه­‌ی ناخودآگاه لاکانی. پافشاری ژیژک بر پیش نهادن نظریه‌­ای تازه درباره­ سوژه و سوبژکتیویته به ­ویژه برای ما اهمیت تعیین­ کننده‌­ای دارد، زیرا به نظر می‌­رسد در این­جا دیدگاه «مسلط» درباره­ سوبژکتیویته از آنچه خواجه عبدالله انصاری قرن­‌ها پیش به زیبایی ترسیم کرده فراتر نرفته است. به عنوان مثال خواجه عبدالله انصاری در «الهی­‌ نامه» این­گونه استغاثه و لابه می­‌کند: «الهی: عذر ما بپذیر، بر عیب‌­های ما مگیر»، یا، «الهی: از پیش خطر و از پس راهم نیست، دستم گیر که جز فضل تو پشت و پناهم نیست، ای بود و نابود من تو را یکسان، از غم مرا به شادی رسان» و جز این­ها.

حسن زاده در ادامه مثال‌های ارائه شده از خواجه عبدالله انصاری را شکلی از سوبژکتیویته خواند و گفت: این موارد شاید ابتدایی­ ترین شکل سوبژکتیویته باشد، تضرعی خطاب به ارباب، توسل به او تا رحمتی نشان دهد و گناه او را بر او ببخشد. این چیزی نیست که فقط بتوان در خواجه عبدالله انصاری یافت، فضا آکنده از این هواست، ما در همین فضا رشد کرده‌­ایم و این هوا را زیسته‌­ایم. حتی برخی متفکران پرطرفدار متأخر نیز کوشیده­‌اند به سوژه­ پیشادکارتی بازگردند. به گمانم، در این حال و هوا تلاش برای عرضه­‌ی دیدگاهی نو درباره­ سوبژکتیویته، عرضه­ هوایی تازه، نه­ تنها نمی­‌تواند کاری بیهوده باشد، بلکه ضروری است و از نان شب واجب­تر. در نتیجه، کتاب­‌های اساسی‌­تر ژیژک به ما اجازه می­‌دهد تا چارچوب مفهومی مدرنی را جذب کنیم، در خود حل کنیم و از پنجره­ آن به خود بنگریم. شاید بتوان خطرِ ساده ­انگاری را به جان خرید و گفت که نکته‌­ی اساسی کتاب «درنگیدن با امر منفی: کانت، هگل و نقد ایدئولوژی» دقیقاً تغییر ریشه‌­ای همین دیدگاه درباره­ سوبژکتیویته است، یعنی باور به «نبود دیگری»، به­ گردن­ گرفتن این­که «چیزی به نام فرازبان در کار نیست» و پذیرفتن مسئولیت درنگیدن با امر منفی.

علی حسن زاده، مدرس زبان انگلیسی است. با ترجمه او پیشتر کتاب‌هایی چون «سوژه‌ی لاکانی: میان زبان و ژوئیسانس» نوشته‌ بروس فینک، «چرا روانکاوی؟ سه مداخله» و «اخلاقیات امر واقعی کانت، لاکان» هر دو  نوشته‌ آلنکا زوپانچیچ (فیلسوف معاصر اسلوونیایی) منتشر شده بودند.

قیمت بک لینک و رپورتاژ
نظرات خوانندگان نظر شما در مورد این مطلب؟
اولین فردی باشید که در مورد این مطلب نظر می دهید
ارسال نظر
پیشخوان