فیلم Searching جزو آثاری در دنیای هالیوود طبقه‌بندی می‌شود که جرات زیادی برای تهیه‌اش خرج شده و آنیش چاگانتی، کارگردان این اثر با ریسک بسیار بالا، یک قصه معمایی را در قالبی متفاوت از کلیشه‌های هالیوود به مخاطبش تحویل داد. مسئله‌ای بسیار عجیب که حتی کارگردان مطرحی همچون فینچر برای خلق «دختر گمشده» (Gone Girl) از اسلوب و چارچوب همیشگی‌اش خارج نشد. در بررسی فیلم Searching قرار است به این مقوله بپردازیم چرا این فیلم معمایی و رازآلود، بدون سر و صدای تبلیغاتی آن چنانی و با چراغ خاموش توانسته با موفقیت مسیرش را طی کند.
- کارگردان: آنیش چاگانتی
- استودیو تهیه کننده: بازِلِفس پروداکشنز
- بازیگران: جان چو، دِبرا مسینگ، جوزف لی
- بودجه: نامعلوم، (فروش در گیشه: 65.1 میلیون دلار)
فیلم Searching ماجرای خانواده نه چندان شلوغِ «کیم» را تعریف می‌کند. پامِلا، مادر خانواده به علت ابتلا به سرطان جانش را از دست می‌دهد و مارگوت، تنها فرزند خانواده کس دیگری را به جز پدرش ندارد. سکانس‌های ابتدایی خلاصه شده به سلسله ویدیوهایی که پدر و مادر مارگوت، از روند بزرگ شدن فرزندشان ضبط کرده و در رایانه شخصی ذخیره می‌کنند. روایتی کلیشه‌وار که در اکثر فیلم و سریال‌ها به وفور می‌بینیم ولی باید تحمل کنید تا فیلم‌نامه بعد از چند سکانس، جان بگیرد.
قرار نیست فیلم‌نامه این اثر به رسم آثار رایج در هالیوود در سبک رازآلود و مهیج، از همان ابتدا یقه‌تان را گرفته و با ایجاد سوال‌های بسیار زیاد، ذهن‌تان را بمباران کند. اولین احساس تعجب و شگفت‌زدگی‌تان در همین ابتداست و احساس می‌کنید فیلم Searching از آن دسته آثار خواب‌آور هالیوودی است که ارزش ندارد وقت‌تان را برای تماشایش تلف کنید. ولی درست موقعی که کم کم حوصله‌تان سر می‌رود، روایت قصه به نقطه‌ای می‌رسد که می‌توان آن را نقطه شروعی بر تنها معمای فیلم بدانیم.
دوربین معمولا روی یک فریم خاص ثابت نیست و هر از گاهی زوم و زوم بک (بازگشت به عقب) را شاهد هستیم. علت اینجاست که از تماشای صحنه‌های ضبط شده در یک نمای ثابت خسته نشویم.
فیلم Searching مثل دیگر آثار رایج در هالیوود نیست. جمله‌ای را که پیش از این نیز روی آن تاکید کردیم. گویا کارگردان به دیگر آثار این ژانر اهمیتی نمی‌دهد. او صرفا می‌خواسته معما و قصه‌ای که مد نظر داشته را به تصویر بکشد و مفاهیمی را که جزو اهدافش بوده، از طریق این فیلم به مخاطبانش انتقال دهد. شاید فکر می‌کنید کارگردان این اثر، فرد زبده و کاربلدی است که به اندازه موهای سر من و شما در این ژانر فیلم ساخته ولی نکته عجیب اینجاست آنیش چاگانتی در نقش کارگردان و نویسنده سناریو، اولین بار است که یک فیلم سینمایی بلند را کارگردانی می‌کند.
تعجب کردید؟ نکته جالب دیگر اینجاست چاگانتی تنها 27 سال سن دارد و در دو رشته علوم کامپیوتری و سینما، مدرک تحصیلی دارد. پس چه چیزی بهتر از اینکه یک فرد جوان با ذهنی خلاق و به دور از هیاهوی هالیوود، معمایی را در قالب یک اثر سینمایی تعریف کرده و دنیای مجازی را به عنوان بستری بر حوادث این قصه تعیین کند.
از این دست نماها در فیلم به وفور می‌بینیم. دیوید در حال انجام کارهایی روی مک‌بوک بوده و از طرفی دیگر در پشت سیستم نیز اتفاقاتی در جریان است. فیلم به شما مهلت نمی‌دهد لحظه‌ای به حال خودتان رها باشید.
ولی منظور از «ذهن خلاق» صرفا استفاده از نماهای دوربین مدار بسته و اول شخص از نوع POV نیست. چاگانتی بهتر از هر کارگردان دیگر و بیگانه با علوم کامپیوتر اطلاع دارد استفاده مداوم از این نوع نماها، ناخودآگاه احساس خستگی را در مخاطب ایجاد می‌کند. عملکردی که در جدیدترین اثر دنیای هالیوود تحت عنوان Unfriended: Dark Web روبه‌رو شدیم که در بررسی این فیلم به خسته کننده بودن سکانس‌های این چنینی اشارات زیادی شد. تدبیرهایی مثل استفاده از تکنیک‌های زوم و زوم‌بک علاوه بر بهبود رویه تدوین، تقریبا این معضل خسته‌کننده شدن نماها را حل کرد.
فیلم Searching ترسناک نیست و چاگانتی دلیلی هم نمی‌بیند مخاطب خودش را چپ و راست بترساند تا بلکه منتقدین اولین اثر سینمایی‌اش را تحویل بگیرند. سناریوی فیلم نیز آن چنان اسرارآمیز نیست که قادر نباشیم حدس بزنیم چه اتفاقاتی برای مارگوت روی داده. پس برگ برنده این فیلم چیست؟ چاگانتی حلقه گمشده‌ی استفاده از نمای اول شخص POV و تعریف یک قصه رازآلود را پیدا می‌کند؛ آن هم چیزی نیست جز ایجاد بستری مناسب بر تعلیق.
جان چو سابقه درخشانی در سریال‌های مختلف دارد. از عناوینی اخیری که وی به خوبی در آن به ایفای نقش پرداخته می‌توان به فصل دوم سریال جن‌گیر (The Exorcist) اشاره کنیم. ایفای نقش چو، جزو معدود نقطه قوت‌های فصل دوم این سریال بود.
دیوید (جان چو) به عنوان پدری که بسیار نگران است و غصه گمشدن بچه‌اش را می‌خورد، به جان لپ‌تاپ و حساب‌های کاربری دخترش میفتد تا بلکه سرنخی از گمشدن او پیدا کند. تقابل دیوید با کارآگاه ویک (دِبرا مِسینگ) می‌توانست بهتر از چیزی باشد که در فیلم می‌بینیم ولی ماجرا اینجاست دیوید اکثر اوقات در خانه تک و تنها مانده و اوقات خودش را با رایانه‌ا‌ش سپری می‌کند. اگر قرار باشد تعلیقی شکل بگیرد، با تنها ماندن دیوید در منزل و افشای برخی از حقایق، این رویه راحت‌تر انجام می‌شود. از طرفی دیگر ادای دیالوگ‌ها بیشتر بر پایه رد و بدل پیام‌های الکترونیکی در محیط‌های مختلفی مثل فیس‌بوک انجام می‌پذیرد. به همین خاطر باید حوصله به خرج بدهید و پیام‌های مارگوت را با سایر دوستانش بخوانید. در غیر این صورت با لم دادن روی صندلی، ممکن است متوجه بخش اعظمی از ماجرا نشوید.
فیلمی جذاب و هیجان‌انگیز برای علاقه‌مندان به دنیای اینترنت و تکنولوژی
هر چند چاگانتی به واسطه تکنولوژی‌های حال حاضر در دنیای مجازی، مخاطبش را از لحاظ بصری متوجه اتفاقات می‌کند. شاید تنها ایراد فیلم‌نامه Searching را در شاخ و برگ ندادن به موضوعات متفرقه بدانیم. موضوعی که کارگردان مشهور و خوش‌نامی همچون دیوید فینچر، از این ویژگی در تمام آثار خودش به بهترین نحو بهره می‌برد. پرداختن به سایر فرعیات و فرضیه‌های احتمالی پیرامون حل معما جزو ویژگی‌های پای ثابت آثار فینچر در ژانر جنایی و معمایی است.
دیوید معمولا از طریق بررسی اخبار به صورت آنلاین متوجه اتفاقات پیرامونش می‌شود.
شاید اگر مارگوت یک دختربچه 16 ساله نبود، می‌توانستیم از سناریوی فیلم Searching هزار و یک ایراد بگیریم ولی چاگانتی به عنوان کارگردان و نویسنده سناریو فیلم، از نقطه ضعف‌های این اثر و صد البته حفرات داستانی حاکم بر فیلم‌نامه، به نفع خودش استفاده می‌کند. اگر فیلم را ببینید متوجه خواهید شد رویدادها و درامی که شاهدش هستیم می‌توانست منطقی نباشد اگر مارگوت یک نوجوان نادان و تنها نبود.
فیلم Searching اثری است بسیار تکامل یافته و بی‌ادعا نسبت به سایر آثاری که در تلاش هستند در ژانر رازآلود موفق باشند. چاگانتی در پسِ هر سکانس سعی داشته توجه مخاطبش را از ماجرا پرت نکند. یک فیلم رازآلود به ذات باید مخاطب را در مسیری به سمت جلو حرکت دهد که کارگردان و خالق این اثر دلش می‌خواهد. کافیست در این مسیر پر پیچ و خم، کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس غفلت کنند و مخاطب را از جریان فکری فیلم جدا کرده و به حال خود رها کنند. نه تنها معمای فیلم لو می‌رود بلکه شاید افشای پیچش معمای فیلم، به یک نقطه ضعف فاحش تبدیل شود. مثلا اگر فیلم سینمایی جاده مالهالند را تماشا کرده باشید، تقریبا این احتمال نزدیک به صفر است که در اولین بار، متوجه تمام پیچش‌های داستانی شوید یا اصلا حدس بزنید آخر ماجرا چه می‌شود. این همه زمینه‌چینی برای این بود که بگویم فیلم Searching از لحاظ معمایی آنچنان شاهکار هم نیست. اواخر فیلم با سلسله اتفاقاتی روبه‌رو می‌شویم که برای‌مان قابل پیش‌بینی است یک جای کار می‌لنگد.
تعامل شخصیت‌های ماجرا در این نوع فیلم‌ها به حداقل می‌رسد. اگر به دنبال یک فیلم پر از دیالوگ می‌گردید احتمال دارد فیلم Searching رضایت‌تان را جلب نکند.
الزاما هر اثری که در یک ژانر به خصوص تکامل پیدا کرده، عاری از هر گونه اشتباه نیست. فیلم Searching اولین فیلم بلند چاگانتی است و او در تهیه و کارگردانی این فیلم اشتباهات ریز و درشتی نیز داشته؛ به عنوان مثال محصولات رایانه‌ای کمپانی اپل این قابلیت را ندارند تا پسوند «.avi» در پنجره جست‌وجوگر سیستم عامل را به صورت «پیش‌نمایش» نشان دهند. ولی در فیلم خلاف این موضوع دیده می‌شود. یا در سکانسی دیوید دچار صدمه و جراحتی می‌شود و در سکانس بعدی علنا این جراحت وجود ندارد! این اتفاق ممکن است برای هر کارگردان زبده و با تجربه دیگری نیز رخ دهد ولی فردی که اولین فیلم بلند خودش را کارگردانی می‌کند باید تا حد ممکن جلوی بروز این دسته از اشتباهات را بگیرد. ای کاش همه کارگردانان، وسواسی را که اری استر در خلق اولین فیلم بلندش تحت عنوان موروثی (Hereditary) داشته، در تولید آثارشان به کار بگیرند. وسواسی که پیش از این در دیجیاتو به بررسی و تشریح این فیلم پرداختیم.
پایان‌بندی ماجرای فیلم Searching خوب نیست و به شدت تو ذوق می‌زند.
شاید ضعیف‌ترین بخش فیلم Searching را در پایان‌بندی فاجعه‌اش بدانیم. آنقدر همه چیز شسته و رفته پیش می‌رود و روایت فیلم به خوبی اوج می‌گیرد که انتظاراتمان به شدت بالا می‌رود ولی درست زمانی که باید پرونده این فیلم و کاراکترهایش بسته شود، همه چیز به بدترین شکل ممکن تو ذوق می‌زند. شاید تنها حفره داستانی که منطق، پذیرای هیچ پاسخ احتمالی برای آن نیست، در همین پایان ماجراست. قصد ندارم با تحلیل و موشکافی بیشتر، همین پایان نه چندان قوی و آبکی را لو بدهم ولی چاگانتی می‌توانست به گونه‌ای بهتر قصه‌اش را ببندد که در کنار باورپذیر بودن ماجرا، فیلم Searching را به یک اثر ماندگار تبدیل کند.
در مجموع فیلم Searching جزو آثار دوست‌داشتنی و موفق سبک رازآلود است که به واسطه به‌کارگیری از تکنولوژی و دنیای مجازی، مفاهیم ارزنده‌ای را به مخاطب منتقل می‌کند. همین که این طرز تفکر ممکن است برای پدر و مادرها شکل بگیرد که بخشی از زندگی فرزندانشان در اینترنت نهفته، می‌تواند زنگ خطری باشد برای والدینِ همیشه نگران که اصلا روحشان هم خبر ندارد فرزند دلبندشان با رایانه و ابزار ارتباط جمعی چه کارها که نمی‌تواند انجام دهد. چرا که دنیای مجازی به سان یک چاقوی دو لبه است. سوال اینجاست آیا ما از این چاقو برای کارهای مفید استفاده می‌کنیم یا...
