پایگاه خبری تحلیلی فردا:
حسن روحانی رئیس جمهور هفته گذشته در سفری استانی به سمنان، سری هم به شهر سرخه زد و در آنجا با اهالی این شهر سخن گفت. سرخه، شهری از استان سمنان و محل تولد و زندگی پدری حسن روحانی است. حسن روحانی در سخنانش که به طور مستقیم از تلویزیون پخش میشد به اهمیت گویش سرخهای در جنگ هشت ساله و نیز مذاکرات هسته‌ای اشاره کرد و خبر داد در مذاکرات هسته‌ای برای رد و بدل کردن پیام از زبان سرخهای استفاده می شده است. سازندگی در ادامه می نویسد:حسین فریدون برادر رئیس جمهور که به عنوان نماینده ویژه در مذاکرات حضور داشت، از وین و شهر‌های دیگر به طور مستقیم با روحانی تماس می‌گرفت و خبر‌ها را به گویش سرخهای برای روحانی بیان می‌کرد تا شنود‌ها متوجه نشوند که او چه می‌گوید. با این حال پیشینه استفاده از این گویش برای رد و بدل کردن پیام‌های محرمانه، به جنگ ایران و عراق بر می‌گردد.
در جنگ اغلب بیسیم چی‌های جنگ از سرخه بودند و برای این که عراقی‌ها متوجه نشوند چه پیامی رد و بدل میشود، آنها به زبان سرخهای سخن می‌گفتند.
مذاکرات هسته‌ای و گویش سرخه ای
عباس عراقچی از اعضای تیم مذاکره کننده هسته ای، در یکی از سخنرانی‌های خود به نقش گویش سرخه ای اشاره کرده و به گزارش تسنیم گفته بود:
دفاع مقدس به زبان سرخه ای اعتبار خاصی داده و هرگاه دشمن متوجه رمزگذاری مکالمات بیسیم چی‌های کشور میشد؛ از رزمندگان سرخه ای دعوت می‌کردند تا کار مخابرات حل شود. در آن سال‌ها باورم نمی شد که حدود 30 سال بعد، دو برادر سرخهای (رئیس جمهور و حسین فریدون) در نبرد دیگری برابر 6 قدرت جهانی قرار گیرند. حسین فریدون در مذاکرات هسته‌ای همراه با رئیس جمهور با زبان سرخهای نقش آفرینی کرد. با توجه به اینکه رئیس جمهور خود یک دیپلمات بود و به رموز مذاکره آشنا، در مذاکرات نیز گروه مذاکره کننده کشورمان را راهنمایی می‌کرد. در روز‌های آخر مذاکره که نیاز به ارتباط ویژه و لحظه‌ای با رئیس جمهور داشتیم، برادر ایشان به زبان سرخه ای با رئیس جمهور در تماس بود و ما مطمئن بودیم که کسی از موارد مطرح شده از سوی این دو بردار سرخه ای سر در نمی‌آورد.»
بی سیم چی‌های سرخهای
هم چنین خبرگزاری مهر در گزارشی به نقش بیسیم چی‌هایی که در جنگ از زبان سرخهای استفاده می‌کردند، پرداخته و نوشته است:
سرخه ای‌ها همواره به عنوان بی سیم چی در کنار فرماندهان، به رد و بدل کردن پیام آنها با فرماندهان دیگر می‌پرداختند و دشمن نیز به رغم شنود مکالمات آنها، به دلیل ویژگی خاص این گویش، موفق به رمزگشایی نمی‌شد. این کشف عجیب در جبهه سبب شد تا بی سیم چی‌های سرخهای به راحتی و بدون از دست دادن وقت و با اطمینان کامل از سری بودن رمزهایشان به نقل دستورات فرماندهان خود بپردازند.»
نمونه‌ای از این پیام‌ها را به نقل از کتاب «فصل پرستو» با عنوان آن سوی خط، می‌خوانیم:
نیمه شب بود، کمک بی سیم چی گردان بودم، دیدم پیام میدهند. آن سوی خط مجتبی صحبت می‌کرد. مجتبی جلوتر و نزدیک دشمن رفته بود. گفت: «داوود داوود» گفتم «مجتبی به گوشم گفت:کاشی برحی بقاتی (یعنی دشمن چیزی که آقای کاشی می‌فروشد-گاز-زده است) بلافاصله خبر به رزمندگان اعلام شد و به این ترتیب آن شب بچه‌ها از گازگرفتگی و شیمیایی شدن، نجات یافتند!»
حسین کلامی که از بیسیم چی‌های باسابقه دفاع مقدس است در مورد رمز و راز گویش سرخه ای و اثرات آن در مکالمات فرماندهان در جبهه‌ها به اطلاعات می‌گوید: «سال 61 و در عملیات رمضان شهید مهدی شاهدی فرمانده گردان ما بود. 9 نفر سرخهای بودیم که اعزام شده بودیم. در لشکر 17 قم به ما گفتند همه بچه‌های سرخه باید با بیسیم حرف بزنند. طوری با هم صحبت کنید که بچه‌های شهر‌های اطراف سرخه هم نفهمند. در این عملیات فرمانده مخابرات ناحیه سمنان علی اکبر شیرعلی» حضور داشت و این موضوع سبب شد از این زبان بیشتر استفاده شود. در عملیات قادر در کردستان دو نفر سرخهای بیشتر نبودیم، به طور کامل سرخه ای حرف می‌زدیم. این زبان قابل یاد گرفتن نیست. اگر قرار بود عملیاتی شروع شود، مدت‌ها قبل می‌نشستیم و کد و رمز می نوشتیم.
عباس آذرخش نیز در وبلاگ خود دراز قول محمدرضا ادهم بیسیم چی اهل سرخه نقل می‌کند: «به زبان سرخه ای ما به گنجشک میگوییم مارگیج، اما در استعاره همین کلمه معنی هواپیما و هلیکوپتر و وسایل پرنده دشمن را دارد. وقتی با زبان و لهجه غلیظ مادری خود صحبت میکنیم حتی جوانان کم سن وسال سرخه ای حرف‌های ما رانمی فهمند.»
استفاده از زبان بومی‌ها در جنگ جهانی اول
اولین بار و در جنگ جهانی اول بود که آمریکایی‌ها از زبان مردم بومی کشورشان برای برقراری ارتباط ایمن بین نیرو‌های خود استفاده کردند به طوری که در طول جنگ تعداد نیرو‌های بومی برای انتقال پیام‌ها در نیروی دریایی آمریکا به 500 نفر رسید. سرخ پوستان آمریکایی با صحبت به زبان بومی می‌توانستند اسرار نظامی ارتش آمریکا را بین نیرو‌های ارتش پخش کنند. بعد‌ها و در خلال جنگ جهانی دوم این روش به شکل سازمان یافته تری مورد استفاده قرار گرفت تا جایی که کارشناسان نظامی آمریکا بر این باور هستند که برخی از پیروزی‌های مهم آمریکا در جبهه‌های نبرد انگلستان و فرانسه مدیون خدمات پیام رسانان سرخپوست ارتش آمریکا است. بعد‌ها این روش در ارتش آلمان هم مورد استفاده قرار گرفت و امروزه از تجربیات بومیان آمریکا برای رمزگذاری مکاتبات ارتش آمریکا استفاده شده و در قالب زبان کدگذاری مورد استفاده قرار می‌گیرد.