شاید شما نیز از آن دسته افرادی باشید که مراقب رژیم غذایی‌شان هستند و مرتب ورزش می‌کنند، ولی با وجود این، وزن‌شان افزایش پیدا می‌کند. جالب است بدانید که افزایش وزن، فقط به‌دلیل مصرف غذاهای پرکالری و بی‌تحرکی نیست و گاهی نیز در اثر داروهایی است که مصرف می‌کنید. در این مقاله پس از مقدمه‌ای کوتاه به معرفی بعضی از انواع داروهای چاق کننده می‌پردازیم که می‌توانند موجب افزایش اندازهٔ دور کمرتان شوند. البته فهرست ارائه‌شده در اینجا کامل نیست و اگر درمورد داروهایی که مصرف می‌کنید نگران هستید، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
لوئیس آرون (Louis Aronne)، پزشک و مدیر مرکز کنترل وزن جامع (Comprehensive Weight Control Center) در دانشکدهٔ پزشکی وایل کرنل (Weill Cornell)، می‌گوید: «10 تا 15 درصد از موارد اضافه وزن مربوط به داروهاست.» بعضی از داروها موجب می‌شوند که احساس گرسنگی بیشتری داشته باشید، بعضی دیگر نیز سرعت سوزاندن کالری در بدن را کاهش می‌دهند یا موجب می‌شوند که بدن مایعات اضافه را در خود نگه دارد. البته تأثیر این داروها در همهٔ افراد، یکسان نیست. آرون می‌گوید: «ممکن است فردی با مصرف دارویی تقریبا 7 کیلوگرم وزن اضافه کند و فرد دیگری هیچ اضافه‌وزنی نداشته باشد.»
اگر فکر می‌کنید دارویی که مصرف می‌کنید یکی از داروهای چاق کننده است، بدون مشورت با پزشک، مصرف آن را قطع نکنید. دونالد والدرپ (Donald Waldrep)، پزشک و از مدیران مرکز جراحی کاهش وزن در بیمارستان لوس روبلس (Los Robles) می‌گوید: «شاید برای نجات زندگی خود مجبور باشید دارویی را مصرف کنید».
در بعضی از موارد می‌توانید از داروی دیگری استفاده کنید و حتی گاهی داروهای جایگزین برای کاهش وزن شما نیز مفید هستند. در مواردی که نمی‌توانید داروی دیگری را جایگزین کنید، پزشک می‌تواند برای جبران افزایش وزن ناشی از مصرف دارو راه‌هایی را به شما پیشنهاد بدهد. سو دی‌کوتیس (Sue DeCotiis)، پزشک و متخصص داخلیِ دارای بورد تخصصی که در کاهش وزن پزشکی (medical weight loss) تخصص دارد، می‌گوید: «شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد رژیم غذایی دارای کربوهیدرات پایین و ورزش بیشتر می‌تواند مؤثر باشد.»
داروهای ضدافسردگی
شامل:
- سیتالوپرام (با نام تجاری Celexa)
- فلوکستین (با نام تجاری پروازاک)
- فلووکسامین (Luvox)
- میرتازاپین (رمرون)
- پاروکستین (Paxil)
- سرترالین (Zoloft)
این داروها بازدارنده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) یا داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای (tricyclic antidepressants) نیز نامیده می‌شوند. داروهای ضدافسردگی میزان مواد شیمیایی خاصی را در مغز افزایش می‌دهند که موجب ایجاد «احساس خوب» در فرد می‌شوند. بعضی از این موادشیمیایی، اشتها و چگونگی سوزاندن کالری در بدن را نیز کنترل می‌کنند.
دی‌کوتیس می‌گوید: «ممکن است که پس از غذا خوردن، احساس سیری نکنید یا با وجود اینکه مقدار غذایتان افزایش نیافته است، بافت چربی بیشتری در بدن‌تان تشکیل شود.» این حالت به‌ویژه در بلندمدت ایجاد می‌شود. بعضی از داروهای ضدافسردگی موجب می‌شوند که وزن‌تان در یک سال به‌میزان تقریبا 11 کیلوگرم افزایش پیدا کند.
در نظر داشته باشید که خود افسردگی نیز می‌تواند روی اشتها و عادت‌های غذایی شما اثر بگذارد. برای برطرف کردن این مشکل می‌توانید از پزشک یا مشاورتان کمک بگیرید.
داروهای تثبیت‌کنندهٔ خلق (Mood Stabilizers)
شامل:
- کلوزاپین (Clozaril)
- لیتیوم (Eskalith ،Lithobid)
- اُلانزاپین (با نام تجاری Zyprexa)
- کوئتیاپین (Seroquel)
- ریسپریدون (Risperdal)
این داروها در درمان بیماری‌های روانی مانند اختلال دوقطبی یا اسکیزوفرنی مؤثر هستند. به گفتهٔ دی‌کوتیس این داروها «مستقیما روی مغز اثر می‌گذارند و وزن و سوخت‌وساز شما را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند.»
داروهای تثبیت‌کنندهٔ خلق موجب افزایش اشتها می‌شوند. بعضی از این داروها در 10 هفته موجب افزایش وزن به‌میزان 11 پوند (5 کیلوگرم) می‌شوند. افزایش وزن بیمارانی که برای مدتی طولانی از این داروها استفاده می‌کنند می‌تواند از این نیز بیشتر باشد.
داروهای دیابت
شامل:
- گلیمپراید (glimepiride) (Amaryl)
- گلی‌پیزید (glipizide) (با نام‌های تجاری Diabeta، میکروناز)
- انسولین
- ناتگلیناید (با نام تجاری Starlix)
- پیوگلیتازون (pioglitazone ،Actos)
- ریپاگلینید (Prandin)
داروهای دیابت به روش‌های مختلفی سطح قندخون را کنترل می‌کنند. بعضی از این داروها موجب می‌شوند که به انسولین حساس‌تر شوید. بعضی دیگر نیز موجب می‌شوند که بدن‌تان پیش از غذا یا بعد از آن انسولین بیشتری را آزاد کند.
طبیعی است که وقتی مصرف این داروها را تازه شروع کرده‌اید و بدن‌تان در حال سازگاری یافتن با داروها است، وزن اضافه کنید. ولی به‌گفتهٔ آرون «بعضی از داروهای قدیمی‌تر اساسا کالری‌ها را به داخل سلول‌های چربی می‌کشند.» این افزایش وزن به‌ویژه برای بیماران مبتلابه به دیابت نوع 2 که قبل از مصرف دارو نیز اضافه‌وزن داشته‌اند، آزاردهنده است.
پزشک می‌تواند داروهای دیگری تجویز کند یا به شما توصیه کند که در سبک زندگی خود تغییراتی ایجاد کنید.
کورتیکواستروئیدها
شامل:
- متیل‌پردنیزولون (Medrol)
- پردنیزولون (با نام‌های تجاری Orapred ،Pediapred ،Prelone و…)
- پردنیزون (با نام‌های تجاری Deltasone ،Prednicot ،Sterapred و…)
کورتیکواستروئیدها درد و التهاب را کاهش می‌دهند. این داروها با استروئیدهایی که بدن‌سازان برای ساخت عضله مصرف می‌کنند، متفاوت هستند.
کورتیکواستروئیدها به‌صورت داروهای تزریقی، کرم‌های موضعی، اسپری‌های استنشاقی یا داروهای خوراکی در دسترس هستند. به‌گفتهٔ دی‌کوتیس از آنجا که این داروها روی سوخت‌وساز بدن نیز اثر می‌گذارند، «مصرف آنها در بلندمدت می‌تواند موجب افزایش اشتها و ذخیرهٔ چربی بیشتری، به‌ویژه در اطراف شکم شود.»
داروهای تشنج و میگرن
شامل:
- آمی‌تریپتیلین (با نام تجاری الاویل، Elavil)
- نورتریپتیلین (با نام‌های تجاری آونتیل (Aventyl) و پاملور (Pamelor))
- والپروئیک اسید (Depacon ،Depakote ،Stavzor)
داروهایی که برای توقف سردردهای میگرنی و تشنج مصرف می‌شوند، روی هورمون‌های کنترل‌کنندهٔ گرسنگی اثر می‌گذارند و ایجاد احساس سیری در بدن را دشوارتر می‌کنند.
والدرپ می‌گوید «این داروها می‌توانند اشتهای شما را افزایش دهند، سوخت‌وسازتان را کاهش دهند و موجب شوند که بدن‌تان مایعات اضافه را در خود نگه دارد.» در یکی از مطالعه‌های انجام‌شده، افرادی که والپروئیک اسید (Depakote) مصرف کردند، اشتیاق بیشتری برای خوردن فست‌فود داشتند.
داروهای قلبیِ «مسدودکنندهٔ بتا»
شامل:
- آسبوتولول (Sectral)
- آتنولول (با نام تجاری تنورمین، Tenormin)
- متوپرولول (Lopressor ،Toprol XL)
- پروپرانولول (با نام تجاری ایندرال، Inderal)
مسدودکننده‌های بتا با آهسته کردن ضربان قلب و پایین آوردن فشار خون موجب کاهش فشار روی قلب می‌شوند. دی‌کوتیس می‌گوید «ولی عملکرد این داروها موجب کاهش واکنش بدن به ورزش می‌شود و بنابراین کالری کمتری می‌سوزانید.» از آنجا که مسدودکننده‌های بتا موجب می‌شوند که احساس خستگی کنید، با مصرف آنها انرژی لازم برای ورزش کردن را نخواهید داشت و این مسئله نیز موجب افزایش وزن شما می‌شود.
داروهای ضدآلرژی
شامل:
- ستیریزین (Zyrtec)
- دیفن‌هیدرامین (با نام تجاری بنادریل، Benadryl)
- فکسوفنادین (Allegra)
- لوراتادین (با نام تجاری کلاریتین، Claritin)
داروهای ضدحساسیتی که می‌توانید بدون نسخهٔ پزشک تهیه کنید، از عملکرد هیستامین جلوگیری می‌کنند. هیستامین ماده‌ای شیمیایی است که در بدن ساخته می‌شود و عامل بروز بسیاری از نشانه‌های آلرژی و حساسیت‌هاست. جلوگیری از عملکرد هیستامین در بدن با مصرف یک داروی آنتی هیستامین مانند دیفن‌هیدرامین می‌تواند موجب افزایش وزن شما شود.
