بارندگی‌های چند ماه اخیر موجب بروز برخی خسارت‌ها و سیلاب‌ها شد؛ اما موجب شده طبیعت طراوت و تازگی بیشتری داشته باشد. این روزها اگر فرصت کنید و غیر از بوستان‌های بزرگ‌و‌کوچک تهران، به ییلاقات اطراف تهران چه در شمال و چه در جنوب شهر مراجعه کنید، می‌بینید همه‌جا سرسبز است و گیاهان خودرو و گل‌های رنگارنگ جلوه دیگری به دشت و صحرا داده‌اند. غیر از این زیبایی‌ها، امسال تهران و شهرهای بسیاری در استان تهران و حتی استان‌های قم و البرز، میزبان پروانه‌های رنگارنگ شده‌اند که سال‌ها از آن‌ها خبری نبود.
به گزارش به نقل از روزنامه صبح نو ،از حدود دو هفته قبل، سروکله پروانه‌ها در تهران پیدا شده است. البته در سال‌های خیلی دور، تهران به‌همین‌ترتیب انواع پروانه‌ها را در خود جای داده بود؛ اما با توسعه شهر و افزایش آلودگی هوا و نیز خشک‌سالی و گرم‌ترشدن شهر دیگر از آن‌ها خبری نبود. این در حالی است که بارش‌های خوب در چند ماه گذشته و هوایی که هنوز مثل روزهای مشابه در سال‌های قبل گرم نشده، عواملی شده‌اند تا پروانه‌ها در تهران خودنمایی کنند.
حضور گسترده پروانه‌ها در شمال و جنوب شهر تعجب مردم را هم به‌دنبال داشته است. شهروندان تا دو سال قبل در روزهای گرم سال، شاهد هجوم سفیدبالک‌ها بودند که زندگی را مختل می‌کردند. حالا به‌جای آن حشره‌های مزاحم که به‌نوعی آفت برخی مزارع و گیاهان نیز محسوب می‌شدند، حضور پروانه‌های زیبایی را شاهد هستند که البته مزاحمت برای شهروندان ندارند و تهدیدی نیز برای بیماری نیستند؛ نام علمی پروانه‌هایی که این روزها مهمان تهران شده‌اند، Vanessa cardui هستند.
البته عمر این پروانه‌ها نیز بیشتر از یکی‌دو ماه نیست و با گرم‌ترشدن روزها، دیگر آن‌ها را نخواهیم دید. بااین‌حال، دلیل طغیان این حشره در پایتخت به مناسب‌بودن شرایط آب‌وهوایی بازمی‌گردد. همچنین، لارو این نوع از پروانه می‌تواند از طیف وسیعی از گیاهان تغذیه کند. به‌عبارت‌دیگر، این پروانه‌ها با پروانه‌هایی که معمولا ازطریق کتاب‌های داستان و کرم ابریشم با آن‌ها آشنا هستیم و از برگ درختان توت تغذیه می‌کنند، تفاوت دارند.
این نوع از پروانه‌ای که در‌حال‌حاضر در تهران و حتی شهرهای دیگر مشاهده می‌شود، با‌توجه‌به بروز شرایط اقلیم مدیترانه‌ای بخش وسیعی از محیط‌زیست را پوشش می‌دهد و درنتیجه، به‌سرعت روی گیاهان تخم‌گذاری می‌کند تا وارد دوران دگردیسی شود. پروانه‌های بالغ نیز در کمتر از سه هفته ظاهر می‌شوند و دوباره تخم‌گذاری می‌کنند. این چرخه تا زمانی ادامه می‌یابد که پوشش گیاهی، رطوبت و دما مناسب باشد.
نکته مهم درباره این پروانه‌ها آن است که به‌ندرت روی محصولات کشاورزی تخم‌گذاری می‌کنند و دلیل حضور این حشرات در اطراف مزارع، وجود منابع غنی شهد برای پروانه‌های بالغ و گیاه میزبان برای تخم‌گذاری است که در اطراف مزارع به‌صورت خودرو می‌رویند.
آقای علیرضا نادری، کارشناس حشرات و پروانه‌شناس معاونت محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست، درباره ادامه حضور این پروانه‌ها در سال‌های بعد به مهر گفته است: این پروانه‌ها امسال تخم‌گذاری می‌کنند و اگر سال بعد آب‌وهوا و بارندگی‌ها مشابه امسال باشد و دشت‌ها و کوه‌ها مملو از گیاهان مختلف شود، دوباره شاهد این پروانه‌ها خواهیم بود؛ اما اگر بارندگی کم باشد و گیاهان به‌اندازه امسال در سطح دشت‌ها و کوه‌ها نباشند، این پروانه‌ها به‌دلیل نبود غذا چنین ظهوری نخواهند داشت. این چرخه طبیعی حیات این پروانه‌هاست و از 30 سال اخیر، پنج‌بار این موج حضور پروانه‌ها اتفاق افتاده است.
این کارشناس محیط‌زیست ادامه چرخه حضور این پروانه‌ها در سال جاری را فراتر از تهران و ایران عنوان کرده و حتی در سطح خاورمیانه اتفاق افتاده است. به‌گفته نادری، در کشورهای ترکیه، عراق و حاشیه مدیترانه به‌دلیل رطوبت زیاد، بارندگی‌های فراوان و افزایش گیاهان این پروانه‌ها حضور دارند.
همچنین، نادری درباره ارتباط پاکی و سلامت هوا با افزایش پروانه‌ها گفته است: اصولا پروانه‌ها در شهرهای آلوده نیز حضور دارند؛ به‌شرط آنکه پوشش گیاهی بومی در منطقه وجود داشته باشد. ازاین‌رو، ارتباطی بین شهرهای دودآلود و پاک با حضور پروانه‌ها وجود ندارد. اینکه ما در تهران پروانه نداشتیم، به‌دلیل از‌بین‌بردن زیستگاه‌های طبیعی پروانه‌ها بوده و اینکه گیاهی برای تخم‌گذاری وجود نداشته است.
وی همچنین خطاب به شهروندان نیز گفته است: توصیه من به شهروندان این است که در فضاهای سبز و باغ‌هایمان از پرچین استفاده کنیم و اگر گیاهی خودرو در حیاط‌مان جوانه زد، آن را به‌عنوان علف هرز از بین نبریم. گیاهان خودرو علف هرز نیستند.
این‌ها به طی‌شدن چرخه طبیعی حشرات کمک و حشرات روی آن‌ها تخم‌گذاری می‌کنند. سفیدبالک‌ها در سال‌های گذشته برای شهروندان ایجاد مشکل کردند؛ زیرا حشرات دشمنِ این سفیدبالک‌ها از بین رفته بودند. بنابراین، نباید در چرخه طبیعی گیاهان دخالت کنیم.
سفیدبالک‌ها نیستند
حضور حشرات ریز سفیدرنگی که به سفیدبالک مشهور شدند در پنج‌شش سال گذشته، دردسرهای زیادی برای شهروندان درست کردند؛ به‌طوری‌که برخی از تهرانی‌ها به‌دلیل ورود این حشره به مجاری تنفسی، دچار مشکل شدند.
از تابستان سال گذشته، حضور این حشره در تهران کم‌رنگ شد و تقریبا دیگر گزارش جدی در‌این‌باره منتشر نشد. روز گذشته نیز آقای علی‌محمد مختاری، مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران، درباره حضور امسال سفیدبالک‌ها گفت: سال گذشته به‌دنبال اقدامات به‌موقع شهرداری، حضور سفیدبالک کنترل شده و بسیار محدود بود و با مشکل طغیان آن‌ها روبه‌رو نبودیم.
وی در تشریح اقدامات صورت‌گرفته گفت: از مهم‌ترین اقدامات صورت‌گرفته برای کنترل آفت سفیدبالک می‌توان به ادامه همکاری علمی با مؤسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور، تشکیل تیم‌های منسجم کارشناسی برای پایش، برگزاری جلسات تخصصی و مدیریتی با مدیران و مسوولان فضای سبز در مناطق 22گانه، جمع‌آوری و معدوم‌سازی برگ‌های درختان خزان‌پذیر در فصول سرد، هرس و روغن‌پاشی زمستانه، آماده‌سازی و تجهیز ادوات و تجهیزات پیمان‌کاران، برقراری ارتباط با مراکز خصوصی و نیمه‌خصوصی برای هم‌افزایی اقدامات به‌هنگام، فرهنگ‌سازی و آموزش همگانی برای افزایش آگاهی شهروندان و... اشاره کرد. به‌گفته مختاری، طبق گزارش‌های اخذشده از محل‌های پایلوت، تا نیمه دوم اردیبهشت هیچ‌گونه طغیانی از سفیدبالک مشاهده نشده است.
