سرگردانی فارغ‌التحصیلان بعد از دانشگاه

خبری که به ظاهر حکایت از حال ناخوش جامعه دانشجویان می‌دهد که قرار است بعد از فارغ التحصیلی اداره امور جامعه را در دست بگیرند. خیلی‌ها در برابر این خبر موضع گرفتند، خیلی‌ها هم به آن مهر تایید زدند. اینکه این آمار چقدر صحت دارد، تحلیلش با کار‌شناسان است اما واقعیتی که در فضای دانشگاه‌ها به عینه می‌توان دید تا حدودی مصداق همین حرف است.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان، دانشجویانی که در کنار تمام مشکلات اقتصادی و اجتماعی سال‌ها بر کرسی‌های چوبی دانشگاه تکیه می‌زنند و بعد از رهایی از درس و کتاب در سایه نبود شغل و محرومیت از منزلت اجتماعی که سال‌ها برای داشتنش خون جگر خوردند دچار ناامیدی می‌شوند.در این رابطه مجتبی شریعتی نیاسر معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری درباره حذف رشته‌های بدون بازار کار گفته است: بعضی از رشته‌هایی که اقبال نداشته‌اند با درخواست خود دانشگاه‌ها حذف شدند. جمعیت فارغ‌التحصیلان بیکار ما به تناسب اینکه در چه مقطع و در چه رشته‌ای درس می‌‎خوانند بین 17 تا 50‌درصد است. چندی پیش نیز مرکز آمار و اطلاعات راهبردی، آمار جدیدی از میزان اشتغال و بیکاری در رشته‌های تحصیلی مختلف به تفکیک جنسیت منتشر کرده است. آمار اعلام شده درباره 12‌میلیون و 500‌هزار نفر در 22 رشته دانشگاهی است؛ بر اساس این آمار رشته حفاظت محیط زیست با 37.5‌درصد بالاترین نرخ بیکاری و رشته بهداشت با 8.7‌درصد پایین‌ترین نرخ بیکاری را دارد.پس از رشته حفاظت محیط زیست، رشته‌های علوم کامپیوتر با 33.1 درصد، رشته علوم حیاتی (زیستی) با 28.4 درصد، رشته معماری و ساختمان سازی با 26.2 درصد، رشته علوم فیزیکی (طبیعی) با 25.7 درصد، رشته صنعت و فرآوری با 25.2‌درصد و رشته حقوق با 24.1‌درصد بیشترین نرخ بیکاری را دارند. بر اساس این آمار رشته‌هایی که کمترین نرخ بیکاری را دارند به ترتیب شامل رشته بهداشت با 8.7 درصد، رشته تربیت معلم و علوم تربیتی با 9.3 درصد، رشته خدمات امنیتی با 10.0 درصد، رشته خدمات حمل‌و‌نقل با 10.6 درصد، رشته دامپزشکی با 13.3‌درصد و رشته علوم انسانی با 14.1‌درصد نرخ بیکاری است.نکته قابل توجه در این آمار نرخ بیکاری در رشته مهندسی و حرفه‌های مهندسی است که به رغم تقاضا و استقبالی که از این رشته وجود دارد نرخ بیکاری در آن 21.0‌درصد است که نسبت به فارغ‌التحصیلان این رشته آمار بالایی است. یک جامعه‌شناس از حال و روز ناخوش دانشجویان در دانشگاه‌ها گله می‌کند و معتقد است نسلی که باید با پویایی و تحرک خود فضای دانشگاه را پر جنب و جوش کند امروز آنقدر در لاک خود فرو رفته که هیچ‌انگیزه‌ای برای انجام امور خارج از حیطه درسی ندارد و متاسفانه این شرایط در دانشگاه‌های کوچک‌تر به مراتب بیشتر است. ابراهیم کیانی حرف‌هایش را با مرور گذشته آموزش علمی کشور ادامه داده و می‌گوید: ‌عملکرد نادرست آموزش عالی کشور بی‌تردید در رواج ناامیدی و یأس بین دانشجویان موثر بوده است. دلیل حرفش هم توسعه واحدهای دانشگاهی است که جز یک تابلو و سرفصل دروسی که در آنها تدریس می‌شود چیز دیگری دیده نمی‌شود. از روزی که واحدهای دانشگاهی مثل قارچ در اقصی نقاط کشور رشد کردند ماهیت علمی دانشگاه‌ها زیر سوال رفت و کسانی که روزی با‌ هزار و یک امید به این فضا‌ها وارد شدند با تفاوت‌هایی از واقعیت تا آنچه در ذهن داشتند روبه‌رو شدند که به یکباره آنها را شوکه کرد. کیانی با بیان این سخنان از رواج ناامیدی و یأس در بین دانشجویان اظهار نگرانی کرده و می‌گوید: ‌رواج ناامیدی بین دانشجویان آتش زیر خاکستری است که اگر به موقع به فکر چاره‌اندیشی برای آن نباشیم در آینده‌ای نه چندان دور باید هزینه‌های سنگینی برای جبران آسیب‌هایش بپردازیم.

ناامیدی دانشجویان در سایه بی‌انگیزگی

گرچه حالا خیلی‌ها از چاره‌اندیشی اساتید و مسئولان دانشگاه‌ها برای حل مشکل ناامیدی در میان دانشجویان سخن می‌گویند اما یکی از اساتید دانشگاهی از حقیقتی سخن می‌گوید که شاید خیلی به مذاق دانشگاهیان خوش نیاید. او که خود از اساتید روان‌شناسی است و سعی می‌کند در ارتباط دوستانه با دانشجویان، هم با دغدغه‌های آنها بیشتر آشنا شود هم به راهنمایی آنها بپردازد، می‌گوید: یکی از علل ناامیدی و افسردگی دانشجویان در دانشگاه‌ها بی‌انگیزه‌بودن اساتید است، اساتیدی که باید با ایجاد تحرک و پویایی در میان نسل دانشجو آنها را به حرکت وادار کرد اما متاسفانه در سایه انگیزه نداشتن خود ناامیدی را برای دانشجویان به ارمغان آورده‌اند.

جای خالی مشاوره‌های دانشجویی در دانشگاه‌ها

زنگ خطر ناامیدی در بین دانشجویان کشور خیلی وقت است به صدا درآمده اما در برابر آن هنوز اقدامی صورت نگرفته است. مصداق این سخن هم فعالیت کمرنگ مراکز مشاوره دانشجویی در دانشگاه‌ها است، مجموعه‌هایی که می‌توانند در سایه فعالیت مستمر خویش نقش سنگ صبور را برای دانشجویان بازی کرده و از دست و پنجه زدن آنها در منجلابی چون ناامیدی جلوگیری کنند.

دانشجویان از توانمندی‌های خود غافلند

گرچه ترس از بیکاری در جامعه عامل اصلی ناامیدی دانشجویان از سوی جوانان و کار‌شناسان مطرح می‌شود اما تقی امیدی کار‌شناس کارآفرینی و استاد دانشگاه معتقد است این بهانه خوبی نیست برای آنکه مسئولان دانشگاه‌ها و اساتید آنها روی کم کاری‌های خود سرپوش بگذارند. به اعتقاد این کار‌شناس دیگر عمر اداره دانشگاه‌ها به سبک سنتی گذشته و زمان آن رسیده دانشگاه‌ها در کنار آموزش های تئوریک جامعه دانشجو را برای ورود به بازار کار آماده کنند. او که حالا از حال و روز دانشجویان دانشگاه‌ها نیز اظهار نگرانی می‌کند، می‌گوید: دانشجویان ما از بیکاری بعد از فارغ التحصیلی می‌ترسند در حالی که اصلا بلد نیستند چگونه در بازار کار خودی نشان دهند. ما امروز نیازمند تجهیز دانشجویان به دانشی هستیم که به آنها اجازه دهد با اعتماد به نفس بالا و اتکا به پتانسیل و ظرفیت و استعداد‌هایشان بدون هیچ‌ نگرانی خود را برای ورود به بازار کار آماده کنند.او در ادامه می‌افزاید: ‌ گرچه سال‌هاست مسئولان از طرحی سازمان یافته برای جذب نخبگان و ایجاد اشتغال برای آنها سخن می‌گویند اما این مهم هنوز در کشورمان عملیاتی نشده و باعث شده تا نوعی بی‌اعتمادی در بین دانشجویان شکل بگیرد.