کاهش احتمالی سود پالایشی‌ها/ ریزش قیمت جهانی نفت کوره ادامه‌دار شد

اقتصادآنلاین - مهدی فاضل؛ در سه ماه گذشته نرخ جهانی نفت کوره با سولفور بالا، بیش از 30 درصد ریزش داشته است. نفت کوره یا مازوت جزو فرآورده‌های سنگین نفتی محسوب شده که به عنوان سوخت صنایع سنگین، نیروگاه‌ها و کشتی‌های باربری استفاده می‌شود. کرک اسپرد این فرآورده نسبت به نفت خام در حال حاضر در محدوده منفی است و برای سودسازی پالایشگاه‎‌ها، فرآورده‌ای نامطلوب محسوب می‌شود.

پالایشگاه‌ها به صورت کلی به پالایشگاه‌های ساده و پیچیده تقسیم‌بندی می‌شوند. پالایشگاه‌های پیچیده معمولاً تکنولوژی لازم برای دستیابی بیشتر به فرآورده‌های سبک‌تر نفت خام را دارند و در نتیجه درصد نفت کوره موجود در آن‌ها نسبت به پالایشگاه‌های ساده کمتر است. عمده پالایشگاه‌های ایرانی ساده هستند و قیمت نفت کوره فاکتوری مهم جهت برآورد سود آن‌هاست.

طبق قوانین جدید حمل و نقل دریایی که از اول ژانویه 2020 اجرا خواهد شد، کشتی‌های ترابری تنها می‌توانند از نفت کوره‌ با غلظت گوگرد کمتر از 0.5 درصد استفاده کنند. این مسأله موجب شده تا نفت کوره با غلظت گوگرد بالا (HSFO یا High Sulfur Fuel Oil) در طول 9 ماه اخیر بیش از 50 درصد افت قیمت داشته باشد. نفت کوره فوب خلیج فارس با گرید 380 در آوریل 2019 حدود 66 دلار به ازای هر بشکه معامله می‌شد در حالی که قیمت آن در ماه آگوست سال جاری به حدود 50 دلار در هر بشکه رسید. ریزش قیمت نفت کوره در سه ماه گذشته روند پرشتاب‌تری گرفته و نسبت به ماه آگوست مجدداً حدود 35 درصد کاهش داشته است. به صورتی که در حال حاضر نفت کوره فوب خلیج فارس در کانال 30 دلار به ازای هر بشکه معامله می‌شود. ریزش قیمت نفت کوره در ماه‌های اخیر موجب کاهش حاشیه سود تمام پالایشگاه‌های دنیا شده و برخی از پالایشگاه‌های ساده نیز در این چند ماهه با زیان مواجه شدند. 

از آن‌جایی که پالایشگاه‌های ایرانی فاقد تکنولوژی لازم برای استخراج نفت کوره با غلظت پایین گوگرد هستند و غلظت این ماده در فرآورده نفت کوره برای پالایشگاه‌های ایرانی حدود 3.5 درصد است، این مسأله موجب شده تا کرک اسپرد فرآورده‌های نفتی پالایشگاه‌های ایرانی نیز در ماه‌های اخیر به میزان قابل توجهی کاهش یابد که درآمد شش ماهه دوم 98 آن‌ها را به طور قابل ملاحظه‌ای تحت تأثیر قرار خواهد گذاشت.

به طور متوسط، حدود 20 درصد از فروش پالایشگاه‌های ایرانی صرفاً به نفت کوره اختصاص یافته است. البته این مقدار برای برخی پالایشگاه‌ها مانند پالایشگاه تبریز کمتر و برای برخی نیز بیشتر است. اگر سایر فرآورده‌های مشتقه از نفت خام مانند روغن خام، آیزوریسایکل، حلال‌ها و لوبکات را از منظر حاشیه سود دارای رفتاری مشابه با نفت کوره بدانیم، بیش از یک‌سوم درآمد ناشی از فروش فرآورده‌های، کرک‌اسپردی نزدیک به کرک‌اسپرد نفت کوره دارند. بنابراین قیمت نفت کوره یک از عوامل مهم اثرگذار روی سودسازی پالایشگاه‌های ایرانی است.

با توجه به اقبال نسبتاً کم بازارهای جهانی نسبت به نفت کوره با درصد گوگرد بالا در آینده، امید چندانی به بازگشت نفت کوره با سولفور بالا به سطوح قیمتی گذشته وجود نخواهد داشت. این مسأله می‌تواند منجر به این مسأله شود که سود تحصیل‌شده شرکت‌های گروه فرآورده‌های نفتی در بازار سهام در نیمه دوم 98 به اندازه نیمه نخست سال نباشد. البته بایستی دید این روند نزولی قیمت نفت کوره تا کجا ادامه خواهد داشت تا بتوان برآورد بهتری از آینده این صنعت بورسی داشته باشیم. ولی آن‌چه مسلم است، گزارش‌های فصلی پالایشگاه‌ها که پس از پایان آذر ماه منتشر خواهد شد، به خوبی گزارش‌های قبلی نخواهد بود. از آن‌جایی گروه فرآورده‌های نفتی ارزش بازار قابل توجهی در بورس ایران دارد، یکی از ریسک‌های میان‌مدت بازار سهام ایران بستگی به روند این گروه بورسی خواهد داشت. البته فاکتورهایی چون نرخ جهانی نفت در آینده و احتمال توافق تجاری میان ایالات متحده و چین نیز روی قیمت فرآورده‌های نفتی و بالطبع درآمد پالایشگاه‌ها تأثیرگذار خواهد بود.