سهم ۲ هزار‌میلیاردتومانی زباله‌ها از بودجه

به گزارش اقتصادآنلاین، سامان موحدی‌راد در شرق نوشت: آنچنان‌که حسن پسندیده، مدیرکل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست، خبر داده برای نخستین‌بار در بودجه کشور اعتباری 150 میلیون‌یورویی از منابع صندوق توسعه ملی به‌ صورت تسهیلات ارزی برای مدیریت پسماند کشور در نظر گرفته شده که در صورت تصویب در مجلس شورای اسلامی قرار است برای حل مشکلات اساسی ناشی از عدم مدیریت صحیح پسماندها در کشور هزینه شود. در سال‌های اخیر یکی از نقاط بحرانی در ماجرای مدیریت پسماند در کشور استان‌های شمالی هستند که قرار است با اختصاص این بودجه فکری برای حل مشکل آنها صورت پذیرد. 

وضعیت تولید پسماند در کشور

وضعیت تولید پسماند در ایران مانند برخی دیگر از آمارهای مصرفی کشور بیشتر از استاندارد جهانی است. در ایران سالانه 21 میلیون تن پسماند عادی (خانگی)، 32 میلیون تن پسماند صنعتی، هشت میلیون تن پسماند خطرناک و 170 هزار تن پسماند پزشکی و مراکز وابسته در کشور تولید می‌شود که این اعداد بیشتر از دوبرابر متوسط جهانی است. همچنین روزانه در کشور 58 هزار تن پسماند عادی تولید می‌شود. سهم شهرها از این مقدار در هر روز 48 هزار تن و سهم روستاها روزانه 10 هزار تن برآورد شده است. تولید این حجم از پسماند در حالی است که بنا بر گفته مسئولان، تنها 25 درصد از این حجم از زباله‌های تولیدشده پردازش می‌شود و 75 درصد باقیمانده به ‌طور مستقیم دفن می‌شود یا در ساحل دریاها و جنگل‌ها دپو شده که شیرابه حاصل از آن مستقیم وارد خاک یا آب شده و به بسیاری از سفره‌های زیرزمینی هم آسیب می‌زند. پیش‌تر حسن پسندیده، مدیرکل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست، خسارت ناشی از عدم مدیریت پسماند در کشور را سالانه 44 هزار میلیارد تومان اعلام کرده بود. 

پسماند؛ بحران استان‌های شمالی

استان‌های شمالی ایران همیشه با بحران مدیریت پسماند مواجه بوده‌اند. این ماجرا امسال منجر به ایجاد درگیری‌هایی هم در شمال کشور شد. اواخر تابستان امسال اهالی روستای گویچاله مازندران با مسدودکردن جاده سایت انباشت زباله این منطقه اعتراض خود را به انباشت 14ساله زباله در این منطقه اعلام کردند. بنا بر گزارش‌های اعلام‌شده، در طول 14 سال بیش از یک میلیارد کیلو زباله در این منطقه تخلیه شده که مشکلات زیست‌محیطی فراوانی را برای اهالی منطقه به وجود آورده است. این تنها گویچاله نیست و در بیشتر مناطق استان‌های شمالی، سایت‌های انباشت زباله به دلیل عوارض بسیار ناگوار زیست‌محیطی نارضایتی‌های عموم را فراهم کرده‌اند. در همه این سال‌ها تنها راه‌حلی که برای مشکل دفع پسماند در استان‌های شمالی پیدا شده، راه‌اندای کارخانه‌های زباله‌سوز است. اندکی پس از اتفاقات گویچاله، محمدرضا نوریان، رئیس شورای بخش چهاردانگه، درباره تدابیر اندیشیده‌شده برای حل مشکل پسماند در گویچاله گفت: ما همه مخالف انتقال زباله به چهاردانگه هستیم و فرماندار و استاندار در حال تلاش هستند تا کارخانه زباله‌سوز هرچه سریع‌تر راه‌اندازی شود، زیرا از گذشته وعده‌ووعید‌های زیادی به مردم داده شده و مردم دیگر پذیرای هیچ قولی نیستند و این نشان از بی‌درایتی مدیران گذشته است. حالا و در آستانه تصویب بودجه‌ای ویژه برای مدیریت پسماند، مسئولان از حل مشکل استان‌های شمالی به کمک این بودجه سخن می‌گویند. حسن پسندیده، مدیرکل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست، با بیان اینکه این برای نخستین‌بار است که اعتباری برای مدیریت پسماندها در بودجه کشور در نظر گرفته شده، تصریح کرد: متأسفانه در سال‌های گذشته این منابع تخصیص نمی‌یافت. امیدواریم با تصویب این بودجه در مجلس شورای اسلامی شاهد برداشته‌شدن گام‌های جدی و مؤثری برای برون‌رفت از مشکلات ناشی از عدم مدیریت صحیح پسماندها، به‌ویژه در استان‌های ساحلی شمالی باشیم. 

تفکیک در اولویت

پیام جوهرچی، رئیس گروه پسماند سازمان حفاظت محیط زیست درباره اولویت‌های مدیریت پسماند در صورت تصویب این بودجه گفت: مدیریت اجرائی پسماند همان‌گونه که در قانون هم آمده، کارکرد خاص خود را دارد. از تفکیک گرفته تا پردازش و نهایتا دفع نهایی همه ذیل مدیریت پسماند قرار می‌گیرد. معمولا بودجه در بخش دفع نهایی هزینه می‌شود ولی از بخش‌های اولیه ماجرا غافل می‌شویم. اگر شما به هر شهر پیشرفته یا در حال پیشرفت در دنیا سر بزنید، می‌بیند که بحث تفکیک را خیلی جدی مد نظر قرار داده‌اند و در هر شهری سطل‌های زباله برای تفکیک زباله موجود است. به نظر بنده اگر تفکیک زباله درست انجام شود، همه مسئله‌های ماجرای مدیریت پسماند را حل خواهد کرد. ما در این زمینه ترجیح می‌دهیم بحث آموزش، بحث تفکیک از مبدأ پسماند و بحث بازیافت در اولویت کارهای مدیریت پسماند قرار بگیرد. 

عملیات ویژه در استان‌های شمالی

جوهرچی در پاسخ به این سؤال که برای حل مشکل بحرانی استان‌های شمالی چه برنامه زودبازده‌ای را مد نظر دارند هم گفت: درباره استان‌های شمالی ما یک نقشه راهبردی تهیه کردیم. برنامه‌ای که سازمان حفاظت از محیط زیست از اسفند 1396 در این زمینه نوشته به تأیید همه اعضای کارگروه رسیده و قرار است در کارگروه ملی پسماند هم به تصویب برسد. در آن نقشه راهبردی قصد داریم زیرساخت‌هایی را که در زمینه مدیریت پسماند در استان‌های شمالی کشور ایجاد شده‌ و تا 70، 80 درصد تکمیل شده‌اند کامل کرده و به بهره‌برداری برسانیم. مثل سایت زباله‌سوز نوشهر که 90 درصد پیشرفت کاری داشته است. هیچ برنامه‌ای نمی‌تواند این سایت را از برنامه خارج کند. پس تا پایان سال حتما این مورد باید به بهره‌برداری برسد. همچنین خرید تضمینی برق را پیش برده‌ایم تا وزارت نیرو آن را کیلوواتی هزار و 110 تومان از زباله‌سوزها خریداری کند. غیر از اینها به دنبال بحث فرهنگ‌سازی و آموزش در منطقه هستیم و همان‌طور که می‌دانیم این موارد سال‌ها طول می‌کشد تا نتیجه بدهد ولی خب بالاخره باید از جایی شروع کنیم. 

او در پاسخ به این پرسش که آیا در سال‌های آینده شاهد پایان داستان سایت‌های انباشت زباله در استان‌های شمالی خواهیم بود یا خیر هم گفت: وقتی چندده سال پسماندی در مرکزی مثل آمل، نوشهر یا سراوان رشت جمع شده، شما نباید انتظار داشته باشید یک‌شبه یا یک‌ساله جمع شود ولی در مجموع ما برآوردهایی برای این مسئله کردیم تا مشکل آن را حل کنیم. مثلا در رشت اگر دو کارخانه کمپوست 500تنی و یک زباله‌سوز 600تنی تا 1400 به بهره‌برداری برسد، دیگر می‌توان گفت مسئله مرکز استان گیلان حل خواهد شد. همچنین اگر بتوانیم در کمپوست انزلی تغییراتی ایجاد کنیم و ظرفیت آن را افزایش دهیم، تقریبا می‌توانیم بگویی منطقه غرب گیلان هم پوشش داده می‌شود. برای شرق گیلان هم کارخانه کمپوست رودسر یا لنگرود را داریم. وضعیت در گیلان حادتر از مازندران نیست. در مازندران هم زباله‌سوز معروف نوشهر را داریم که یک‌بار دیگر قول داده‌اند تا 22 بهمن افتتاح شود که امیدواریم آخرین 22 بهمنی باشد که چنین قولی به ما می‌دهند و حتما افتتاح شود. همچنین زباله‌سوز ساری را داریم که تا 30 درصد پیشرفت کرده که این دو مورد می‌توانند مشکلات مازندران را تاحدودی کم کنند. 

رکوردداری مازندران در سرطان دستگاه گوارشی

جوهرچی همچنین گفت که عواقب سلامت را باید وزارت بهداشت اعلام کند، اما تا جایی که من خبر دارم، ما بیشترین آمار سرطان‌های گوارشی را در استان مازندران به‌ویژه شهر قائم‌شهر داریم. این نشان می‌دهد که متأسفانه در آنجا شیرابه‌های پسماند که وارد باغ‌های مرکبات و سایر محصولات کشاورزی می‌شود، کمی مسئله را وارد حالت بحرانی کرده است. من محل دفن زباله قائم‌شهر را از نزدیک دیدم. درست بالادست رودخانه قرار دارد و شیرابه‌ها سرازیر می‌شود در رودخانه‌ای که مزارع و باغات این شهر را آبیاری می‌کند.