29 اردیبهشت ماه مقارن با روز جهانی موزه و میراث فرهنگی است. انقلاب اسلامی و دفاع مقدس به عنوان مهم‌ترین میراث فرهنگی کشورمان که دارای موزه‌ای به همین نام است و در این باره علیرضا جعفری، مدیرعامل این موزه گفت‌وگویی انجام داده است.
"نقش موزه‌ها در سبد فرهنگی مردم کشورر پررنگ نیست، اما موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس با افزایش هفتاد درصدی مخاطبانش، در این مورد یک استثنا شده است."
به گزارش ایسنا به نقل از موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، جعفری ضمن عرض تسلیت به مناسبت شهادت امیرالمومنین علی علیه السلام و با آرزوی قبولی طاعات هموطنان در پاسخ به چگونگی ایفای نقش موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در جهت افزایش علاقه مخاطبان به بازدید از این موزه گفت: مجموعه‌ای از دلایل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و تاریخی در رجوع و استقبال مردم به بازدید از اماکن تاریخی و موزه‌ای کشور موثر است که با یک بررسی مختصر می توان به سطح پایین این آمار و اقبال پی برد. بررسی رشد میزان بازدید مردم از موزه های کشور در سال نود و هشت حاکی افزایش 10 درصدی این اقبال در عموم موزه‌ها و با افزایش قریب به 70 درصدی در موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است که این تمایز و تفاوت در افزایش بازدیدهای موزه انقلاب اسلامی ودفاع مقدس نسبت به سایر موزه‌های کشور به دلیل تعلق خاطر تاریخی، ملی و مذهبی مردم ما به حوزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس می باشد.
وی ادامه داد: بر اساس نظرسنجی و بررسی به عمل آمده، این جهش افزایشی بدلیل تغییر محتوای ارائه شده در موزه و برنامه‌ها و نمایشگاه‌های جانبی در موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس ظرف دو سال گذشته است. به عنوان مثال، بازدید 30 هزار نفره مردم از نمایشگاه شکار کرکس‌ها در سال گذشته و بروز حس ویژه غرور ملی، اقتدار واعتماد به نفس توسط بازدیدکنندگان در نظرسنجی‌های صورت گرفته، یکی از برنامه‌ها و دست آوردهای مورد اشاره است.
جعفری در ادامه پاسخ به این سوال به لزوم مطالعه در تغییر رویکرد اتخاذ شده جهت جذب مخاطب توسط موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس به عنوان یک الگوی جدید برای دیگر مجموعه‌های مشابه در کشور، اشاره کرد.
"در دنیای امروز نگاه صرفا تاریخی به موزه که آن را به محلی برای معرفی تاریخ گذشته بدل کرده بود، مردود و منسوخ است."
جعفری درباره نگرش به موزه و ضرورت نیاز به یک حرکت جامع در تمام مجموعه‌های کشور برای افزایش مخاطبان موزه‌ها بیان کرد : در دنیای امروز نگاه صرفا تاریخی به موزه که آن را به محلی برای معرفی تاریخ گذشته بدل کرده بود، مردود و منسوخ است. امروزه بر اساس نگاه جهانی ایکوم(شورای بین‌المللی موزه‌ها) موزه‌ها، مجموعه‌های آموزشی، فرهنگی و تعاملی برای معرفی فرهنگ، تاریخ و تمدن، ارزش‌ها و باورهای مذهبی کشورها و ملت‌ها از گذشته تا به امروز است. بخشی از نمایش تمدن و قدرت ملت‌ها و کشور همان موزه‌ها هستند که در تعریف امروز دارای کارکرد آموزشی، کمک آموزشی و پژوهشی، به عنوان پل ارتباطی میان نسل گذشته، امروز و آینده هستند. بر این اساس امروز موزه‌هایی را می توان موفق تلقی کرد که پویا، سیال، جاری، یادگیرنده و در حال تکامل باشند.
تنظیم و تطبیق محتوا و روایتگری، با مخاطب و دستگاه ذهنی او در برنامه‌های موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس
با توجه به نگاه جدید به موزه و اینکه شما موزه های امروزی را محلی برای آموزش و انتقال مفاهیم، ارزش‌ها و ایدئولوژی اصلی یک ملت شرح دادید، آیا برنامه‌ای برای موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس برای انتقال ارزش‌ها و ایدئولوژی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس برای نسل جدید در این حوزه تعریف شده است؟
در خصوص این موضوع در ابتدا به جمله‌ای از مقام معظم رهبری اشاره می‌کنم که فرمودند : "هیچ تفکری تا با هنر آمیخته نشود در تاریخ ماندگار نخواهد شد."
امروز روش‌های انتقال مفاهیم به دلیل تعدد رسانه‌ها و تغییر ماهیت رسانه‌ها، دچار تغییر شده و دیگر مثل گذشته نیست. پس باید حتما از هنر، روش‌ها و تکنولوژی‌های جدید برای انتقال پیام استفاده کرد. وجه تمایز و مزیت موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در معرفی، محتوا و انتقال مطلب به مخاطب همین بهره گیری از هنر و تکنولوژی روز در موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس به عنوان مدرن‌ترین موزه غرب آسیا است. هر کسی از موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس بازدید می‌کند از این تلفیق هنر، تکنولوژی و مفاهیم در ارایه محتوا مشعوف می‌شود. یکی از رویکردهای دیگر ما در موزه، تنظیم و تطبیق محتوا و روایتگری، با مخاطب و دستگاه ذهنی او است. در حالی که در گذشته یک روایت ثابت از یک موضوع برای تمامی اقشار مخاطب ارایه می‌گردید. بدیهی است که روایتی از یک امر برای یک جوان با فرد مسن، یک ایرانی با یک خارجی، توریست مسلمان و غیرمسلمان، با سواد و بی‌سواد و ... متفاوت است. این همان استعانت از هنر برای معرفی و روایت است که مقام معظم رهبری فرمودند. در واقع هنر پل ارتباط و تبدیل محتوا با ذائقه مخاطب است و مانع از تکراری شدن موضوع برای مخاطب خواهد بود.
" مشابه سازی و طراحی زیست دفاع مقدس و تلفیق آن با تکنولوژی های بازدید مجازی از خدمات جدید موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس می باشد."
با توجه به شیوع ویروس کرونا آیا شما تمهیدی برای بازدید مخاطبان در این ایام از این موزه دیده‌اید؟
یکی از تمهیدات در نظر گرفته شده برای تسهیل دسترسی و بازدید علاقه مندان علی الخصوص بازدیدهای از راه دور، تامین امکان بازدید مجازی با بهره گیری از هنر و تکنولوژی مدرن است که در شرایط فعلی و شیوع بیماری کرونا و ایجاد محدودیت‌های فیزیکی و اجتماعی از قابلیت ویژه ای برخوردار شد. مشابه سازی و طراحی زیست دفاع مقدس در موزه و بهره گیری از فناوری تور بازدید مجازی (virtual tour)، واقعیت مجازی (VR)و واقعیت افزوده (AR) بخشی از تجربه و حس حضور در عملیات ها و مناطق عملیاتی جبهه را بازسازی خواهد نمود که از دیگر برنامه‌های در دستور کار موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس به تأسی از فرمایش مقام معظم رهبری است.
"سال گذشته ما توانستیم چهار صفحه از مجله ایکوم جهانی را به موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس اختصاص دهیم."
· در روز جهانی موزه و میراث فرهنگی قرار داریم و شعار این روز را برابری، تنوع و فراگیری نامگذاری کرده اند. آیا ما نسبت به بومی سازی این شعارهای جهانی با فرهنگ مردم کشورمان در موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس برنامه ای در دستور کار داریم؟
معمولا شعارهای جهانی به نحوی طراحی می‌شوند که با فرهنگ‌های همه ملل تناسب یا هماهنگی داشته باشند. خوشبختانه کشور ما آنقدر ظرفیت فرهنگی بالایی دارد که با ارائه فعالیت هایی که هر سال انجام می دهد تمام کشورها را متحیر می کند. بنابراین اگر نمای درستی از فرهنگ اصیل و غنی ما ترسیم شود، در آن نابرابری وجود نخواهد داشت و به طور طبیعی این شعار در آن محقق می‌شود. اما باید این فرصت و اجازه به مخاطب داده شود تا خودش برداشتی از این موضوع داشته باشد و از قبل ذهن وی جهت داده نشود. به عبارتی فارغ از تعصبات و دیدگاه‌ها یا فشارها، اطلاعات درست در اختیار مخاطبان قرار گیرد.
موزه آینه‌ی است برای آنکه فرهنگ، تمدن، سبک زندگی، آداب و رسوم و فضائل یک ملت را جمع‌آوری و در معرض دید مخاطبان و بازدیدکنندگان قرار دهد. در این حوزه نیز موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس سعی دارد آینه‌ای تمام قد باشد تا فرهنگ و تمدن کشور را به خوبی به بازدید کنندگان خارج از کشور و دیگر ملت‌ها نشان دهد و تصورات غلطی که با جنگ روانی در مورد کشور ما به راه انداخته‌اند از ذهن‌ها پاک کند و مخاطبان را با ارزش های دفاع مقدس آشنا نماید.
بسیاری از مهمانان خارجی و مقامات کشورهای مختلف که از این موزه بازدید می‌کنند، پس از بازدید، اذعان به تغییر و اصلاح نگاهشان به کشورمان به واسطه بازدید از این موزه می‌شوند. به عنوان مثال معاون ارتش چین به عنوان یک فرد بلندپایه نظامی که موزه‌های مختلفی را در دنیا مشاهده کرده است، چند ماه قبل از این موزه بازدید کردند. در پایان این بازدید ایشان از تاثر شدید خود نسبت به ظلمی که به کشور ما شده است اعلام کرد.
بنابراین ما از این شعارها متناسب با فرهنگمان بهره گیری می‌کنیم و در لوای آن شعار تولیدات بسیاری منطبق با فرهنگ خودمان ارائه می کنیم و از این ظرفیت بهره می‌بریم تا فرهنگ و تمدن خود را به دنیا معرفی کنیم. سال گذشته ما توانستیم چهار صفحه از مجله ایکوم جهانی را به موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس اختصاص دهیم و ذیل شعار آن سال به تبیین مبانی خودمان بپردازیم.
"زنان ما در دفاع مقدس و انقلاب اسلامی توانستند در مقابل الگوی زن غربی و الگوی زن شرقی یک الگوی سومی را با عنوان الگوی زن ایرانی مسلمان به جهانیان معرفی کنند."
برنامه‌های آتی و توسعه‌ای موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس
از سال 1397 در موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس تمهیداتی صورت گرفته است و با هدف گذاری انجام شده، در چند حوزه، طراحی و ایجاد بخش‌موزه‌های جدید را پیش بینی کرده ایم. حسب اوامر رهبر معظم انقلاب اسلامی، موزه نقش تهران در دفاع مقدس ایجاد و موزه مقاومت، نمایانگر حماسه بی‌نظیر جبهه مقاومت، در اولویت کار ما قرار گرفت. که فاز اول آن با کمک‌های سردار آسمانی، حاج قاسم سلیمانی آماده بهره برداری شده بود، اما به دلیل شیوع بیماری کرونا فعلا افتتاح نشده است.
موزه زنان که نقش زنان را در انقلاب اسلامی و دفاع مقدس را نشان می‌دهد یکی دیگر از بخش‌های جدید است. زنان سرزمین ما چه در انقلاب اسلامی و چه در دفاع مقدس نقش بسیار مهم و ارزشمندی داشتند و تنوانستند در مقابل الگوی زن غربی و الگوی زن شرقی یک الگوی سومی را با عنوان الگوی زن ایرانی مسلمان به جهانیان معرفی کنند که مورد استقبال و توجه خیل زیادی از افراد قرار گرفته است. ما در موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در تلاش هستیم تا با ایجاد موزه زنان، نسبت به بیان حماسه‌ها و نقش‌آفرینی آنان در پیروزی انقلاب اسلامی و دفاع آنان در طول هشت سال جنگ تحمیلی و معرفی الگوی سوم زن مسلمان ایرانی اقدام کنیم.
بخش دیگر از تازه‌های موزه مربوط می شود به کودکان زیر 6 سال و کودکان 6 تا 12 سال که مفاهیم و ارزش‌های انقلاب اسلامی و دفاع مقدس را در قالب بازی، شعر، قصه گویی و کاردستی به کودکان آنچه که شایسته است انتقال دهیم. همچنین موزه جهاد را در دستور کارداریم. لوازم و وسایلی که اکنون به صورت پراکنده در این حوزه‌ها وجود دارد در حال تجمیع و انتقال به موزه هست. امثال ان شاءالله فاز اول این موزه‌ها را برای ایجاد تنوع و تحول و جذب مخاطب بیشتر افتتاح خواهیم کرد.
