دخل و خرج ناموزون نانوایی‌ها

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری؛ اهمیت نان، به‌خصوص انواع نان سنتی به‌عنوان کالای استراتژیک در سبد مصرفی خانوارهای ایرانی موجب شده تا دولت با خرید تضمینی گندم و عرضه آرد یارانه‌ای به نانوایی‌ها از افزایش قیمت بی‌رویه این فرآورده جلوگیری کند. با این روند، تثبیت یا افزایش حداقلی نرخ انواع نان سنتی طی 5سال گذشته موجب گلایه نانوایان از ناهمخوانی دخل و خرج آنها و تشدید تخلفات کم‌فروشی و عرضه این نوع نان در بازار مصرف شده است. از سوی دیگر عرضه آرد یارانه‌ای نیز به بستری برای سودجویی برخی نانوایان و قاچاق آرد تبدیل شده و تازه‌ترین خبرها از ارسال پرونده قاچاق 33هزار تن آرد یارانه‌ای به سازمان تعزیرات حکومتی حکایت دارد. تلاش متولیان تنظیم برای ساماندهی بازار آرد و نان از طریق عرضه آرد به نرخ مصوب و تشدید نظارت و برخورد با تخلفات در حالی است که نانوایان علاوه بر گرانی رسمی نرخ آرد، افزایش سایر هزینه‌های تولید، مانند دستمزد، بیمه، مالیات، اجاره بها، حامل‌های انرژی و... را عامل رشد قیمت تمام‌شده نان تلقی و تأکید می‌کنند که حتی عرضه آرد دولتی نیز قادر به پوشش همه هزینه‌های تولید انواع نان سنتی نبوده است. از سوی دیگر نانوایی‌های صنعتی و فانتزی نیز باوجود افزایش قیمت تولیداتشان طی چند سال اخیر، از وضعیت نامناسب کسب‌وکارشان به‌دلیل کمبود و افزایش قیمت آرد و سایر نهاده‌های تولید خبر می‌دهند. شرایط به‌گونه‌ای شده که اغلب نانوایی‌های از دخل و خرج ناموزون خود شکایت دارند و بنابر اعلام فعالان صنفی طی چند سال اخیر برخی نانوایان تغییر شغل داده‌اند یا کسب‌وکارشان را تعطیل کرده‌اند.

با مصوبات دولت و اعلام نرخ‌های جدید گندم، آرد و نان در سال گذشته، مقرر شد تا نرخ انواع نان سنتی در سال 99 افزایش قیمت چندانی نداشته باشد و بخش عمده هزینه تمام‌شده تولید نان با ارائه آرد سهمیه‌ای به نانوایی‌ها، پوشش داده شود. این ثبات نسبی نرخ نان سنتی گرچه موجب خرسندی مصرف‌کنندگان شده اما داد نانوایان از ناهمخوانی دخل و خرجشان را در آورده است. این موضوع در نانوایی‌های غیرصنعتی به شیوه‌ای دیگر نمایان شده است، چرا که علاوه بر مشکلات کمبود و افزایش نرخ آرد مورد نیاز این نانوایی‌ها و سایر هزینه‌های جانبی تولید و عرضه نان، افزایش قیمت شکر، روغن، خمیرمایه و... نیز منجر به تندتر شدن سیر صعودی قیمت تمام‌شده تولید انواع نان صنعتی و فانتزی شده است. این افزایش هزینه تمام‌شده تولید در حالی است که مسئولان دولتی با استناد به تثبیت نرخ آرد هرگونه افزایش قیمت نان را غیرقانونی تلقی کرده و تأکید می‌کنند که با این شیوه افزایش قیمت‌ها برخورد می‌شود. این روند موجب شده تا تشکل‌های صنفی مرتبط با صنعت نان از قبیل نانوایان سنتی، صنعتی و فانتزی نیز از هرگونه افزایش رسمی نرخ محصولاتشان خودداری کنند. اما این امر به‌معنای ثبات قیمت‌ها در بازار آرد و نان نیست و برخی نانوایی‌های سنتی و صنعتی، نان را به نرخ روز و با قیمت‌هایی به مشتریان عرضه می‌کنند که با نرخ‌های مصوب قانونی فاصله زیادی دارد و منجر به داغ‌تر شدن تنور عرضه چندنرخی نان شده است.

امسال، نان گران نمی‌شود

رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور فروردین‌ماه 99 از تثبیت نرخ نان در سال‌جاری خبر داد و گفت: با تصمیم شورای اقتصاد، علاوه بر افزایش قیمت خرید تضمینی گندم به نرخ 2500 تومان، قیمت فروش هر کیلوگرم آرد به نانوایی‌ها 665 تومان تعیین شد، لذا امسال هم نان گران نمی‌شود. محمدباقر نوبخت همچنین از موافقت هیأت وزیران با اختصاص تسهیلات برای خرید تضمینی گندم از کشاورزان در سال 99 خبر داد. این اظهارات رئیس سازمان برنامه و بودجه در حالی بود که در مهر‌ماه سال گذشته نرخ جدید انواع نان سنتی و آزادپز بر مبنای آرد یارانه‌ای به نانواخانه‌ها ابلاغ و تأکید شده بود که دستگاه‌های نظارتی با هرگونه کم فروشی، گرانفروشی و عرضه چندنرخی نان برخورد می‌کنند. بر این اساس رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران، مهرماه سال گذشته با اعلام قیمت نان در پایتخت، گفت: در بخش نانوایی‌های یارانه‌پز، بربری با آرد 830تومانی به قیمت یک هزار تومان، سنگک با آرد 815تومانی به قیمت یک هزار و 200تومان، تافتون با آرد 820تومانی به قیمت 550‌تومان و لواش با آرد 820‌تومانی به نرخ 300تومان عرضه می‌شود. یدالله صادقی از اتخاذ تدابیری برای تعیین وزن مصوب چانه خمیر برای مقابله با کم‌فروشی نان خبر داد و تأکید کرد: وزن چانه برای بربری 510‌گرم، سنگک 560 گرم، تافتون 230گرم و لواش 140گرم تعیین شده است. او در تشریح قیمت‌های جدید نان برای نانوایی‌های آزادپز با گندم 900تومانی گفت:‌ بربری در این نانوایی‌ها با آرد نرخ یک‌هزار و 230تومانی به قیمت یک‌هزار و 500تومان، سنگک با آرد یک‌هزار و 170 تومانی به نرخ یک هزار و 800 تومان، تافتون با آرد یک‌هزار و 200 تومانی به قیمت 850 تومان و لواش با آرد یک‌هزار و 200‌تومانی به نرخ 450‌تومان عرضه می‌شود و وزن چانه در نانوایی‌های آزادپز برای بربری 580گرم، سنگک 650گرم، تافتون 280گرم و لواش 170گرم تعیین شده است. اما این اعلام نرخ‌های مصوب نیز موجب خاموشی تنور عرضه چندنرخی نان یا کم‌فروشی برخی نانوایی‌های سنتی با آرد یارانه‌ای نشده است، چرا که اغلب نانواخانه‌ها از ناهمخوانی دخل و خرجشان حتی با دریافت آرد یارانه‌ای خبر می‌دهند.

گلایه نانوایان از قیمت مواداولیه

با وجود عرضه آرد به نرخ مصوب دولتی به نانوایان سنتی آزادپز و یارانه‌ای‌پز، نانوایان از رشد هزینه تمام‌شده انواع نان به‌دلیل افزایش قیمت سایر نهاده‌های تولید خبر می‌دهند. رئیس اتحادیه نانوایان در زمینه هزینه تمام‌شده تولید و نرخ مصوب نان گفت: با وجود نرخ مصوب نان سنتی و عرضه آرد یارانه‌ای به واحدهای نانوایی سنتی‌پز، به‌دلیل سیرصعودی قیمت‌ها از روزهای پایانی سال گذشته تا‌کنون، سایر هزینه‌های جانبی تولید و عرضه نان سنتی افزایش یافته است، اما اتحادیه نانوایان هیچ‌گونه افزایش قیمتی را برای نان سنتی مصوب و اعلام نکرده است.

 بیژن نوروز‌مقدم افزود: از بهمن سال گذشته تاکنون نرخ خمیرمایه حدود 50درصد افزایش یافته و افزایش تورم و حقوق و دستمزد نیز موجب شده تا با وجود افزایش نیافتن درآمد نانواخانه‌ها، بسیاری از کارگران واحدهای نانوایی تنها با افزایش دستمزد با ادامه کار خود موافقت کنند. به گفته او همچنین براساس آخرین بند اعلام‌شده نرخ مصوب نان سنتی، تا زمانی که قیمت مواداولیه مانند نرخ آرد، شکر و روغن افزایش نیابد، نان نیز گران نمی‌شود، اما اکنون قیمت این مواد افزایش یافته و منتظر اعلام نظر سازمان حمایت برای افزایش یا تثبیت قیمت نان سنتی، آن‌هم در شرایطی هستیم که افزایش هزینه‌های تولید نان در سال‌های گذشته و اعلام نرخ مصوب و ثابت ماندن نرخ نان سبب متضرر شدن نانوایی‌ها شده است. سنگک ازجمله انواع نان است که به‌دلیل تنوع عرضه با استفاده از افزودنی‌ها و تغییر وزن چانه خمیر و حجم آن  امکان عرضه چند‌نرخی‌اش بیش از سایر نان‌های سنتی است و بیشترین تخلفات کم‌فروشی و گرانفروشی واحدهای صنفی آزادپز و یارانه‌ای نیز در تولید و عرضه این نوع نان بوده است. اصغر پابرجا، رئیس اتحادیه فروشندگان نان‌های سنگکی نیز اعلام کرده است که افزایش قیمتی درخصوص نان سنگک نداشته‌ایم، اما به‌شدت به‌دنبال این افزایش هستیم، چرا که قیمت مواداولیه و حقوق و دستمزد کارگران افزایش داشته است. با وجود این، او تأکید کرد که قیمت نان سنگک ساده آزادپز یک‌هزار و 800 تا 2هزار تومان است، اما نان سنگک کنجدی با نرخی بین 3 تا 4 هزار تومان و آن‌هم به درخواست مشتری عرضه می‌شود.

روزگار ناخوش فانتزی‌ها   

علاوه بر نان سنتی، افزایش قیمت نهاده‌ها، هزینه‌های جانبی و رشد هزینه تمام‌شده انواع نان فانتزی، صنعتی، حجیم و نیمه‌حجیم نیز موجب گلایه نانوایان، رکود کسب‌وکار فعالان صنفی در این بخش و درخواست آنها برای افزایش قیمت محصولاتشان شده است. محمد‌جواد کرمی، رئیس اتحادیه نان‌های فانتزی، گفت: اکنون افزایش قیمتی در نان‌های فانتزی نداریم، اما نرخ سایر مواد مثل شکر، روغن، خمیرمایه و حتی دستمزد کارگران افزایش داشته است که بر این اساس با سازمان حمایت مکاتباتی درخصوص افزایش قیمت داشته‌ایم، اما تا زمانی که سازمان حمایت اعلام نکند نمی‌توانیم افزایش قیمت داشته باشیم. او با اشاره به آخرین وضعیت قیمت نان فانتزی افزود: نرخ مصوب سال گذشته هر قرص نان باگت 2هزار تومان، نان ساندویچی یک‌هزار و 500 تومان، نان همبرگری یک‌هزار و 500تومان، نان بربری ساده 2هزار تومان و نان بربری کنجدی 2هزار و 500 تومان تعیین شده است. این در حالی است که دبیر انجمن صنفی کارفرمایان کارخانجات نان صنعتی ماشینی ایران از افزایش قیمت مواداولیه تولید نان صنعتی و در نتیجه احتمال افزایش قیمت این محصولات در سال‌جاری خبر داد و گفت: هنوز میزان دقیق افزایش قیمت این نوع نان مشخص نیست. علیرضا مروت‌پور افزود: در سال‌جاری حقوق کارگران حدود 21درصد افزایش داشته است، همچنین قیمت شکر، روغن و مواد بهبود‌دهنده نیز بالا رفته و نرخ خمیرمایه در چند نوبت گران شده است. او افزود: دولت به‌صرف اینکه آرد یارانه‌ای در اختیار تولیدکنندگان قرار می‌دهد نمی‌تواند قیمت را کنترل کند، اما با توجه به اینکه نان کالایی استراتژیک است، قیمت آن بیش از سایر کالاهای اساسی کنترل می‌شود. گرچه نان صنعتی مشمول قیمت‌گذاری نیست، اما قیمت‌ها کنترل می‌شود.