دورکاری در نگاه اول به معنی زمان بیشتر برای سپری کردن با خانواده، استراحت بیشتر و کاهش هزینه‌ها است اما همین عوامل در بلندمدت می‌تواند روی سلامت جسمی و روانی کارکنان تاثیر مخرب بگذارد.
صنایع، شرکت‌های و سازمان‌های بزرگ و کوچک از شرق و تا غرب دنیا به لطف شیوع کرونا درب‌ها را به روی کارکنان بسته و آنها را به دورکاری فرستا‌ده‌اند. تحقیقات مختلف نشان داده بسیاری از کارکنان از این تغییر استقبال کرده‌اند که طبیعتا دلیلی جز نتایج مثبت در کوتاه مدت ندارد اما آیا در بلند مدت هم این اثرات مثبت به قوت خود باقی خواهند ماند؟ در ادامه به بررسی پاسخ این سوال پرداخته‌ایم.
1. خطرات سلامتی
بسیاری از کارکنان در منزل فاقد ابزارهای کاری استاندارد مثل صندلی و میز با ارگونومی مناسب هستند و ساعت‌‌ها استفاده مداوم از این وسایل می‌تواند اثرات جبران ناپذیری را روی بدن افراد به جا بگذارد. شاید تصور کنید این اثرات تنها به مواردی مثل درد عضلانی محدود می‌شود اما در دراز مدت می‌تواند به سرطان هم منجر شود. از طرف دیگر ساعت خیره شدن به نمایشگر هم قرنیه را در معرض آسیب قرار می‌دهد.
به این موارد باید دسترسی آسان به خوراکی‌ها را هم اضافه کرد. کارکنان بسیاری حین کار خوراکی‌ها را کنار دستشان می‌گذارند اما خوردن مداوم آنها زمانی که غرق کار شده‌اند، در دراز مدت به معنی اضافه وزن خواهد بود. شرکتها با ارائه ابزارهای کار استاندارد و فراهم کردن زمان کاری منعطف می‌توانند به سلامت کارکنان خود کمک کنند.
2. نابودی مرز بین کار و زندگی
رفت و آمد بین محل کار و خانه در شهرهای آلوده‌ای مثل تهران کارکنان را در معرض بیماری قرار می‌دهد. از نظر تئوری حذف این جابجایی هم از نظر پولی و هم از نظر سلامتی به کارکنان کمک میکند اما در پس پرده زیان‌‌هایی هم وجود دارد. این رفت و آمد از نظر ذهنی کارکنان را آماده انتقال بین کار و زندگی شخصی میکند که برای افراد شاغل در زمینه‌های حرفه‌ای و مشاغل سخت بسیار حیاتی است.
حذف این بازه زمانی انتقال باعث دو پیامد می‌شود؛ یا کاهش بازدهی را در پی دارد و یا ساعات کاری بیش از حد چرا که مرز بین کار و زندگی دیگر چندان مشخص نیست. تحقیقات نشان داده ساعات کاری بیش از حد با افزایش استرس، کاهش کیفیت خواب و فشار خون بالاتر ارتباط مستقیم دارد.
از اینرو اگر در پی دورکاری مداوم هستید باید بازه‌ای را به عنوان انتقال در نظر بگیرید که می‌تواند یک پیاده روی ساده قبل از شروع به کار باشد. شرکتها هم باید به ساعات کاری کارکنان احترام گذاشته و از سپردن مسئولیت و حتی در صورت امکان تماس با آنها خارج از این ساعات خودداری کنند.
3. حواس‌پرتی کمتر، یا تنهایی و عدم ارتباط؟
کار کردن از خانه می‌تواند فرصتی برای کارمندان باشد تا به صورت عمیق به کار پرداخته و بدون حواس‌پرتی روی امور خود تمرکز کنند. در واقع این شرایط به کارمندان کمک میکند به طور کامل کار خود را انجام دهند و در عین حال از نظر فیزیکی و روانشناختی نیز در کنار خانواده خود باشند. کسانی که از خانه کار می‌کنند می‌توانند زمان خود را برای کار و خانواده به گونه‌ای تقسیم کنند که به نفع همه باشد؛ به عنوان مثال کارمند می‌تواند از زمان استراحت خود برای غذا خوردن در کنار خانواده، یا همراهی با فرزند استفاده کرده و در مجموع ارتباطی عمیق‌تر و مفیدتر را شکل دهد.
اما در سوی مقابل نیروهایی هم هستند که ارتباط نزدیکی با خانواده خود ندارند، و به همین ترتیب برقراری ارتباط با همکاران می‌تواند بسیار ضروری به نظر برسد. گفتگوهایی که در محیط کار صورت می‌گیرند می‌توانند احساس بهتری در این دست از افراد ایجاد کنند، بنابراین کار کردن از خانه ممکن است به احساس تنهایی آنها، و در نهایت افسردگی، بی‌خوابی و اختلال ذهنی منجر شود. از نظر نرخ مرگ و میر، تنهایی به همان اندازه‌ای تاثیرگذار است که سیگار کشیدن یا مصرف الکل لطمه وارد میکند.
سازمان‌ها برای اجتناب از چنین شرایطی می‌توانند کافه‌هایی مجازی را شکل دهند تا کارمندان ارتباطی غیررسمی از طریق آن داشته باشند. محققین پیشنهاد می‌کنند شرکتها مدلی تدارک ببیند تا در آن فضایی هیبریدی متشکل از کسانی که در دورکاری بهینه هستند و همچنین افرادی که نیاز به تعامل با همکاران را دارند فراهم نمایند. مثلا نیروها چهار روز در هفته از خانه کار کرده و در روز پنجم به دفتر مراجعه کنند.
کارمندان باید مورد حمایت قرار گیرند
نمی‌توان گفت کار کردن از خانه در قیاس با حضور در اداره همیشه برای سلامت یک کارمند بهتر یا بدتر است. بهترین شرایط هنگامی خواهد بود که نیروها بتوانند زمان خود را به خوبی مدیریت کنند، و البته با تجهیزات تکنولوژیک و ارگونومیک مورد حمایت قرار بگیرند. البته لازم است مدیرانی تعلیم دیده نیز وظیفه نظارت بر دورکاری آنها را بر عهده بگیرند.از همه مهم‌تر، وقتی به کارمند اجازه داده می‌شود خودش زمان‌بندی و محل کارش را انتخاب کند، عملکرد او از نظر روانشناختی، فیزیکی و بهره‌وری دوبرابر می‌شود.
