د‌کتر لاد‌ن سیفی - متخصص زنان و زایمان
تحریریه زندگی آنلاین : امروزه چاقی از مشکلات بزرگ سلامت انسان‌ها است. تعداد مرگ و میر و بیماری‌های حاصل از چاقی در دنیا از تعداد مرگ و میر و بیماری حاصل از سرطان‌ها و جنگ و ترور بیشتر است، یعنی انسان‌های بیشتری در اثر چاقی و عوارض آن به کام مرگ و بیماری می‌روند. در مورد سرطان‌ها برنامه‌های بهداشتی پیشگیری و آموزشی وجود دارد، ولی در مورد چاقی، خیر. فرهنگ‌سازی برای جلوگیری از چاقی نیاز بیشتری به اقدامات دولتی و رسانه‌ای دارد. باید تغییر فرهنگ بهداشتی بدهیم. چاقی را با تحسین و تایید و ماشاا... خطاب نکنیم. وقتی به بچه‌ای با وزن بالا می‌گوییم ماشاا... تپل شده‌ای، در حقیقت بیماری چاقی‌اش را مورد تشویق و تایید قرار می‌دهیم. بافت چربی مثل تیروئید یا تخمدان یا غدد هورمون‌ساز دیگر، یک عضو فعال مترشحه هورمون است.
بیشتربخوانید:
وقتی بافت چربی زیاد باشد، فعالیت هورمونی‌اش بیشتر است و اختلال در سوخت و ساز بدن، اختلال در عروق و التهاب و بیماری در سایر ارگان‌ها می‌دهد و مشکلات طبی، تولید مثلی و مامایی ایجاد می‌کند. از مشکلات تولید مثلی چاقی این است که مقاومت به انسولین و تغییرات التهابی می‌دهد که منجر به اختلال در رشد جفت و عملکرد جفت و منجر به مسمومیت حاملگی می‌شود. کلیه عوارض وابسته به چاقی در خانم‌های حامله چاق بیشتر است. همین‌طور چاقی مادر به عنوان یک عامل اپی‌ژنیک در جنین عوارض طولانی مدت می‌دهد. تماس جنین با سطوح بالای قند، انسولین، چربی‌ها و سیتوکین‌های التهابی باعث عوارضی در جنین شده که ممکن است فقط محدود به دوران کودکی نباشد و تمام عمر بزرگسالی او را هم تحت تاثیر قرار دهد.
تعریف چاقی
اگر شاخص توده بدنی فردی در محدوده 9/24 – 5/18 باشد، یعنی وزن نرمال دارد. اگر زیر 5/18 باشد، یعنی لاغر است. روش محاسبه شاخص توده بدنی عبارت است از وزن (کیلوگرم) تقسیم بر مجذور قد (متر).
یعنی اگر خانمی قدش 165 سانتیمتر و وزنش 70 کیلوگرم باشد، شاخص توده بدنی او 7/25
(70 تقسیم بر 65/1×65/1)
و اگر همین فرد وزنش را به 65 برساند، شاخص توده بدنی او نرمال (8/23) می‌شود (65 تقسیم بر 65/1×65/1).
بیشتر بخوانید:
علت چاقی
1- دریافت کالری زیاد از طریق غذا
2- مصرف نشدن کالری‌های اضافی
3- بیماری‌های دیگر
4- وزن تولد بالا
5- زمینه خانوادگی چاقی
اگر خانمی پرخوری کند یا مواد پرکالری زیاد بخورد و یا کم تحرک باشد که کالری‌ها مصرف نشوند، چاق می‌شود.
بیماری‌های کم‌کاری تیروئید، دیابت و کوشینگ هم عامل چاقی هستند.
خانمی که تصمیم به حاملگی می‌گیرد، حتما باید وزن خودش را به محدوده طبیعی برساند. در سه ماهه اول حاملگی فردی که با وزن نرمال حامله شده، لازم است یک کیلوگرم افزایش وزن داشته باشد و در سه ماهه دوم و سوم هر کدام 5/4 کیلوگرم، ولی خانم‌هایی که وزن بیشتری داشته‌اند، افزایش وزن 9 ماهه حاملگی باید کمتر از 10 کیلوگرم باشد.
بیشتربخوانید:
عوارض چاقی در حاملگی
1- افزایش احتمال سقط
2- زایمان زودرس
3- جنین درشت بالای 4 کیلوگرم
4- مختل شدن تست تحمل گلوکز
5- افزایش احتمال دیابت حاملگی، طوری‌که در افراد چاق احتمال دیابت حاملگی 3 برابر بیشتر می‌شود.
6- افزایش احتمال عفونت ادراری در حاملگی که این عفونت فرد را در معرض زایمان زودرس قرار می‌دهد و خود عفونت ادراری در حاملگی خطرناک‌‌تر از مواقع غیر حاملگی است، حتی ممکن است شوک عفونی بدهد.
7- بالا بردن احتمال ابتلا به مسمومیت حاملگی
8- شانس لخته شدن خون در عروق که عارضه بسیار خطرناک و گاه کشنده‌ای است، در خانم‌های حامله چاق بیشتر می‌شود.
9- جنین مادر چاق بیشتر در معرض ناهنجاری است، به ویژه از نوع اختلال در بسته شدن ستون مهره‌ها
10- تاخیر زایمانی
11- مرده‌زایی
12- نیاز بیشتر به تحریک زایمانی به دلیل تاخیر زایمانی
13- افزایش مشکلات حین زایمان، مثل طولانی شدن مدت زایمان یا دیستوشی شانه
14- بالا رفتن احتمال سزارین به دلیل عدم تناسب اندازه جنین با لگن مادر یا بیماری‌های همراه مثل پره‌اکلامپسی و دیابت
15- عوارض حاصل از سزارین مشکل در افراد چاق، سزارین این افراد سخت‌تر است.
16- عوارض بیهوشی در افراد چاق بالا می‌رود.
17- آپنه تنفسی پس از جراحی اگرچه شایع نیست، ولی بسیار مهم است و در افراد چاقی که عمل شده‌اند، بیشتر از افراد با وزن نرمال دیده می‌شود.
18- احتمال عفونت بخیه‌ها بیشتر و ترمیم زخم دیرتر است.
19- احتمال خونریزی پس از زایمان بالا می‌رود.
20- افت قند و کلسیم در ساعات اول پس از تولد
21- اختلال شیردهی در زنان زائوی چاق بیشتر است، چون پاسخ پرولاکتین به مک زدن پایین‌تر است.
با توجه به عوارض مذکور که شایع هم هستند، لازم است علاوه بر کنترل وزن در قبل از حاملگی و به نرمال رساندن آن در 9 ماه حاملگی هم افزایش وزن اضافی نداشته باشیم. لازم نیست خانم حامله به اندازه دو آدم بالغ غذا بخورد، به ویژه از غذاهای چاق‌کننده مثل مواد قندی، چربی و نشاسته اضافه باید خودداری کرد. همان‌طوری که خانم حامله نباید گرسنگی بکشد، پرخوری هم نباید بکند. پیاده‌روی و حرکات ورزشی ملایم، روزانه نیم ساعت توصیه می‌شود. خانم حامله علاوه بر اینکه خودش در معرض بیماری است، اگر فرزند درشت هم به دنیا بیاورد، او را هم از بدو تولد در معرض بیماری قرار داده است. خانم‌های حامله باید بدانند که هیچ بیماری در حاملگی نیست که نیاز به استراحت مطلق داشته باشد. به بهانه ترس از سقط، بی‌حرکت نباشید.
همان‌طور که فردی که بیماری تیروئید دارد، لازم است بیماریش را پیگیری کند. فرد چاق هم باید همیشه تحت مراقبت باشد تا به وزن نرمال برسد و آن را نگه دارد.
