وزن‌کشی بانک‌های بورسی در مقیاس بازار

 پس از بانک ملت، بانک پاسارگاد  با 812 هزار و 448 میلیارد ریال دومین بانک از نظر ارزش بازار شناخته می‌شود. پس از این بانک، بانک تجارت با رقم 611 هزار و 318 میلیارد ریال و بانک پارسیان با رقم 473 هزار و 710 میلیارد ریال به ترتیب رتبه‌های سوم و چهارم را به خود اختصاص داده‌اند. پس از این چهار بانک، بانک صادرات ایران با 462 هزار و 934میلیارد ریال در رتبه پنجم قرار گرفته است. بانک‌های آینده، دی و خاورمیانه هم به ترتیب با ارقام 319392، ،197235 و 159150میلیارد ریال در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند.

 بانک‌های گردشگری و اقتصاد نوین هم به ترتیب با رقم‌های 135 هزار و 720 میلیارد ریال و 134 هزار و 177میلیارد ریال آخرین بانک‌هایی هستند که ارزش بازار آنها بالاتر از 100هزار میلیارد ریال است. پس از این بانک‌ها، موسسه اعتباری ملل، بانک سامان و کارآفرین هرکدام به ترتیب با ارقام 98899، 88224 و 85361 در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند. پست بانک، ایران‌زمین، سینا و بانک سرمایه هم در این وزن‌کشی، ارزش بازاری بین 70هزار تا 29هزار میلیارد ریال را به خود اختصاص داده‌اند. این اندازه‌گیری ارزش بازاری بانک‌های یاد شده که از سوی شرکت سرمایه‌گذاری توسعه سرمایه رفاه صورت گرفته نشان می‌دهد بیشترین نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار متعلق به بانک سینا است و این نسبت در بانک سرمایه به علت زیان انباشته سنگین منفی است. همچنین نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار در بانک‌های ایران زمین، آینده و دی نیز منفی گزارش شده است.

در علوم مالی ارزش دفتری (Book value) از تقسیم حقوق صاحبان سهام در ترازنامه بر تعداد سهام به دست می‌آید و براساس آن در صورت انحلال شرکت و پس از پرداخت تمام بدهی‌های شرکت به ازای هر سهم نصیب سهامداران می‌شود.

 به ‌بیان ‌دیگر اگر مجموع بدهی‌های شرکت را از مجموع دارایی‌های آن کم کنیم، مبلغ باقیمانده نشان‌دهنده مجموع ارزش سرمایه سهامداران شرکت یا به تعبیر دقیق‌تر، مجموع حقوق صاحبان سهام شرکت خواهد بود. حال اگر مبلغ حقوق صاحبان سهام شرکت را بر تعداد سهام تقسیم کنیم، عدد حاصل بیانگر ارزش دفتری هر سهم است. برای مثال، فرض کنید مجموع ارزش دارایی‌های شرکت الف در پایان سال اول فعالیت آن، 10 میلیارد تومان است. این شرکت همچنین در مجموع هفت میلیارد تومان به بانک‌ها و سایر شرکت‌ها بدهی دارد؛ بنابراین، مجموع حقوق صاحبان سهام این شرکت سه میلیارد تومان خواهد بود. حال اگر شرکت مذکور در مجموع تعداد 20 میلیون سهم منتشر کرده باشد، ارزش دفتری هر سهم این شرکت 150 تومان خواهد بود. دلیل ذکر کلمه «دفتر» در ارزش دفتری سهم هم این است که اعداد و ارقام مربوط به دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت، براساس ارقام ثبت‌شده در دفاتر حسابداری شرکت، مدنظر قرار می‌گیرند. ارزش بازار (Market Capitalization) هم که اکثر اوقات به صورت مخفف به شکل Market Cap (مارکت کپ) نوشته و خوانده می‌شود، از ضرب تعداد سهام یک شرکت بر قیمت هر سهم به‌دست می‌آید.در بازار سهام، ارزش بازار شرکت‌ها معادل ارزش بازار کل سهام منتشر شده آن شرکت است.

سرمایه‌گذاران از ارزش بازار برای تعیین اندازه (بزرگی یا کوچکی) شرکت استفاده می‌کنند.

استفاده از ارزش بازار برای نشان دادن اندازه شرکت مهم است زیرا اندازه یک شرکت، یکی از فاکتورهای اساسی برای تصمیم‌گیری در سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. محاسبه ارزش بازار بسیار ساده است، اگر به‌طور مثال قیمت سهام یک شرکت 100 تومان باشد و یک میلیارد برگه سهم منتشر کرده باشد، ارزش بازار آن، برابر با 100 میلیارد تومان خواهد بود. به این ترتیب، با افزایش قیمت سهام، ارزش بازار شرکت رشد می‌کند و بالعکس. همچنین در صورتی که قیمت سهام یک شرکت ثابت بماند و شرکت موردنظر، سهام بیشتری منتشر کند، ارزش بازار آن افزایش خواهد یافت.

 بنابراین ارزش بازار در طول دوران افت بازار که رکود را به همراه دارد، کاهش می‌یابد و در دوره اوج بازار با شکوفایی اقتصادی افزایش پیدا می‌کند. ساده‌ بودن محاسبه ارزش بازار و نقش آن در ارزیابی ریسک سرمایه‌گذاری باعث شده به یکی از معیارهای مناسب در انتخاب سهام و متنوع‌سازی سبد سهام تبدیل شود، اما ارزش بازار نشان‌دهنده ارزش منصفانه یک شرکت نیست.

فقط با بررسی بنیادی دقیق یک شرکت، می‌توان به ارزش ذاتی  یک شرکت پی برد. به این دلیل که ممکن است قیمت سهام در بورس، در رقمی ‌بیش از حد گران یا بیش از حد ارزان، معامله شود، ارزش بازار یک شرکت در بازار سهام، نمی‌تواند نشان‌دهنده ارزش واقعی یک کسب و کار باشد. ارزش بازار صرفا نشان‌دهنده قیمتی است که بازار تمایل دارد برای آن شرکت بپردازد و با ارزش ذاتی یک شرکت متفاوت است.