ملیکا فلاح : دانشجوی دکتری تخصصی علوم تغذیه ؛ دانشگاه علوم پزشکی تهران
تحریریه زندگی آنلاین : گاهی علت بی‌اشتهایی کودکان می‌تواند مشکلات پزشکی آنها باشد، کم‌خونی، یبوست، اختلالات تیروئید، کمبود ویتامین‌ها و مینرال‌های متفاوت و انگل می‌تواند علت بی‌میلی کودکان به مصرف غذا باشد. برطرف شدن این مشکلات با مراجعه به متخصص تغذیه و پزشک می‌تواند اشتهای کودک را بهبود دهد.
جهت بهبود کم خونی علاوه بر مصرف دارو توجه به نوع غذا خوردن نیز اهمیت ویژه ای دارد.
مصرف غذاهای گوشتی، قطع مصرف غذاهای کافئین دار، عدم استفاده از ظروف روحی، مصرف همزمان ویتامین C (آب لیمو، گوجه، فلفل و مرکبات) همراه با منابع آهن گیاهی و ... می‌تواند آهن دریافتی را افزایش دهد. خستگی و خواب‌آلودگی کودک یا تحرک بیش از اندازه او در زمانی نزدیک به زمان غذا خوردن می‌تواند منجر به کاهش اشتها شود. بی‌تحرکی هم می‌تواند مکانیسم‌های تنظیم اشتها را مختل کند.
بیشتربخوانید:
جهت رفع یبوست می‌توان اقدامات زیر را انجام داد
افزایش سطح فعالیت بدنی، افزایش مصرف مایعات، مصرف متعادل میوه‌ها و سبزی‌ها (میوه‌هایی مثل آلو سیاه، انجیر، انبه و خرمالو) همراه با مایعات کافی، مصرف صبحانه و ... .
گاهی علت بی‌اشتهایی کودکان اختلالات رفتاری و شرایط نامساعد روحی روانی کودک از جمله استرس، تحرک بیش از حد، خستگی در زمان غذا خوردن، بی‌تحرکی و عادت‌های غلط می‌باشد. مراجعه به یک روانشناس می‌تواند این اختلالات رفتاری را بهبود دهد.
فراهم نبودن غذای خانگی مقوی و خوشمزه در خانواده!!
گاهی مادر برای تهیه خوراک خوشمزه مغذی زمانی اختصاص نمی‌دهد، این عامل می‌تواند رغبت کودک را به غذا خوردن کاهش دهد. تدارک دیدن غذاها و میان وعده‌های خوشمزه برای کودک اشتهای او را تحریک می‌کند.
ظرف غذای فرزندتان را تزئین کنید
تزئین غذای کودک و استفاده از ظروف زیبا و متنوع جهت سرو غذا نیز خوردن را برای کودک لذت‌بخش می‌نماید. آشپزی همگانی پیشنهادی دیگر به خانواده‌هایی است که کودک بد غذا دارند. مشارکت دادن کودک در تهیه غذا و اعمال سلیقه او باعث می‌شود کودک بهتر آن غذا را بخورد.
کودک را به حال خود بگذارید!
کودک را برای خوردن غذا با قوانین بزرگسالان تحت فشار قرار ندهید. اجازه بدهید کودک خودش غذا را همان طور که دوست دارد بخورد.
بیشتربخوانید:
عادات غلط خانوادگی
گاهی عادات غلط خانوادگی می‌تواند علت بد غذایی کودک باشد. مثلا مادری که بد غذا است، کودک بد غذا هم دارد. مثلا مصرف مکرر فست فود در خانواده موجب افزایش تمایل کودکان به غذاهای آماده و تغییر ذائقه کودکان می‌شود.
به کودکتان میان‌وعده بدهید
عدم مصرف میان‌وعده و ناشتایی‌های طولانی مدت می‌تواند اشتها را بیشتر سرکوب کند. خوردن خوراکی‌های غیر مغذی مثل بیسکویت، پفک، چیپس، شکلات، نوشابه و...) نزدیک به وعده اصلی می‌تواند اشتهای کودک را به غذا کاهش دهد. حداقل باید 2 ساعت فاصله بین مصرف میان‌وعده و وعده اصلی وجود داشته باشد.
کودکان بیش‌فعال
کودکان بیش‌فعال نیاز بیشتری به مصرف میوه‌ها و سبزی‌های تازه دارند و اگر این میزان در حد کفایت مصرف نشود به علت کمبود ویتامین و مواد مغذی اشتهایشان کاهش پیدا خواهد کرد. لازم است این کودکان تا حد امکان مصرف کافئین (چای، قهوه، کافی میکس و کاکائو) و غذاهای حاوی رنگ‌ها را محدود کنند، مصرف این مواد می‌تواند وضعیت کودکان را بدتر کند.
کم‌کاری تیروئید
کم‌کاری تیروئید یکی از مشکلات پزشکی می‌باشد که موجب کاهش اشتها می‌شود. در کم‌کاری تیروئید کارکرد تمام اندام‌ها و دستگاه‌های بدن کاهش پیدا می‌کند و نیاز بدن به مواد مغذی و انرژی کاهش پیدا می‌کند. کودکان با کم‌کاری تیروئید اغلب کسل و بی‌حال هستند، عموما غذای زیادی نمی‌خورند، اما چاق هستند یا اضافه وزن دارند!!!!
چرا کودکم تمایل مداوم به مصرف غذا دارد و سیر نمی‌شود؟
پرخوری کودکان می‌تواند علل گوناگونی داشته باشد، یک مادر پرخور اصولا کودک چاق و پرخوری هم دارد. مادری که به جای صبحانه کیک و شیر مصرف می‌کند، در حال ترویج این عادت نادرست در خانواده هست و مسلما فرزند چنین مادری نیز تغذیه صحیحی نخواهد داشت. به نظر شما سطح فعالیت بدنی کودکی که مادری با سبک زندگی بی‌تحرک دارد و هیچ نوع فعالیت جسمانی انجام نمی‌دهد، چطور می‌تواند باشد؟ خانواده‌ای که همواره نوشیدنی‌های غیرمغذی (مثل نوشابه، دلستر، شربت و ...) را سر میز غذا حاضر می‌کند، به چه بهانه‌ای جلوی مصرف کودک خود به این نوشیدنی‌ها را بگیرد؟
بیشتربخوانید:
تنظیم ساعات خواب و بیداری
تنظیم ساعات خواب و بیداری می‌تواند به شدت روی تحریک اشتها اثرگذار باشد. شب زود خوابیدن و صبح زود از خواب بیدار شدن اشتهای کودک را تنظیم می‌کند. اکثر کودکان، پیرو عادت دیگر اعضای خانواده، شب‌ها تا دیر وقت بیدار هستند و این مسئله باعث تغییرات هورمونی و به هم ریختن اشتهای کودکان می‌شود.
در دسترس بودن خوراکی‌های غیر مغذی
خوراکی‌های غیر مغذی اکثرا جذاب و هوس‌انگیز می‌باشند. در دسترس بودن و خرید مداوم این گونه خوراکی‌های خوشمزه مضر کودک را ناخودآگاه تحریک به مصرف آن می‌کند.
کوتاه قدی باعث چاق به نظر رسیدن کودکان می‌شود
گاهی قد کوتاه کودکان باعث چاق به نظر رسیدن آنها می‌شود و خیلی مواقع این کوتاهی قد ریشه در بی‌نظمی در ساعات خواب و بیداری دارد. هورمون رشد مرتبط‌ترین هورمون با رشد کودکان در دوران بلوغ می‌باشد. این هورمون ارتباط مستقیم با رشد قدی کودکان در سنین رشد آنها دارد. اوج ترشح هورمون رشد دو ساعت بعد از خواب عمیق، در صورتی که کودک حدود 9-10 شب به خواب رفته باشد. توصیه می‌شود جهت افزایش حداکثری ترشح این هورمون یک لیوان شیر به همراه یک قاشق عسل قبل از خواب میل شود.
کمبود مواد مغذی
گاهی کمبود یک ماده مغذی می‌تواند اشتهای کودک را تحریک کند، بدن کودک کمبودی دارد که با زیاد خوردن به دنبال رفع این کمبود است.
پرکاری تیروئید
پرکاری تیروئید یکی از مشکلات پزشکی می‌باشد که موجب تحریک اشتها می‌شود. در پرکاری تیروئید کارکرد تمام اندام‌ها و دستگاه‌های بدن افزایش پیدا می‌کند و نیاز بیشتری به مواد مغذی و انرژی خواهد داشت. کودکان با پرکاری تیروئید اغلب زیاد می‌خورند، اما اضافه وزنی ندارند و اتفاقا کم وزن هستند.
از رفتارهای نادرست خانواده که می‌تواند تغذیه کودکان را تحت تاثیر قرار دهد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
وادارکردن کودکان به خوردن و آشامیدن: به کودک نباید به زور غذا داد و او بهتر از هر کسی می‌داند که چه وقت سیر شده.
خودداری از وادار کردن کودک به اتمام غذا: کودک را وادار به اتمام غذا نکنید. بهتر است اول مقدار کمی غذا در بشقاب کودک کشید و در صورت تمایل، مجدد برای او غذا کشید.
خودداری از دادن تنقلات و غذا هنگام تماشای تلویزیون: معمولا هنگام تماشای تلویزیون، احتمال زیاد خوردن بیشتر است، بنابراین بهتر است کودک در محیطی آرام غذا مصرف کند تا مقدار غذای مصرفی او کنترل شود.
ندادن شیرینی و شکلات به عنوان پاداش به کودک: اگر می‌خواهید بابت عملکرد فرزند خود به او پاداش بدهید شیرینی، شکلات و خوراکی‌هایی از این قبیل گزینه مناسبی نیستند.