مطالعات جدید در ایران نشان می‌دهد که طی بیست سال اخیر سرطان مری نوع SCC رو به کاهش نهاده و سرطان نوع ADC روندی فزاینده داشته است. این تغییرات در اپیدمیولوژی انواع سرطان مری در جهان و ایران 2 تا 3 دهه پس از ارتقا سطح بهداشت و توسعه فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی رخ داده و مشخصا متعاقب اپیدمیولوژی چاقی و رفلاکس اسید از معده به مری صورت گرفته است.
سرطان مری نوع سنگفرشی SCC:
علل اصلی سرطان مری نوع SCC در کشورهای پیشرفته مانند امریکا مصرف تنباکو، نوشیدن زیاد الکل، رژیم غذایی فاقد میوه‌ها و سبزیجات تازه و وضعیت اجتماعی- اقتصادی پایین، گزارش شده است. سایر عوامل خطر احتمالی شامل جنس مرد و نژاد آفریقایی- آمریکایی است.
مطالعات انجام شده در چین، ایران و سایر کشورهای در حال توسعه نشان داده است که علل اصلی سرطان نوع SCC سیگار و الکل نبوده بلکه عوامل دیگری مطرح هستند. در جدول شماره (4) عوامل موثر در بروز سرطان مری نوع SCC در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه با هم مقایسه شده است.
مطالعات متعدد انجام شده در مورد علل سرطان مری نوع SCC در منطقه گنبد از استان گلستان توسط مرکز تحقیقات گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران (DDRC) عوامل متعددی را مطرح نموده است.
سرطان انتهای مری نوع
میزان شیوع این نوع سرطان همان طور که در بالا ذکر شد در سطح جهان در حال افزایش است. در ایران نیز با وجود اینکه در حال حاضر کمتر از 5 درصد سرطان‌های مری را تشکیل می‌دهد ولی میزان شیوع آن به تدریج در حال افزایش است. در جدول شماره (5) علل مهم این سرطان در شمال غرب ایران (استان اردبیل) نشان داده شده است.
همان طور که ملاحظه می‌شود عفونت با هلیکوباکترپیلوری در معده که منجر به گاستریت آتروفیک و کاهش اسید معده و پپسینوژن سرم می‌شود شانس ابتلا به ACD مری را کاهش می‌دهد ولی سیگار کشیدن و علائم رفلاکس اسید از مری به معده شانس ابتلا به ACD مری را افزایش می‌دهند. یکی دیگر از علل مهم سرطان نوع ACD مری، چاقی و اضافه وزن است.
پیش‌بینی می‌شود با توجه به اپیدمی چاقی در ایران که همراه با اپیدمی رفلاکس اسید از معده به مری و کاهش میزان عفونت با هلیکوباکترپیلوری می‌باشد در آینده شیوع این نوع سرطان را به نحو چشمگیری افزایش دهد. نسبت مرد به زن در سرطان نوع ACD مری در ایران مشابه امریکا است. بنابراین برخلاف سرطان نوع SCC که نسبت میزان شیوع مرد و زن در ایران مساوی است در سرطان نوع ACD جنس مرد به عنوان یک عامل خطر مهم تلقی می‌شود.
نتیجه‌گیری
احتمالا تعداد یک یا بیشتری از عوامل خطر ناشناخته وجود دارند که در شمال شرق ایران حضور دارند و در سایر مناطق با احتمال ابتلای خیلی بالا مثل لینزاین چین هم موجود هستند. یکی از عوامل خطر قوی ممکن است یک ویروس ناشناخته یا سایر عوامل عفونی باشد.
برای پاسخ قطعی و مبتنی بر شواهد علمی تردیدناپذیر باید در انتظار نتایج تحقیقات کوهورت 50 هزار نفری استان گلستان که توسط مرکز تحقیقات گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران (DDRC) با همکاری دانشگاه علوم پزشکی گلستان، آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان (IARC) وابسته به WHO، مؤسسه ملی تحقیقات سرطان امریکا (NCI) و دانشگاه کمبریج انگلستان بود.
براساس شواهد فعلی و به طور خلاصه می‌توان چنین تصور نمود که افراد در مناطق با شیوع بالای سرطان مری نوع SCC زمینه‌های ژنتیکی مستعد کننده‌تری نسبت به مردم مناطق با شیوع پایین دارند. این استعداد ژنتیکی احتمالا مجموعه‌ای از پلی مورفیسمها (SNPs) در ژن‌ها می‌باشد.
عوامل محیطی چون فقر، سوء تغذیه و مصرف مایعات داغ همراه با وجود عوامل میوتاژن چون PAH و N- nitrosamine و یا ویروس‌های ناشناخته به طور مشترک باعث ایجاد سرطان مری نوع SCC می‌شوند.
برای خواندن بخش اول- سرطان مری در ایران- اینجا کلیک کنید.