دکتر لادن گیاهی؛ متخصص تغذیه
شدت پیری تحت تاثیر عوامل ژنتیکی، آسیب‌های وارد شده در طی زندگی و سابقه غذایی فرد قرار دارد.
فرایند پیری باعث ایجاد تغییراتی در نحوه جذب بعضی ویتامین‌ها می‌شود.
برای مثال با کاهش ترشح اسید در معده جذب ویتامین B1 کاهش می‌یابد و احتمالاً جذب ویتامین 12 B نیز مختل می‌شود.
کاهش کلی در مقدار مایعات گوارشی و کاهش حرکات پریستالسیس دستگاه گوارش باعث کاهش جذب و در نتیجه کاهش مصرف بسیاری از مواد مغذی می‌گردد.
تقریباً از هر 5 سالمند یک نفر به علت کاهش ترشحات بزاقی دچار خشکی دهان می‌شوند.
کاهش بزاق باعث می‌شود تا هضم اولیه کربوهیدرات‌ها در دهان به خوبی صورت نگیرد و در نتیجه بلع با دشواری انجام شود.
این مساله به همراه کاهش حس بویایی که منجر به افت قدرت چشایی می‌شود، لذت غذا خوردن را کاهش می‌دهد و در نتیجه فرد سالمند مواد مغذی کمتری دریافت خواهد کرد.
فرایند پیری منجر به کاهش توده عضلانی و توده بدون چربی می‌گردد که به دنبال آن سطح واکنش‌های سوخت و ساز (متابولیک) پایه و سطح مصرف انرژی در بدن کاهش یافته و در نتیجه نیاز فرد به انرژی کمتر می‌شود.
اما از آنجا که نیاز به ریزمغذی‌ها تغییری نمی‌کند و حتی در بعضی موارد افزایش نیز می‌یابد، بالا نگه داشتن کیفیت رژیم غذایی سالمند بسیار حائز اهمیت است.
چنانچه کاهش توده عضلانی و کاهش فعالیت فیزیکی فرد سالمند، با میزان غذای دریافتی وی مطابقت نداشته باشند فرد در معرض چاقی و در نتیجه خطر ابتلا به دیابت و بیماری قلبی قرار می‌گیرد.
سرعت ذهنی سالمندان
دهیدراتاسیون یا بی آبی که به علت دریافت کم مایعات ایجاد می‌شود می‌تواند باعث اختلال حواس در سالمندان گردد.
کمبود پتاسیم نیز اثر مشابهی دارد. علیرغم آنکه بسیاری از سالمندان برای جلوگیری از تکرر ادرار، مصرف مایعات را محدود می‌کنند، اما بالا نگه داشتن سطح مایعات بدن در طی روز برای پیشگیری از دهیدراتاسیون ضروری است.
موز، سایر میوه‌ها و آب سبزیجات منابع غنی پتاسیم هستند و باید در برنامه غذایی روزانه گنجانده شوند.
حفظ فعالیت سالمندان
حفظ سطح فعالیت‌های فیزیکی در سالمندی بسیار مهم است. عضلات ورزیده در حفظ ثبات و قدرت بدنی سالمند بسیار موثرند.
در حقیقت عضلات ورزیده سطح واکنش‌های متابولیک بدن را بالا نگه می‌دارند و با نیرو و استحکامی که به بدن می‌دهند از زمین خوردن و شکستگی استخوان جلوگیری می‌کنند.
تمرینات ورزشی می‌توانند به سلامت عقلانی و ذهنی سالمند نیز کمک کنند.
رعایت نکات ذکر شده به حفظ استقلال سالمند و برخورداری آنان از زندگی سالم و لذت بردن از دوران سالمندی کمک می‌کند.
التیام زخمها و ایمنی سالمندان
ویتامین C موجود در سبزی‌ها و میوه‌ها، همچنین عنصر روی موجود در گوشت و ماهی برای بهبود زخمها و قدرت سیستم ایمنی بسیار مهم هستند.
بنابراین مصرف رژیم غذایی غنی از این مواد مغذی یا استفاده از مکمل‌ها به همراه رژیم غذایی برای التیام زخمها و مبارزه با عفونت‌ها خصوصاً بعد از جراحی توصیه می‌شود.
تغذیه و دارو در سالمندان
جذب مواد مغذی می‌تواند تحت تاثیر برخی داروها که باعث اختلال در اشتها، هضم و تولید بزاق می‌شوند، قرار گیرد و در نتیجه فرد در معرض خطر کمبود یک سری مواد مغذی قرار گیرد.
برای مثال فنی توئین که یک داروی ضد احتقان است جذب ویتامین D و فولات را کاهش می‌دهد. بیگوانیدها که در درمان دیابت استفاده می‌شوند باعث تخریب ویتامین B2 و فولات می‌شوند.
تیازیدها که داروهای دیورتیک هستند و همچنین دیورتیک‌های حلقوی باعث کمبود پتاسیم، منیزیم و عنصر روی می‌شوند.
علیرغم آنکه این اثرات شناخته شده‌اند اما متاسفانه توجه چندانی برای مقابله با این تداخلات در سالمندان صورت نمی‌گیرد.
حفاظت آنتی‌اکسیدانی
یک شاخه از تحقیقات بیوشیمیایی به طور اختصاصی مطالعات خود را بر روی چگونگی تاثیر تخریب سلول‌ها توسط رادیکال‌های آزاد بر فرایند سالمندی معطوف کرده‌اند.
دریافت مقادیر خوب مواد مغذی آنتی‌اکسیدان مانند ویتامین‌های C و E، مواد معدنی چون سلنیوم و فیتونوترینت‌هایی چون کاروتنوئیدها و بیوفلاونوئیدها خطر ابتلا به آب مروارید، آب سیاه، آرتریت و حتی تحلیل مغزی ناشی از تخریب سلول‌ها توسط رادیکال‌های آزاد را کاهش می‌دهد.
بیماری‌های التهابی
استفاده از ماهی‌های روغنی نظیر ماهی آزاد، ساردین و شاه ماهی که منابع اسیدهای چرب ضروری‌اند برای سالمندان بسیار مفید است.
این اسیدهای چرب ضروری به کاهش واکنش‌های التهابی در بدن و تخفیف علائم بیماری چون آرتریت روماتوئید کمک می‌کنند.
حفظ سلامت استخوان‌ها
پوکی استخوان که ناشی از کاهش مزمن توده استخوانی است غالباً باعث شکستگی استخوان خصوصاً در ناحیه ران و مهره‌ها می‌شود.
بنابراین دریافت کافی کلسیم برای حفظ تراکم استخوانی در سالمندان بسیار ضروری است.
استئومالاسی، یا ریکتز بزرگسالان، ناشی از کمبود ویتامین D است، که برای جذب کلسیم لازم است.
سطح ویتامین D در افرادی که به میزان کافی در معرض نور خورشید قرار نمی‌گیرند کمتر از حد طبیعی است بنابراین این افراد باید تخم‌مرغ، غلات صبحانه غنی شده با ویتامین D، روغن کبد ماهی و ماهی روغنی را حتماً در برنامه غذایی خود بگنجانند.
افراد بالای 65 سال باید روزانه 10 میکروگرم ویتامین D دریافت کنند.
