مقصد ۷ ماهه دلار ۴۲۰۰

دلار ترجیحی و نیمایی برای واردات چه کالا‌هایی مصرف شدند؟ ارزیابی‌ها نشان می‌دهد واردات کالاهای اساسی که با دو ارز ترجیحی و نیمایی در هفت ماهه امسال وارد شده‌اند، هم از نظر ارزشی و هم از نظر وزنی نسبت به مدت مشابه سال گذشته روند افزایشی داشته است. آن دسته از کالا‌هایی که دلار 4200 دریافت می‌کنند، شامل هفت قلم بوده و در مجموع رشد 25‌درصدی در وزن و افزایش 95‌درصدی در ارزش را در هفت‌ماه منتهی به مهر امسال تجربه کرده‌اند. هشت قلم کالایی که ارز نیمایی دریافت کرده‌اند نیز رشد 6‌درصدی وزنی و افزایش 7‌درصدی ارزشی نسبت به بازه مشابه سال قبل را به ثبت رسانده است. بیشترین ارزش دلاری بین 15 کالای اساسی وارد‌شده مربوط به «ذرت»، «روغن‌های خوراکی نیمه‌جامد و مایع و خام»، «دارو و تجهیزات و ملزومات ضروری پزشکی»، «انواع دانه‌های روغنی (سویا و...) » و «گندم» است. برای واردات هر یک از این کالاها بیش از یک میلیارد دلار ارز ترجیحی مصرف شده است. در مجموع واردات کالاهای اساسی با دلار4200 تومانی ارزشی بیش از 8 میلیارد و 800 میلیون دلار داشته و ارزش واردات کالاهای اساسی مشمول دریافت ارز نیمایی به بیش از 2 میلیارد و 249 میلیون دلار می‌رسد. پیش از این بانک مرکزی اعلام کرده بود که در نیمه نخست سال، 5/ 9 میلیارد دلار ارز ترجیحی را برای واردات کالا‌هایی اعم از نهاده‌های دامی، دارو و تجهیزات پزشکی تامین کرده است. البته بخشی از این تامین ارز نیز مربوط به واردات واکسن کروناست که در آمار گزارش پیش‌رو دیده نشده است.

در همین راستا آمار دیگری از موجودی کالاهای اساسی در بنادر تا 10 آبان‌ماه منتشر شده که در سه دسته «موجودی»، «پای اسکله» و «لنگرگاه» تقسیم‌بندی شده است. این آمار نشان می‌دهد در مجموع کالاهای اساسی شامل موجودی، پای اسکله و منتظر در لنگرگاه وزنی بیش از 6 میلیون و 633هزار تن دارند. این اقلام شامل «گندم»، «ذرت»، «جو»، «سویا»، «برنج»، «شکر»، «روغن‌خام» و «دانه‌های روغنی» است.

آماری که می‌توان از آن به‌عنوان رسوب کالا یا ماندگاری کالای اساسی در بنادر یاد کرد. البته هنوز تعریف واحدی از واژه‌های «رسوب»، «دپو»، «ماندگاری» و «موجودی» از سوی دستگاه‌های ذی‌ربط ارائه نشده است و به‌نظر می‌رسد عدم‌تعریف واحد از این واژه‌ها به محل اختلاف‌نظر بین نهادهای تصمیم‌گیر و اجرایی تبدیل شده است.

 موضوع ماندگاری کالا در مبادی ورودی اعم از بنادر و گمرکات، در سال‌های اخیر به حدی حساسیت‌زا شده که مقامات بلندپایه دولتی و حکومتی نیز وارد گود شده و سعی بر کاهش رسوب کالا دارند. آخرین تصمیم اتخاذ شده در این‌باره از سوی دستگاه قضا اعلام شده که حکایت از تشکیل پرونده قضایی برای افرادی که بی‌‌دلیل کالاها را دپو می‌کنند، دارد.  بیشترین حساسیت مقامات مسوول در مورد کالا‌هایی است که ارز ترجیحی دریافت می‌کنند و البته فاسد شدن برخی از کالاها در بنادر و گمرکات.

به اعتقاد کارشناسان و فعالان اقتصادی، ارز ترجیحی موجب ایجاد فساد و رانت شده و مورد سوءاستفاده سودجویان قرار گرفته است. علاوه‌بر این، ارزی که قرار بود تاثیر آن در سفره‌های مردم دیده شود، نه‌تنها این هدف را محقق نکرد بلکه تورم کالاهای ضروری و مورد استفاده مردم را روز‌به‌روز بیشتر کرد.

   مصارف دلار 4200 در هفت ماهه

سید‌روح‌الله لطیفی، سخنگوی گمرک طی گفت‌وگویی با «دنیای‌اقتصاد» آماری از مصارف ارز ترجیحی در 7‌ماه منتهی به مهر امسال را اعلام کرد. این آمار بیانگر آن است که در این بازه زمانی بیش از 8 میلیارد و 800 میلیون دلار کالا، دلار 4200 تومانی دریافت کرده‌اند و وزن کالاهای وارد شده با این ارز به 14‌میلیون و 370 هزار تن می‌رسد. واردات کالاهای اساسی مشمول دریافت ارز 4200 با رشد 25‌درصدی وزنی و افزایش 95‌درصدی ارزشی نسبت به هفت ماهه سال گذشته روبه‌رو بوده است.

به گفته آنچه از سوی این مقام گمرکی مطرح شده، در این بازه زمانی بیش از 2 میلیون و 635 هزار تن گندم به ارزش بیش از یک‌میلیارد و 134میلیون دلار در این مدت وارد کشور شده که نسبت به بازه مشابه سال گذشته رشد 15‌درصدی در وزن و 77‌درصدی در ارزش را به ثبت رسانده است. لطیفی به واردات ذرت نیز اشاره کرده و گفته است: این کالا که با ارز ترجیحی وارد کشور می‌شود در هفت ماهه امسال با افت وزنی 19‌درصدی و رشد ارزشی 28‌درصدی نسبت به هفت ماهه پارسال روبه‌رو بوده است. بر این اساس در 7 ماهه امسال بیش از 4 میلیون و 739 هزار تن ذرت به ارزش بیش از یک‌میلیارد و 819 میلیون دلار به کشور وارد شده است. واردات جو در هفت ماهه امسال با رشد وزنی 91درصدی به بیش از 2 میلیون و 91 هزار تن رسیده و ارزش آن نیز با افزایش 144‌درصدی، 654 میلیون و 250هزار دلار را به ثبت رسانده است. ارزش واردات انواع دانه‌های روغنی هم با افزایش ارزشی 118‌درصدی به بیش از یک‌میلیارد و 219میلیون دلار و وزن واردات آن با رشد 56‌درصدی به یک میلیون و 724 هزار تن رسیده است.

همچنین در این بازه زمانی بیش از یک‌میلیون و 406 هزار تن روغن‌های خوراکی نیمه‌جامد و مایع و خام به کشور وارد شده که ارزشی بیش از یک‌میلیارد و 787 میلیون دلار دارد. وزن و ارزش این کالا نسبت به بازه مشابه سال گذشته به ترتیب 170 و 322‌درصد رشد داشته است. به گفته لطیفی واردات کنجاله سویا هم در هفت ماهه امسال بیش از یک‌میلیون و 490 هزار تن و ارزش آن بیش از 877 میلیون و 999 هزار دلار بوده است که به لحاظ وزنی رشد 136‌درصدی و از نظر ارزشی افزایش 239‌درصدی داشته است. او به واردات دارو و تجهیزات و ملزومات ضروری پزشکی نیز اشاره کرد و دراین‌باره گفت: رشد وزنی بیش از 3‌درصدی واردات این گروه و رشد 38‌درصدی ارزش آن در هفت ماهه امسال نشان می‌دهد که ارزش واردات دارو، تجهیزات پزشکی و ملزومات ضروری بیش از یک میلیارد و 307 میلیون دلار بوده و وزن آن به بیش از 281 هزار و 940 تن رسیده است.

   مصارف ارز نیمایی در هفت ماهه

بر اساس آنچه از سوی سخنگوی گمرک اعلام شده، «برنج»، «شکر خام»، «لاستیک سنگین»، «ماشین‌آلات تولیدکننده کالاهای اساسی»، «داروهای دامی و ضروری»، «سموم تکنیکال شیمیایی»، «کودهای شیمیایی» و «سایر» ارز نیمایی دریافت می‌کنند و در هفت ماهه امسال در مجموع بیش از 2 میلیون و 275 هزار تن به ارزش 2 میلیارد و 249 میلیون دلار از این هشت قلم وارد کشور شده است.

واردات برنج در این مدت وزنی بیش از 737 هزار و 95 تن و ارزشی بیش از 630 میلیون و 288 هزار دلار داشته که نسبت به مدت مشابه 27‌درصد از نظر وزنی و 18‌درصد از نظر ارزشی رشد داشته است. شکرخام در این مدت وارداتی به وزن بیش از 819 هزار و 309 تن و ارزشی بیش از 384 میلیون و 38 هزار دلار داشته که از نظر وزنی افت 5‌درصدی و از لحاظ ارزشی رشد 23‌درصدی را ثبت کرده است.

واردات لاستیک سنگین در هفت ماهه امسال با رشد 48‌درصدی وزنی به 59 هزار و 908تن رسیده و با افزایش ارزشی 4‌درصدی، ارزشی بیش از 147 میلیون و 527 هزار دلار را ثبت کرده است.

ماشین‌آلات تولیدکننده کالاهای اساسی نیز در هفت‌ماهه امسال با رشد وزنی 106‌درصدی به 55 هزار و 337 تن و با افزایش 6‌درصدی ارزشی به 258 میلیون و 409 هزار دلار رسیده است. لطیفی در عین حال اظهار کرده است: ارزش واردات داروهای دامی ضروری در این بازه زمانی نیز 26میلیون و 175 هزار دلار بوده که وزنی معادل 4 هزار و 513 تن را به خود اختصاص داده است. رشد نزدیک به 2‌درصدی در وزن و افت 30‌درصدی در ارزش این کالا نسبت به مدت مشابه سال گذشته در کارنامه تجارت هفت ماهه امسال ثبت شده است. سموم تکنیکال نیز در این مدت واردتی به ارزش 55 میلیون و 402 هزار دلار داشته و وزن آن هم به 11 هزار و 884 تن می‌رسد. این کالا در هفت ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد وزنی 260‌درصدی در وزن و افزایش 45‌درصدی در ارزش را تجربه کرده است.

کودهای شیمیایی تنها کالایی است که هم از نظر وزنی و هم از نظر ارزشی نسبت به بازه مشابه سال گذشته کاهش داشته است. این کالا با افت 34‌درصدی وزنی به 122 هزار و 409 تن رسیده و با کاهش 8‌درصدی ارزشی رقم 95 میلیون و 336 هزار دلار را تجربه کرده است. ارزش سایر کالاهای اساسی که از ارز نیمایی دریافت کرده‌اند نیز در هفت ماهه امسال 652 میلیون و 490 هزار دلار بوده و وزن آن هم به 464 هزار و 763 تن می‌رسد. این کالاها رشد 2‌درصدی وزنی و افت 7‌درصدی ارزشی را نسبت به هفت ماهه سال گذشته ثبت کرده است.

   کالاهای اساسی در بنادر

آمارهای دیگری از کالاهای اساسی در بنادر تا تاریخ 10 آبان‌ماه امسال وجود دارد که نشان می‌دهد در 13 بندر کشور 3میلیون و 791 هزار و 341 تن کالای اساسی شامل «گندم»، «ذرت»، «جو»، «سویا»، «برنج»، «شکر»، «روغن خام» و «دانه‌های روغنی» موجود است. همچنین 487 هزار و 489تن کالا بر روی شناور کنار اسکله و 2 میلیون و 354هزار و 296 تن کالای اساسی شناور منتظر در لنگرگاه هستند. از کالاهای موجود در بنادر، 335هزار و 170 تن مربوط به گندم، یک‌میلیون و 136 هزار و 952 تن مربوط به ذرت، 564 هزار و 22 تن مربوط به جو و 767 هزار و 483 تن مربوط به‌سویا است. همچنین 5 هزار و 807تن برنج، 209 هزار و 557 تن شکر، 521 هزار و 442 تن روغن خام و 250 هزار و 908 تن دانه‌های روغنی نیز در 13 بندر کشور موجود است.

   حکم قضایی برای رسوب کالا

این آمارها در حالی است که ایستایی و ماندگاری کالا در گمرکات و بنادر کشور به جای باریک کشیده شده و این‌بار دستگاه قضا به صورت مستقیم وارد کارزار رسوب کالا شده است. فاسد‌شدن برخی از کالاهای اساسی در بنادر دلیل اصلی ورود قوه‌قضائیه به این مساله است.

رئیس قوه‌قضائیه با اشاره به فاسد شدن 140 هزار تن ذرت در انبارهای گمرکات و کوتاهی در ترخیص این نوع کالاها، گفت: این نوع مدیریت را هیچ‌کس از ما نمی‌‌پذیرد و ضرورت دارد افرادی که چه در دولت‌‌های قبلی و فعلی در این زمینه کوتاهی‌‌کرده‌‌اند، محاکمه شوند.

غلامحسین محسنی‌اژه‌ای گفت: چند انبار مربوط به گمرک یا مربوط به سازمان اموال تملیکی را آقایان رفتند و وضعیت آن را دیدند. ما اینها را می‌‌دانستیم! اما به این شکل حداقل برای من محسوس نبود. کالاهای زیادی می‌آید و در انبار گمرک می‌‌ماند، انبار را اشغال می‌کند. در همین حال برخی اوقات کالای دیگری باید بیاید و تخلیه بشود، اما جا نیست و در نوبت می‌‌ماند و خود این روند، هزینه‌‌بر می‌شود.

وی افزود: گاهی کالایی که می‌آید مورد نیاز کشور است، تخلیه هم می‌شود، اما بعضا شاهدیم که ترخیص نمی‌شود؛ تا کی؟ تا زمانی‌که فاسد می‌شود. این چه عقل و منطقی است؟ 140 هزار تن ذرت به کشور آمده؛ ذرتی که مورد نیاز کشور است، اما این‌قدر مانده تا فاسد شده است! حال باید کلی پول برای امحای این ذرت‌ها بدهیم. کجا امحاء بکنیم؟ در دریا؟ آتش بزنند؟ آیا این کار معقولی و منطقی است؟ کسی اصلا اینطور مدیریت را قبول نمی‌‌کند.

رئیس قوه‌قضائیه با اشاره به ورود کالا، ترخیص‌کالا و نگهداری کالا چه آن قسمتی هنوز ترخیص نشده و در انبارهای گمرک هست چه آن قسمتی که واقعا در سازمان اموال تملیکی است، تصریح کرد: من خواهش می‌کنم هم آقای منتظری، هم سازمان بازرسی کل کشور این موضوع را رها نکنند و دنبال کنند و از طریق دادستان‌‌ها، هر کاری نیاز است، انجام بدهند. محسنی‌اژه‌ای تاکید کرد: من حاضرم در تمام گمرکاتمان یک شعبه سیار یا حتی ثابت بگذارم، الان وضع بسیار نامناسب است، اگر برخی از افراد کوتاهی کردند باید پرونده‌‌شان را قضایی بکنیم، چه قبلی‌‌ها چه فعلی‌‌ها. ما دو نماینده قوه‌قضائیه در سازمان اموال تملیکی داریم، این نمایندگان چکار می‌کنند؟!

حال یک روز پس از دستور مهم رئیس قوه‌قضائیه برای پیگیری نحوه ورود، نگهداری وترخیص کالا در گمرکات کشور و سازمان اموال تملیکی، رئیس‌کل دادگستری استان هرمزگان نیز به‌منظور بررسی آخرین وضعیت کالا‌‌های اساسی دپو شده در انبار‌‌های بندر شهید‌رجایی بندرعباس، به‌صورت سرزده از این مجتمع بندری بازدید و دستورات لازم را جهت تسریع در ترخیص و حمل این کالا‌‌ها به اقصی‌نقاط کشور صادر کرد. بندر شهید‌رجایی بزرگ‌ترین بندر کشور است و بیشترین کالاهای رسوبی در این بندر هستند.

   جزئیات کالاهای فاسد شده

مهرداد جمال‌ارونقی در گفت‌وگو با خبر‌گزاری صداوسیما نیز نسبت به موضوع فاسد شدن برخی کالاها توضیحاتی ارائه کرد. او گفت: موضوع رسوب کالا همواره از سوی گمرک، پیگیری و اقدامات قانونی لازم در این راستا صورت‌گرفته، اما در موارد متعددی هیچ توجهی به هشدار‌‌های گمرک درباره احتمال و امکان فاسد‌شدن این کالا‌‌ها نشد.

 ارونقی در تشریح  وضعیت کالا‌‌های اساسی فاسد شده در بندر امام خمینی‌(ره) اظهار کرد: اولین محموله کالا‌‌های اساسی فاسدشده در این بندر، 20 هزار تن ذرت آلوده وارداتی متعلق به یک شرکت است که در اواخر مرداد سال1392 وارد منطقه ویژه اقتصادی بندر امام خمینی‌(ره) شده و اداره استاندارد در آذرماه سال 1392، کالای مذکور را مغایر با شرایط استاندارد تشخیص داده و توسط اداره کل بندر امام خمینی‌(ره) به گمرک مربوطه به‌عنوان کالای متروکه معرفی و گمرک مزبور نیز در همان سال، به قید فوریت کالا را با تنظیم اظهارنامه متروکه تحویل سازمان جمع‌آوری و فروش اموال تملیکی قرار می‌دهد و نهایتا کالا توسط دادستانی بندرماهشهر توقیف می‌شود که اقدام خاصی تاکنون درباره مرجوع‌کردن یا از بین بردن کالا صورت نگرفته است.

 او افزود: محموله‌هایی شامل جمعا 125هزارتن ذرت نیز در سال 1395 وارد منطقه ویژه اقتصادی بندر امام خمینی‌(ره) شده که این محموله‌ها نیز توسط استاندارد، مغایر و آلوده به سم آفلاتوکسین تشخیص داده شده و نهایتا پس از پیگیری‌‌های فراوان گمرک، خریدار کالای اشاره شده، نسبت به مرجوع‌کردن 103 هزار تن از این ذرت‌‌ها به مصر اقدام کرده و 22 هزار تن از این کالای اساسی آلوده، از دو سال قبل در بندر امام خمینی‌(ره) موجود بوده و هنوز به خارج از کشور مرجوع نشده است.

ارونقی در ادامه به محموله دیگر ذرت دامی متعلق به شرکت پشتیبانی امور دام اشاره کرد که در سال1397 وارد بندر امام خمینی‌(ره) شده و بیش از 3700 تن از این محموله توسط اداره استاندارد، مغایر با استاندارد تشخیص داده شده که این محموله نیز با تنظیم اظهارنامه متروکه، تحویل سازمان جمع‌آوری و فروش اموال تملیکی استان خوزستان شده است؛ اما کالا هنوز تعیین‌تکلیف نشده است.

معاون گمرک کشور در ادامه به آخرین محموله رسوبی موجود در بندر امام خمینی‌(ره) یعنی محموله 4200 تنی برنج خوراکی متعلق به شرکت بازرگانی دولتی ایران اشاره و اعلام کرد: این محموله در تیرماه سال‌1398 به گمرک بندر امام خمینی‌(ره) اظهار و توسط اداره استاندارد، مغایر با استاندارد تشخیص داده شده که در آذرماه سال1399، با تنظیم اظهارنامه متروکه به سازمان جمع‌آوری و فروش اموال تملیکی ارسال شد، اما تاکنون تعیین‌تکلیف نشده است.

ارونقی عنوان کرد: درباره فساد کالا‌‌ها به‌خصوص کالا‌‌های اساسی مشمول ارز ترجیحی، گمرک طی ده‌ها فقره مکاتبه، وضعیت این کالا‌‌ها را طی سه سال اخیر تشریح و هشدار‌‌های لازم را به مراجع ذی‌صلاح اعلام کرد؛ ولی توجه چندانی به این هشدار‌‌ها نشد. باید توجه داشت ابعاد کالا‌‌های اساسی فاسد شده در بنادر شمالی کشور، گسترده‌‌تر از کالا‌‌های اساسی رسوبی در بنادر جنوبی از جمله بندر امام خمینی‌(ره) است که سال گذشته، از سوی گمرک، احتمال فساد 120 هزار تن کالای اساسی مشمول ارز ترجیحی در بنادر شمالی کشور به مراجع ذی‌ربط منعکس شد؛ ولی بررسی‌‌های صورت پذیرفته و اعلام نظر سازمان‌های ذی‌صلاح مانند استاندارد، پرده از راز فاسد شدن ده‌ها هزار تن کالای اساسی آلوده برداشت که این اقلام فاسد نیز باید بلافاصله تعیین‌تکلیف شوند.

باید توجه داشت کالا‌‌های اشاره شده موجود در بنادر کشور، طی سال‌های قبل فاسد شده‌‌اند و بدیهی است فاسد‌شدن این کالاها، هیچ ارتباطی به دولت سیزدهم ندارد.