آموزش آداب معاشرت به کودکان

مهرنوش رجایی - روانشناس تربیتی

تحریریه زندگی آنلاین : همانطور که می‌دانید آداب معاشرت و نحوه برخورد افراد با یکدیگر یکی از موارد بسیار مهمی است که در چگونگی روابط اجتماعی نقش بسیار مهمی دارد. اینکه ما آدم‌ها چگونه با هم برخورد کنیم و چه نوع رفتار و عکس‌العملی نسبت به یکدیگر داشته باشیم، از جمله موضوعات بسیار مهم تربیتی تلقی می‌شود که پایه‌‌های اولیه آن از زمان کودکی و در کانون خانواده شکل می‌گیرد و رفته‌رفته نیز با بزرگ‌تر شدن کودکان این آداب از حساسیت بیشتری برخوردار می‌شود.اما آنچه که در این زمینه و از همان ابتدای خرد سالی از اهمیت خاصی برخوردار است، آموزش و یادآوری یکسری از رفتارهای فردی و اجتماعی به کودکان است که نه تنها در روابط فردی بلکه در ارتباطات اجتماعی و معاشرت با دیگر افراد، لازم و ضروری شمرده می‌شود که نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری شخصیت کودکان دارد. البته لازم به ذکر است که چگونگی رفتار والدین با یکدیگر و نیز رفتارشان با دیگر افراد و اینکه چقدر به این موضوع اهمیت می‌دهند موضوع بسیار مهمی است که می‌توانند به همان میزان نسبت به آموزش و فراگیری اینگونه رفتارها به فرزندانشان حساس باشند. در ادامه به بخش مهمی از این رفتارها می‌پردازیم که در واقع همان آدابی هستند که در ارتباط و معاشرت کودکان با دیگر افراد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

 بیشتربخوانید:

آموزش توالت رفتن

ســلام و خداحافظی مقدمه‌ای در آداب معاشرت کودکان

سلام کردن و خداحافظی یکی از نکات بسیار مهم در آداب معاشرت کودکان محسوب می‌شود که به جا و منطقی است تا از همان ابتدای کودکی به فرزندانتان این موارد را آموزش دهید.

البته شما می‌توانید ابتدا خودتان هر روز صبح با بیان این جمله که «سلام صبح قشنگت بخیر» و یا الفاظ این چنینی به کودکتان بیاموزید که بهتر است روزش را این چنین آغاز کند که به مرور و کم‌کم، او هم به محض بیدار شدن از خواب در گفتن «سلام صبح بخیر» پیشقدم می‌شود و حتی با وارد شدن به یک جمع و یا مهمانی سلام را فراموش نمی‌کند.

و نیز زمانی که شما برای خارج شدن از منزل خداحافظی می‌کنید، در واقع به او یادآور می‌شوید که نباید بی‌توجه به اعضای خانواده و بدون خداحافظی منزل را ترک کرد. و یا در میهمانی‌ها به دور از ادب است که با پایین انداختن سر و بدون خداحافظی از جمع، از محیط خارج شد .

فراموش نکنید که در بسیاری مواقع بچه‌‌ها به دلیل کم‌رویی و احساس غریبگی در جمع با چسبیدن به شما و پنهان کردن خودشان در پشت شما دوست ندارند سلام و یا خداحافظی کنند، اما هر چقدر شما به عنوان والدین کودک  به اینگونه موارد به شکل جدی‌تر توجه کنید و با آرامش به فرزندتان یادآور شوید، نه تنها به مرور از خجالت و کم‌رویی بچه‌‌ها کاسته می‌شود، بلکه زمینه‌‌های لازم را در برقراری ارتباط و اجتماعی‌تر شدن آنان مهیا می‌سازید.

 بیشتربخوانید:

تشکر و قدردانی

یکی دیگر از مواردی که در فراگیری آداب معاشرت  کودکان از اهمیت خاصی برخوردار است، تشکر و قدردانی می‌باشد.

سپاسگزاری و تشکر در کودکان از جمله نکات مهم تربیتی محسوب می‌شود که شروع آن از همان کودکی و در خانواده و توسط والدین صورت می‌گیرد.

در اصل این والدین هستند که قدردانی و تشکر را به فرزندانشان آموزش می‌دهند.چرا که خانواده نخستین پایگاه تربیتی محسوب می‌شود که بچه‌‌ها بواسطه والدین خود تحت آموزش و تربیت قرار می‌گیرند.

 به همین دلیل نوع برخورد والدین با یکدیگر و چگونگی رفتارشان نسبت به هم بر روی فرزندان تاثیر گذار است و به بطور کلی رفتار کودکان به تقلید از رفتار والدین شکل می‌گیرد. اگر شما در منزل و در حضور فرزندانتان حتی از کوچکترین کاری که برای یکدیگر انجام می‌دهید تشکر و قدردانی کنید قطعا آنان نیز به محض اینکه کاری  برایشان انجام شود سپاسگزار طرف مقابل خواهند بود.

به عنوان مثال اگر همسرتان از غذایی که شما پخته اید تشکر کند به این شکل می‌توان گفت که قدردانی را به فرزندتان آموزش میدهید.

و یا زمانی که شما در حضور کودکتان از مغازه‌دار، رفتگر و یا راننده ای که حق تقدم را به شما می‌دهد و نیز هر فردی که بنوعی برایتان کاری انجام داده است، تشکر و سپاس بعمل آورید انعکاس رفتار شما بر فرزندتان تاثیر قابل توجهی خواهد داشت. البته موضوع مهم دیگری که در این رابطه وجود دارد و تاثیر انکار ناپذیری بر رفتار و عملکرد فرزندانتان دارد ، تشکر از کودکان توسط خود شما است.

بدین معنی که به محض انجام کاری توسط فرزندتان، حتما از او تشکر کنید. اگر برایتان کاری انجام داد تشکر کردن را فراموش نکنید. اگر اتاقش را مرتب کرد، در کنارتشویق و تحسین، قدردانی را فراموش نکنید. درواقع با این کار بچه‌‌ها قدردانی و تشکر را فرا میگیرند و به فهم کاملی از سپاس و تشکر دست پیدا میکنند. تا جایی که وقتی کسی برایشان کاری انجام داد  قدردان طرف مقابل خواهند بود. البته یکی از مواردی که باعث می‌شود تا زمینه‌‌های لازم برای تشکر و قدردانی بچه‌‌ها مهیا شود، آن است که شرایط زندگی شاد و مطلوب برای کودکان وجود داشته باشد.   به عنوان مثال وقتی کودکان از یک زندگی شاد برخوردار باشند و امکانات و شرایط زندگی بگونه ای باشد که خواسته‌‌های معقول آنان برآورده شود احساس رضایت و خوشنودی می‌کنند.

 مثلا اگر بخواهیم به شکل جزئی تر به آن اشاره کنیم: خرید یک اسباب بازی جدید و یا دادن یک هدیه و ...... به بچه‌‌ها، که البته در آغاز شاید نتوانند با کلام خود منظورشان را برسانند و فقط ذوق داشته و دچار هیجان شوند اما رفته رفته با زبان شیرین خود تشکر و قدردانی خواهند کرد. پس این شما هستید که به طرق مختلف تشکر و قدردانی را در فرزندانتان نهادینه می‌کنید.

 بیشتربخوانید:

چالش های آموزش آنلاین کودکان اوتیسمی در بحران کرونا

احترام و ارزش‌گذاری به بزرگ‌ترها

احترام و ارزش‌گذاری به بزرگ‌ترها از دیگر موضوعاتی است که در آداب معاشرت کودکان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

چرا که چگونگی رفتار، صحبت کردن و برخورد بچه‌‌ها با بزرگ‌ترها، همگی نشان از نوع فرهنگ و چگونگی تربیت آنها در خانواده‌شان دارد.

پس در وهله اول این والدین هستند که در زیر ذره‌بین نگاه دیگران قرار دارند و سپس نیز  فرزندشان با نوع رفتاری که از خود نشان می‌دهد، این موضوع را برجسته‌تر می‌کند. در ارتباط با احترام و ارزش قائل شدن به بزرگ‌ترها یک نکته بسیار مهم وجود دارد و آن اینکه در این مورد نمی‌توان انتظار داشت که بچه‌‌ها خودشان به فهم و درک کامل در این مورد برسند. در حالی که والدین باید بسیاری از موارد را در این ارتباط به طور واضح و مستقیم به فرزند خود گوشزد و یادآور شوند.  به عنوان مثال؛ با تاکید بر اینکه بزرگ‌ترها را به جای کلمه (تو)، شما خطاب کنند. و افراد غریبه را با عنوان خانم و آقا صدا زنند. در صحبت کردن جلوی دیگران و در جمع مودبانه رفتار نمایند. اگر از آنها سوالی پرسیده شد با احترام جواب دهند. هنگام پذیرایی با عجله و بدون توجه به جمع رفتار نکند. در نشستن ادب و احترام را رعایت کنند و هنگام صحبت کردن دیگران، حرف آنان را قطع نکنند.

داشتن رفتار دوستانه و محبت آمیز با بچه‌‌های دیگر

 از دیگر رفتارهای بسیار مهمی که در آداب معاشرت کودکان از اهمیت خاصی برخوردار است، داشتن رفتار دوستانه و محبت‌آمیز با کودکان دیگر است. در بسیاری از مواقع دیده می‌شود که برخی از بچه‌‌ها، همسن و سالانشان را رقیب خود می‌دانند و دوست ندارند با بچه‌‌های دیگر همبازی شوند و یا وسایل بازی خود را در اختیار کودکان دیگر قرار دهند. در حالی که ادامه این گونه رفتارها نوعی خودخواهی را در کودکان ایجاد می‌کند که حتی با بزرگ‌تر شدنشان بیشتر می‌شود. در چنین شرایطی باید با ایجاد رفاقت بین کودکان شرایطی را ایجاد نمود تا آنان بتوانند با بچه‌‌های دیگر ارتباط دوستانه‌ای برقرار کنند.

به عنوان مثال اگر فرزند خود را به پارک و یا خانه‌‌های اسباب‌بازی می‌برید برای او تفهیم کنید که به غیر از خودش، بچه‌‌های دیگر هم باید از وسایل بازی استفاده کنند. در بعضی مواقع دیده می‌شود که کودکان هنگام سوار شدن بر روی تاب و یا سرسره، کودکان دیگر را هُل داده تا خودشان را زودتر به بازی برسانند، در حالی که باید بچه‌‌ها را نسبت به این موضوع آشنا ساخت که کودکان دیگر هم حق استفاده از اینگونه وسایل را دارند و باید اجازه داد تا همه به نوبت از تاب، سرسره و دیگر وسایل استفاده کنند. و یا زمانی که کودک دیگری به عنوان میهمان به منزلتان می‌آید با معرفی آنان به یکدیگر و یادآور شدن این موضوع که آنان می‌توانند دوستان خوبی برای یکدیگر باشند فرزندتان را تشویق کنید تا او را به اتاقش برده و با در اختیار قرار دادن اسباب‌بازی‌هایش او را هم در بازی خود شریک کند. در واقع با یادآوری و تشویق بچه‌‌ها به این نوع رفتارهای محبت‌آمیز، ضمن آنکه روابط دوستانه‌ای را بین‌شان ایجاد نموده‌اید، نوعی مهربانی و بخشش را به فرزندتان آموزش داده‌اید که با بزرگ‌تر شدن او نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری روابط و معاشرت با دیگر بچه‌‌ها خواهد داشت.