سرویس فرهنگ و هنر مشرق - آخر منیر قیدی را چه به ساختن فیلم دفاع مقدسی؟ این همه دقت در جزئیات و اجرای خوب صحنه‌های جنگی که در طول فیلم جریان دارد، آبروی بسیاری از کارگردانان مردی را که دست به ساخت فیلم‌های جنگی زده‌اند، زیر سئوال برده است!
افتادن نخل‌ها بر اثر انفجار، نمایش مردی لُخت در حال دفاع از شهر (بدل از سید صالح موسوی و عکس مشهورش)، فضاسازی بی‌نظیرِ قبرستان جنت‌آباد و حال هوای این محل در کتاب دا، نمایش پادگان دژ و گمرک خرمشهر با نسبت بالایی از تناسب و همانندی از جمله ویژگی‌های بصریِ جدیدترین ساخته این کارگردان است.
قیدی در صحنه‌های جنگی هم به خوبی از عهده کار برآمده است. بی شک نمی توان از نقش مهم طراح صحنه و دستیاران کارگردان در این اثر، به سادگی گذشت. حجم زیاد هنروران در صحنه‌های پر آتش و انفجار، فیلم قیدی را به اثری مهم در نشان دادن جزئیات درگیری‌ها در خرمشهر تبدیل کرده است.
دسته دختران اگر چه از منظر اجرا، هیچ ردی از کم‌کاری کارگردان و بقیه عوامل ندارد، اما در محتوا، به شدت ضعیف و شکننده است؛ و سئوال اصلی این که بنیاد سینمایی فارابی و سازمان سینمایی سوره (حوزه هنری) فقط و فقط بر اساس نام کارگردان و محتوای دفاع‌مقدسی آن را حمایت کرده‌اند یا احیانا فرصتی برای بررسی فیلم‌نامه هم داشته‌اند؟
تمام زنان دسته دختران، از خانواده‌هایشان بریده‌اند و در میان آن‌ها فقط وجیهه (شهناز) در انتها به شوهر قمارباز و مشروب‌خوارش می‌پیوندد؛ احتمالا همین بریدگی از خانه و خانواده است که دسته زنان را به دسته دختران تبدیل کرده!
یگانه کمایی ( با بازی نیکی کریمی) اگر چه دو فرزندش را در بمب‌گذاری جدایی‌طلبان خلق عرب از دست داده اما با همسرش برای خروج از شهر همراهی نمی‌کند. سیمین هم به سینه پدرش دست رد می‌زند و در دسته دختران باقی می‌ماند.
در روزهای اول جنگ تحمیلی (که در فیلم، 10 مهرماه 1359 است) اگر چه ساختار خانه‌ها زیر آتش دشمن از هم گسست اما ساختار خانواده‌ها قوی‌تر شد و در متن‌های موجود از خاطرات شفاهی آن روزها (که کارگردان مدعی‌است همه این متن‌ها را خوانده و به خلق شخصیت‌هایش رسیده) هیچ ردی از گسستگی خانوادگی و نافرمانی دختران و زنان دیده نمی‌شود.
بازیگران این فیلم هم جز پانته‌آ پناهی‌ها (که همواره در اجرای نقش‌هایش موفق است) پاشنه‌آشیل این فیلمند. حضور کم‌جان نیکی کریمی و حضور بی‌دلیل فرشته حسینی در دسته دختران، نشان می‌دهد قیدی در انتخاب بازیگر هم نسبت به فیلم قبلی‌اش، عقبگرد محسوسی داشته و احتمالا حاشیه روابطش با بازیگرها در انتخاب این ترکیب، بی‌تأثیر نبوده.
*میثم رشیدی مهرآبادی