خواص میوه‌های تابستانی

دکتر سـید مهدی میرغضنفری؛ رئیس هیأت موسس انجمن تحقیقات طب سنتی ایران، عضو هیات علمی ومدیر گروه طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی ارتش                                                                     

هلو

بهترین نوع آن، بزرگ شاداب و تازه و لطیف است که پوست آن نرم بوده و گوشت (بافت اصلی) آن براحتی از هسته جدا شود (اصطلاحا هسته جدا). هلو سرد وتر است و از نظر شدت سردی شبیه هندوانه است به طوری که هلو و هندوانه هردو در درجه دو سردی هستند (درجات چهارگانه حرارت و رطوبت). هلو ملین، نرم کننده شکم و تسهیل کننده دفع است. برای کسانی که حرارت زیاد داشته یا مبتلا به یبوست می‌باشند از بهترین توصیه‌‌ها است. باعث تسکین حرارت بدن و بخار و گازهای گرم بدن شده و از آنجایی که خاصیت مهارکنندگی خون و صفرا را دار دبرای افراد تب‌دار مناسب است. خوشبو کننده دهان است. افراد سرد مزاج نباید در خوردن آن زیاده‌روی کنند و یا همراه آن نباید از سردی‌جات دیگر مخصوصا در مقادیر زیاد مصرف شود. برای اصلاح عوارض احتمالی ناشی از سردی هلو می‌‌تواند مصلحاتی نظیر عسل و زنجبیل با آن یا بعد آن خورده شود.

آلو

فرآیند خشک کردن در آلو و میوه جاتی که می توان آنها را خشک کرد (سیب و پرتقال) باعث تغییراتی در بافت میوه می شود که منجر به کاهش رطوبت و سردی و لذا کاهش نفاخیت آن‌‌ها می‌‌گردد. این مورد برای انگور وآلو (هرجا صحبت از نوع آن نشود منظور آلوزرد است) نیز صادق است. پس انگور کمی نفاخ است ولی کشمش خیر و بلکه برای نفخ خوب است. میوه خشک را براحتی می توان با خود به سفر برد و چون اکثر افراد در سفر به یبوست مبتلا می شوند بسیار مورد استفاده خواهد داشت.

خربزه

حدیث پیامبر(ص): بر شما باد مصرف خربزه چرا که در آن 10 ویژگی است خوراک است، نوشیدنی است، شستشو دهنده است، خوشبو کننده است، مثانه را می‌شوید، شکم را می‌شوید، آب کمر (مایعات تولید مثلی) را فراوان می‌‌سازد، نیروی همبستری (میل جنسی) را می‌‌افزاید، سردی مزاج را برطرف می‌کند و پوست را تمیز می‌کند. نیاز خود را با خربزه برطرف کنید چرا که میوه بهشت است، در آن هزار برکت و هزار رحمت است ، خوردنش شفای هر درد است. در جای دیگری در ادامه آمده است: ... چرا که آب آن رحمت و شیرینی آن، از شیرینی بهشت است. در احادیث نبوی (ص) مصرف خربزه برای خانم‌های باردار توصیه شده که باعث خوش چهره و خوش خوی شدن نوزادانشان می‌شود. خربزه جالی (جلا دهنده) است. در احادیث هم اشاره شده دندان را جلا می‌دهد. لابلای پرزهای موجود در فضای دهان، حلق و گوارش را پاک می‌کند. اصولا خوردنی‌‌هایی که تا حدی بافت سفت یا فیبری دارند (مثل پیه بین دانه‌‌های انار) دارای این خاصیت پاک کنندگی و جلا دهندگی هستند. خوبست انسان گاهی از قسمت‌های سفید نزدیک به پوست استفاده کند که خاصیت جلا دهندگی و پاک کنندگی آن بیشتر است. خاصیت دیگر خربزه این است که مقطع است یعنی مواد زائد مانده را تکه تکه و دفع می‌‌کند. مواد زایدی که در بدن و سیستم گوارش رسوب کرده‌ و سفت شده‌‌اند را اینگونه از بین می‌‌برد. خربزه مرطب و ملطف است و ‌با رطوبتی که به بدن می‌دهد باعث رقیق شدن مایعات بدن و خروج از حالت انقباض و فشردگی در بافت‌‌ها و بدن می‌شود. بعضی عضلات زیاد می‌گیرند که می‌‌تواند ناشی از افزایش مواد زاید در بدن و عدم دفع آنها باشد. خربزه سریع‌النفوذ است یعنی زود جذب شده و به سلول‌ها می رسد.‌ زود از سیستم گوارش عبور می‌کند.

گیلاس

گرم وتر بوده تا حدودی خاصیت غذایی دارد؛ از معده هم سریع عبور می کند. تا حدودی لینت بخش است برای گرفتگی صدا و خشونت حلق و حنجره و برای افراد مسن خوب است. گیلاس رو به گرمی است بنابراین بدن را از اعتدال خارج نمی کند لذا افراد مسن از آن منتفع می شوند. مصرف کمپوت نیز در مواردی مفید است چون افزودن شیرینی و حرارت دیدن میوه باعث کاهش سردی و معتدل شدن مزاج میوه‌‌های سرد و همچنین نرم تر شدن آن‌‌ها می‌شود و لذا امکان مصرف میوه با مزاج سرد را برای سرد مزاجان یا افراد مریض راحت‌تر می‌کند. ازطرفی بعلت تسهیل در هضم و جذب میوه مناسب افراد مسن می باشد.

زردآلو

طبع خنکی دارد البته هرچه شیرینی آن بیشتر باشد خنکی آن کمتر است. خصوصیات خوب بعضی میوه‌‌ها در این است که برگه آنها بعدا قابل استفاده و نگهداری برای فصول دیگر هستند. مخصوصا افرادی که دچار یبوست هستند خوب است میوه را خشک کرده  و بعدا مورد استفاده قرار دهند. خشک کردن میوه آسان است به این صورت که پس از شستن، میوه را دونیم کرده و در سایه و جایی که تهویه خوبی دارد خشک کنند. در هنگام مصرف می‌توانند آن را خیس نموده که در این صورت سردی و رطوبت آن قدری بیشتر می شود. با جذب مجدد آب به میوه خشک، خوردن آن راحت تر شده و لینت دهندگی آن نیز افزایش می یابد.

آلبالو

طبع سرد و خشک دارد. نسبت به میوه‌‌های قبل تری کمتری دارد و هرچه آلبالو ترش تر باشد سردی وخنکی آن بیشتر می شود؛ در نتیجه خاصیت تسکین دهندگی صفرای آن بیشتر می‌شود. خاصیت مهار کنندگی تشنگی زیادی دارد. برای معده و کبدهای گرم بسیار مفید است. مصرف آن به گرم مزاجان و افرادی که جوش‌‌های پوستی دارند و همچنین جهت تصفیه خون توصیه می شود. شاید بتوان گفت این خواص آلبالو شبیه خواص انار است. چای آلبالو مناسب فصول گرم است که شبیه چای ترش و چای لیمو عمل می کند چون طعم ترش و طبع خنک دارند. بدیهی است خنکی جات باید توسط افراد سرد مزاج با احتیاط مصرف شود. اگر شخص با معده سرد به مصرف آنها اصرار داشت آن را باید با نبات و عسل شیرین کند. آب آلبالو بسیار دلنشین بوده و مثل آب انگور ترش قابل استفاده است و همانگونه که خوانندگان در جریان هستند اگر آن را حرارت غیر مستقیم دهیم تا بتدریج آب آن کم شود رب آن میوه بدست می آید اما نباید هیچ گاه حرارت مستقیم ببیند زیرا خواص آن کم می شود. اگر میوه را با مقداری عسل یا شکر حرارت داده تا تغلیظ شود شربت آن میوه بدست می آید که این فرآیندها نظیر کمپوت سازی باعث تعدیل مزاج آلبالو و کاهش سردی آن می شود. بعنوان مثال برای صبحانه مربای میوه‌‌های ترش نظیر آلبالو، تمشک و توت فرنگی برای فصول گرم مناسبند و مرباهایی مثل انجیر و به و سیب در فصول سرد مناسب هستند.