به قلم : حبیبه مرتضی -کارشناس ارشد مامایی ؛ کارشناس برنامه سلامت باروری شبکه بهداشت و درمان گرمسار
تحریریه زندگی آنلاین : افزایش وزن در خانم‌های باردار الگوی ثابتی ندارد و برای هر فرد بسته به وزن پیش از بارداری و شرایط خاص (مانند بارداری دوقلو یا چندقلو) متفاوت می‌باشد. مقدار افزایش وزن مجاز هر فرد بر اساس شاخص جرم بدن(BMI) به دست می‌آید.
هرگاه مادر باردار بر اساس جدول وزن‌گیری، افزایش وزن بیشتری داشته باشد و یا شیب نمودار وزن‌گیری مادر از شیب نمودار مرجع بیشتر گردد، وزن‌گیری بیش از حد انتظار محسوب می‌گردد. بعد از هفته 20 بارداری مادر نباید ماهانه بیش از 3 کیلوگرم افزایش وزن داشته باشد. گاهی اوقات این امر به دلیل جمع شدن آب به طور غیر طبیعی در بدن است که اولین علامت پره‌اکلامپسی (مسمومیت بارداری) می‌باشد. در این صورت اقدامات لازم برای کنترل مسمومیت بارداری باید انجام شود.
اگر افزایش وزن مادر در طول بارداری بیش از یک کیلوگرم در هفته باشد، بیشتر از حد انتظار وزن اضافه کرده است.
بیشتربخوانید:
خطرات افزایش بیش از حد وزن در دوران بارداری
افزایش ناراحتی
فشارخون بالا
پره‌اکلامپسی (فشار خون بالا): فشار خون بالا منجر به مشکلاتی برای کلیه و کبد می‌شود. همچنین خطر محدودیت رشد داخل رحمی، جدا شدن زودرس جفت و دیگر مشکلات را افزایش می‌دهد.
دیابت بارداری: چاق بودن یا افزایش بیش از حد وزن طی بارداری شما را در معرض خطر دیابت بارداری قرار می‌دهد و ممکن است در آینده احتمال دیابت نوع 2 را در شما افزایش دهد.
بزرگ بودن جنین
زایمان زودرس: هر چقدر شاخص توده بدنی (BMI) بالاتر برود، احتمال اینکه بچه زودتر به دنیا بیاید، بیشتر است که این موضوع خطرات بیشتری برای جنین به همراه خواهد داشت، از جمله: مشکلات تنفسی، مشکلات شیر خوردن و مسائلی مربوط به رشد و یادگیری که در آینده مشخص می‌شود.
چاقی و مشکلات همیشگی مربوط به سلامتی
اگر بیش از حد اضافه وزن داشته باشید، پس از زایمان برای کاهش وزن باید زمان طولانی‌تری صرف کنید. این در صورتی است که طبق راهکارهای اضافه وزن بارداری پیش نروید. علاوه بر این زنانی که بیش از اندازه چاق می‌شوند، این اضافه وزن را از بین نمی‌برند، طی 10 سال آینده در معرض خطر جدی قرار می‌گیرند که می‌تواند منجر به فشارخون بالا، دیابت و بیماری‌های قلبی شود.
بیشتر بخوانید:
براى کنترل افزایش وزن در مادران باردار مبتلا به چاقی و اضافه وزن، رعایت نکات زیر توصیه مى‌شود:
استفاده از میان‌وعده‌ها: تعداد وعده‌های غذا را در روز افزایش دهید و حجم غذای هر وعده را کم کنید.
ساعت ثابتی را به صرف غذا در وعده‌های مختلف روز اختصاص دهید.
مصرف قند و شکر و خـوراکی‌هایی مانند انواع شیرینی، شکلات، آب نبات، نوشابه‌ها، شربت‌ها، آب‌میوه‌های صنعتی و ... را بسیار محدود کنید و تنقلات پر انرژی و چرب مانند شکلات و چیپس را مصرف نکنید.
به جای برنج و ماکارونی در حجم زیاد، از نان استفاده کنید. نان مصرفی باید از آرد سبوس‌دار تهیه شده باشد و نـان‌های فانتزی مثل انواع باگت و نان ساندویجی کمتر مصرف کنید.
حبوبات پخته مثل عدس و لوبیا را بیشتر مورد استفاده قرار دهید.
شیر و لبنیات خود را از نوع کم‌چرب انتخاب کنید.
گوشت را تا حد امکان بدون چربی و مرغ و ماهی را بدون پوست مصرف کنید. از مصرف فرآورده‌های گوشتی پر‌چرب مثل سوسیس، کالباس، همبرگر، کله‌پاچه و مغز خودداری کنید.
به جای گوشت قرمز، بیشتر از گوشت‌های سفید، خصوصا ماهی استفاده کنید.
میوه‌ها و سبزی‌ها را بیشتر به شکل خام مصرف کنید.
سـالاد با سبزیجات را قبل یا همراه با غذا مصرف کنید.
به جای آب‌میوه‌های تجاری بهتراست آب‌میوه‌های تازه و طبیعی را که در منزل تهیه می‌شود، مصرف کنید.
روغن مصرفی را از انواع مایع گیاهی انتخاب کنید.
بیشتربخوانید:
غذاها را بیشتر به شکل آب‌پز و بخار‌پز، تهیه و مصرف کنید و از مصرف غذاهای پر چرب و سرخ شده پرهیز کنید.
مصرف دانه‌های روغنی مثل گردو، فندق، بادام، تخمه، پسته و زیتون را محدود کنید.
از مصرف غذاهای کنسرو شده و آماده پرهیز کرده و مصرف نمک و غذاهای شور را محدود کنید.
از مصرف سس‌هاى چرب مانند مایونز و سس‌هاى مخصوص سالاد خودداری کنید و از سس سالم (ماست کم‌چرب، کمى نمک، روغن زیتون، آب لیمو یا آب نارنج) به جاى سس مایونز استفاده کنید.
وعده‌هاى اصلى غذا مانند صبحانه، ناهار و شام را حذف نکنید، زیرا حذف هر کدام از وعده‌ها سبب ریزه‌خوارى می‌شود.
از مصرف تنقلات غذایى کم‌ارزش که تنها حاوى چربى یا مواد قندى است، مانند چیپس، کیک، بیسکویت و موارد مشابه پرهیز کنید.
تحرک کافی از طریق پیاده‌روی منظم روزانه (در صورت نداشتن ممنوعیت پزشکی) داشته باشید.
