اخیرا ابلاغیه‌های متعددی در خصوص این صندوق‌ها از سوی سازملان بورس اعلام شده است. این ابلاغیه‌ها که شامل تغییر حدنصاب، ممنوعیت فعالیت صندوق‌های درآمد ثابت از اتخاذ قرارداد اختیار معامله و تصمیم اخیر در مورد افزایش زمان معامله اوراق و ETFهای با درآمد ثابت فرابورس بوده، تاثیراتی را در فعالیت این صندوق‌ها و اقبال به آنها و همچنین کلیت بازار سرمایه در پی خواهد داشت. کارشناسان معتقدند این تغییرات به کارآیی بیشتر بازارهای مالی کمک می‌کند و در بخش صندوق‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت نیز طبیعتا همین کارکرد را دارد. اما به نظر می‌رسد افزایش 20دقیقه‌ای زمان معاملات اوراق با درآمد ثابت و صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت قابل‌معامله در فرابورس که از 17 تیر اعمال شد بیشتر با هدف حمایت از بازار سرمایه و تقویت جبهه خریداران باشد.
بهبود عملکرد درآمد ثابت‌ها
محمد خبری‌زاد، تحلیلگر بازار سرمایه، در این خصوص گفت: ابلاغیه‌ها در حوزه صندوق‌ها مقداری زیاد شده اما در کلیت با توجه به یکپارچه شدن تیم نظارت بر صندوق‌ها و حضور آقای ایرانشاهی در رأس آنها، به نظر صندوق‌ها در حال انسجام بوده و ابلاغیه جدید نیز در راستای رفع برخی از نواقص و جلوگیری از بروز مشکلات برای صندوق‌هاست. در صندوق‌ها طی سال‌های اخیر شاهد اعلام دو نوع ابلاغیه بودیم. نوع اول آنهایی هستند که در روند مدیریت دارایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت موثر بودند. برای مثال حد نصاب‌ها تغییر پیدا می‌کنند. حد نصاب جدید بر مبنای تغییر شرایط اقتصادی کشور یا سیاست بانک مرکزی و سیاست سازمان بورس است. البته این قسمت ممکن است مدیر صندوق را در اداره کردن آن دچار مشکل کند. باید تاکید کرد که ابلاغیه‌های جدید اتفاقا در جهت بهبود بوده و از این حیث که ابلاغیه‌های قدیم را ملغی می‌کند صندوق‌های درآمد ثابت را به سمت واقعی‌تر شدن می‌برد.
وی ادامه داد: در بخش دیگر یک سری از ابلاغیه‌ها نیز در بحث‌های اجرایی است؛ برای مثال افزایش زمان معامله اوراق و ETFهای با درآمد ثابت فرابورس موضوع بسیار جذابی مخصوصا برای اهالی بازار سرمایه است. اینکه قبل از شروع معاملات بورس معاملات صندوق‌ها شروع شود و یونیت هلدرها بتوانند معاملات خود را آغاز کنند، فروش بزنند و پول را وارد بورس کنند و سهام بخرند اتفاق خوبی است. بنابراین این تصمیمات اصلا تصمیمات بدی نبودند و به بازار سهام نیز کمک کردند.
این تحلیلگر بازار سرمایه ادامه داد: به طور مثال تصمیمی که در حوزه آپشن‌ها گرفته شد و صندوق‌های با درآمد ثابت را از گرفتن موقعیت جدید منع کردند نیز تصمیم خوبی بود. این موضوع مربوط به مدیریت دارایی صندوق‌هاست و یک سری از ریسک‌ها را از صندوق‌های با درآمد ثابت دور می‌کند. این‌ها اتفاقاتی است که برای برخی از صندوق‌ها افتاده و واحد نظارت برای جلوگیری از رخ دادن این مشکلات در سایر صندوق‌ها از آنها جلوگیری می‌کند.
خبری‌زاد گفت: بنابراین به عنوان یک اداره‌کننده صندوق باید بگویم این ابلاغیه‌ها اگرچه گاهی کار را سخت می‌کنند اما در کل فعلا تیم جدید سازمان و نظارت بر امور صندوق‌ها در جهت کاهش هر چه بیشتر ریسک صندوق‌های با درآمد ثابت و برداشتن ریسک‌های مختلف از روی آنها متمرکز است و این تصمیمات اتفاقا سرمایه‌گذاران را بیشتر تشویق می‌کند تا سرمایه خود را به این صندوق‌ها بیاورند. این دستورالعمل‌ها نه‌تنها بد نیست بلکه در کلیت و مسیری که در آن هست رو به بهبود و کاهش ریسک قدم می‌گذارد. حتما سختی‌هایی به وجود خواهد آمد، برای مثال کاهش حد نصاب صندوق‌ها در درآمد ثابت‌ها در کل کار خیلی خوبی است اما شاید اجرای آن برای مدیر صندوق کار کمی سختی باشد و به مشکل بخورند، اما در دورنمای یکی دو سال آینده تصمیم خوبی به نظر می‌رسد. کاش از ابتدا صندوق‌ها را مجبور به حضور در سهام و بورس و ... نمی‌کردند.
وی با تاکید بر اینکه ابلاغیه‌ها و دستورالعمل‌های جدید همگی در راستای بهبود عملکرد صندوق‌های با درآمد ثابت بوده است، عنوان کرد: یکی دیگر از ویژگی‌های این تغییرات این بوده که صندوق‌ها قابل‌‌رقابت‌تر با رقیب اصلی خود که سپرده بانکی است شده‌اند. برای مثال امکان خرید یا فروش یک سپرده بانکی از ساعت 7 صبح و با آغاز به کار بانک‌ها ممکن است، اما در بورس باید تا 9 صبر کنید. طبیعتا هر چه دامنه زمانی فعالیت در بورس بازتر شود، این صندوق‌ها برای جذب منابع می‌توانند جذاب‌تر باشند و از این نظر نیز این تغییر‌ها به نفع دارندگان واحد در صندوق‌های با درآمد ثابت است.
تصمیمات را به نظرسنجی بگذارند
مریم محبی، تحلیلگر بازار سرمایه، نیز در این خصوص عنوان کرد: صندوق‌های درآمد ثابت رقیب خوبی برای بانک‌ها هستند و در رقابت کم‌کم گوی رقابت را از بانک‌ها می‌گیرند و نسبت به سپرده‌ها شرایط بهتری دارند. مخصوصا صندوق‌های درآمد ثابتی که ضامن نقدشوندگی آنها بانک‌ها هستند و از نظر نقدشوندگی مشکل خاصی ندارند. بنابراین این صندوق‌ها شرایط بهتری نسبت به سپرده‌ها دارند و انتظار می‌رود با گذشت زمان و افزایش دانش و آگاهی مردم نسبت به عملکرد این صندوق‌ها پتانسیل رشد بیشتری نسبت به سپرده‌های بانکی نیز داشته باشند.
وی افزود: اما در مورد تغییراتی که بعضا دیده می‌شود در راستای بهبود عملکرد صندوق‌ها در بازار سرمایه صورت می‌گیرد باید به این نکته دقت کرد که تمامی تغییراتی که اعمال می‌شود، از قبیل افزایش حد نصاب و کاهش آن، تغییر ساعت، شرایط تسویه و ... در زمان رکود بازار سهام اتفاق می‌افتد؛ یعنی زمانی که مردم علاقه‌مند هستند به سمت صندوق‌های با درآمد ثابت بیایند. این باعث می‌شود که زمانی که مردم در رکود بازار به دنبال مأمنی هستند که به صورت کوتاه‌مدت سرمایه خود را در آن نگه دارند و در زمان رونق مجدد به بازار سهام برگردند، یک تغییر رویه ناگهانی از سمت بازار سرمایه در مورد این صندوق‌ها ببینیم. محبی گفت: این تغییرات اگرچه خوب هستند و تاثیرات مثبتی نیز دارند اما بهتر است با اطلاع‌رسانی قبلی و اعلام به بازار آن هم نه به صورت یک‌طرفه انجام شود؛ یعنی باید بر اساس نظرسنجی باشد چرا که به هر حال بازار سرمایه محل فعالیت افراد بسیاری است و باید نظر آنها نیز لحاظ شود.
چنین تصمیماتی هر چقدر هم که منطقی، خوب و موثر باشند با توجه به اینکه در زمان رکود بازار و به صورت یک‌طرفه گرفته می‌شوند این ترس را به سهامدار القا می‌کنند که سازمان بورس مالک پول آنهاست و ممکن است به هر نحوی برای سرمایه آنها تصمیم‌گیری کند و این باعث می‌شود که افراد رغبت زیادی به ماندگاری در صندوق‌های با درآمد ثابت نداشته باشند. بنابراین به نظر من اقدامات درستی است ولی نحوه اجرای آنها درست نیست. سازمان بورس ابزار درست را به روش اشتباه استفاده می‌کند.
