محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی در این مراسم خطاب به شرکت‌های دانش‌بنیان، گفت: پیش از این به شما قولی دادم و در برنامه هفتم سعی کردیم خلأهای موجود در حوزه دانش‌بنیان را پرکنیم. البته هنوز این فرصت وجود دارد که اگر اشکالاتی در حوزه دانش‌بنیان، پژوهش و فناوری وجود دارد آنها را در صحن برطرف کنیم. او با بیان اینکه کاش مبنای توسعه اجتماعی را به توسعه اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ارجحیت می‌دادیم، ادامه داد: اجتماعی کردن نهاد علم بسیار مهم است. بنده شخصا بعد از مدت‌ها به الگویی رسیده‌ام که باید در هر مجموعه‌ای به ویژه در بخش خصوصی، «هوشمندسازی»، «مردمی‌سازی» و «شفاف‌سازی» را مورد توجه قرار دهیم که خروجی آن «کارآمدسازی» است.
رئیس مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: قدرت معنوی، مادی، مشروعیت و مقبولیت ما به مردم است نه به توان نظامی. فرق ما با کشورهای غربی این است که محوریت ما مردم است و فلسفه ما در جمهوری اسلامی افزایش معرفت و به تعبیر دیگر آگاهی بخشی است. در این راستا در وهله اول باید مردم را به حقشان آگاه کنیم تا بدانند حقشان چیست و آن را مطالبه کنند. اگر این اتفاق افتاد به معنای آن است که اعتماد میان مردم و همه اجزای حاکمیت از بخش خصوصی و دولتی گرفته تا عمومی غیردولتی برقرار می‌شود. قالیباف با بیان اینکه اعتماد بزرگ‌ترین سرمایه اجتماعی ماست، افزود: اگر در جمهوری اسلامی اعتماد نباشد هیچ کاری نمی‌توانیم انجام دهیم. اما اگر این اعتمادسازی صورت گیرد، مشارکت مردم افزایش می‌یابد و اینجاست که خانواده‌ها فرزندان خود را به جبهه اعزام می‌کنند، خلاقیت به خرج می‌دهند، سرمایه‌گذاری می‌کنند و در نهایت رشد در همه ابعاد صورت می‌گیرد.
او خاطرنشان کرد: برای عدالت جغرافیایی و توسعه اجتماعی باید همه رویکردها را براساس «محله‌محوری»، «مسجدمحوری»، «مدرسه‌محوری»، «منزل‌محوری» به معنای محوریت خانواده و «مجازی‌محوری» به معنای فضای مجازی‌محوری قرار دهیم. در خصوص مدرسه محوری به جرات می‌گویم حدود 20 سال است که از مدرسه و معلمان غفلت کرده‌ایم که کانون تربیت است.
اول بهره‌وری؛ بعد سرمایه‌گذاری
رئیس قوه مقننه با بیان اینکه اقتصاددانان بر سرمایه‌گذاری و بهره‌وری تاکید دارند، تصریح کرد: متاسفانه مدیران می‌ایستند و می‌گویند سرمایه بیاورید تا رشد اتفاق بیفتد؛ چنانچه در حال حاضر نیز صرفا میزان اعتبار مورد نیاز خود را در جریان رسیدگی به احکام لایحه برنامه هفتم مطرح می‌کنند اما پول از کجا بیاید؛ در این شرایط این پول تامین نمی‌شود. اگر این اعتبار تامین نشد، کار روی زمین می‌ماند. بنابراین امروز بهره‌وری، محور اصلی کار نسبت به سرمایه است و با بهره‌وری می‌توانیم سرمایه را ایجاد کنیم که با همان به سمت رشد برویم. نباید سرمایه‌گذاری محوریت اول باشد و این اقتضای امروز کشور ما است.
چقدر نفت هدر می‌رود؟
قالیباف با انتقاد از هدر رفت نفت به دلیل بهره‌وری غلط، اظهار کرد: امروز روزانه 5/ 3 میلیون بشکه نفت را به دلیل بهره‌وری غلط هدر می‌دهیم. قیمت هر بشکه حدود 80 دلار است که این میزان در سال، مبلغی بیش از 100 میلیارد دلار می‌شود. بهره‌وری با تکیه بر فناوری و دانش‌بنیان اتفاق می‌افتد که البته یک موضوع اجتماعی است اگر این منفعت اجتماعی به کشور بیاید همه باید منتفع شوند و بدون شک اول باید مردم و سپس بخش‌های دولتی برای رشد و توسعه منتفع شوند.
او در ادامه خاطرنشان کرد: بزرگی می‌گفت مشکلات در کشور زیاد است، اما مساله نداریم که این حرفی دقیق و حکیمانه است. همین امروز طرحی در صحن مجلس در رابطه با کولبران و ملوانان مطرح است تا مشکلات‌شان را حل کنیم. اما بنده به عنوان یک نماینده مردم می‌گویم که ما می‌خواهیم یک مشکل را حل کنیم اما 6 مشکل دیگر به وجود می‌آوریم؛ چون مساله را تشخیص نمی‌دهیم و قدرت حل آن را نداریم. بنابراین باید مشکل را تبدیل به مساله کنیم تا سپس مساله را حل کنیم.
رئیس مجلس خطاب به شرکت‌های دانش‌بنیان، یادآور شد: یکی از رسالت‌های جدی دانش‌بنیان‌ها تبدیل کردن مشکلات به مساله است. شما باید بایستید و با خلاقیت، علم، دانش و درایت حکم صادر کنید. شما به عنوان پیشگامان این حوزه می‌توانید در برنامه هفتم، کشور را از جا بلند کرده و 100 میلیارد دلار هدررفت انرژی را به کشور بازگردانید تا مردم منفعت آن را ببرند.
قالیباف با بیان اینکه مجلس از ابتدا با برنامه کار پیش رفت، گفت: در مردادماه 99 در نخستین گفت‌وگوی تلویزیونی خود برنامه‌های مجلس شورای اسلامی را بیان کردم. در حالی‌که اعلام برنامه کار در مجلس بسیار سخت‌تر از هر نهاد دیگری است. در مجلس هر یک نفر خودش تصمیم می‌گیرد و با علم بر این موضوع، این حرف زده شد. در حال حاضر که از این موضوع سه سال می‌گذرد قریب به 82 درصد از برنامه‌هایی که اعلام کردم در قالب قانون اجرایی شده است. البته ممکن است اجرای قانون در برخی از موارد اشکال داشته باشد که آن بحث دیگری است.
او تاکید کرد: در بحث قانون جهش دانش‌بنیان نیز ما محکم ایستاده‌ایم و در برنامه هفتم نیز آن را تکمیل می‌کنیم و ان‌شاء‌الله در حوزه‌های دیگر نیز قوانین بر زمین مانده را دنبال می‌کنیم تا به سرانجام برسد. سه ضلع دولت، مجلس و مردم باید در کنار هم قرار گیرند تا بتوانند مشکلات کشور را برطرف کنند و اگر کاری پیش نرفت تقصیر هر سه ضلع است.
بخش فناوری نباید ایران‌خودروی دوم شود
رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: در حال حاضر فرصت‌ها، امکانات مالی و تسهیلات زیادی را در حوزه دانش‌بنیان فراهم می‌کنیم و در برنامه هفتم هم به دنبال توسعه آن هستیم. اما حواسمان باشد که حمایت از فعالیت‌های نوآورانه را نسبت به فعالیت‌های فناورانه در اولویت قرار دهیم تا بتوانیم رو به جلو با سرعت حرکت کنیم. اگر صرفا بخش‌های فناوری را که راه‌اندازی شده و در قسمتی ایستاده‌اند، با رانت هول بدهیم؛ به سرنوشت ایران‌خودرو گرفتار می‌شویم.
قالیباف با انتقاد از مهاجرت نخبگان خاطرنشان کرد: بزرگ‌ترین سرمایه که برای ما بهره‌وری، خلاقیت و منابع مالی به دنبال دارد، منابع انسانی است. برخی می‌روند و آدم دلش می‌سوزد. برخی کشورهای دیگر آش را با جایش می‌برند. آن هم نه کسانی‌که به این خاک و میهن و دین هیچ علاقه‌ای ندارند بلکه افرادی که برای میهن و دین خود می‌جنگند. با رفتن این افراد یعنی یک جای کار ما اشکال دارد. او در پایان تصریح کرد: پنجره جمعیتی ما رو به بسته شدن حرکت می‌کند و ما هم در رشد جمعیتی و هم در بحث مهاجرت با مشکلاتی مواجه هستیم باید دست به دست هم دهیم تا این مسائل حل شود.
نگاهداری: درجا زدن برنامه هفتم در موج دوم صنعتی شدن
همچنین بابک نگاهداری رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس با بیان اینکه اقتصاد دانش‌بنیان موجب فروریختن دیوار میان جامعه و صنعت با دانشگاه خواهد شد، گفت: سهم ایران از بازار تولیدات دانش‌بنیان با وجود تمامی آموزه‌های دینی و اقدامات تقنینی و اجرایی در این زمینه قابل افزایش چشمگیر است. سهم ایران از بازار صادرات محصولات دانش‌بنیان با تکنولوژی بالا تنها 01/ 0 درصد و همچنین سهم از صادرات کالاهای با فناوری بالا از مجموع صادرات کارخانه‌ای کشور، حدود 83/ 0 درصد است. او ادامه داد: سطح صنایع با فناوری‌های بالا عاملی تعیین‌کننده در عصر جدید و اقتصاد جهانی است. لایحه برنامه هفتم توسعه همچنان در موج دوم که همان موج صنعتی است باقی مانده و به موج سوم و چهارم ورودی پیدا نکرده است؛ در حالی‌که موج سوم با قابلیت ثروت‌سازی بالا، در تحقق رشد 8 درصدی که در لایحه برنامه هفتم بر آن تاکید شده است، موثر خواهد بود.
رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس با انتقاد از برنامه هفتم توسعه، خاطرنشان کرد: متاسفانه از اقتصاد هوشمند، اقتصاد مجازی، اقتصاد کوانتوم، هوش مصنوعی، اقتصاد زیستی و انرژی‌های تجدیدپذیر در لایحه برنامه هفتم توسعه، رد و اثری دیده نمی‌شود. اقتصاد دانش‌بنیان از معدود پنجره فرصت‌های برنامه هفتم توسعه است. اقتصاد دانش‌بنیان موضوع نظام حکمرانی است و با وجود تاکیدات رهبر معظم انقلاب اسلامی و روسای قوا، آنچنان که باید مورد توجه قرار نگرفته است و همچنان به عنوان یک مساله و نه راه‌حل به آن نگاه می‌شود. نگاهداری تاکید کرد: توسعه اقتصاد دانش‌بنیان راه‌حل مسائلی چون مهاجرت نخبگان و اشتغال دانش‌بنیان کشور است. ارتقای بهره‌وری برای دستیابی به رشد اقتصادی در دنیای امروز متاثر از میزان بهره‌مندی آنها از فناوری‌های پیشرفته است که آن هم در گرو توسعه رویکردهای دانش‌بنیان است.
درآمد شرکت‌های دانش‌بنیان؛ 450 همت
روح‌الله دهقانی‌فیروزآبادی، معاون رئیس‌جمهور نیز در این مراسم با بیان اینکه تصویب قانون راهبردی جهش تولید یکی از اقدامات ماندگار مجلس یازدهم است، به چرایی لزوم تصویب این قانون اشاره و اظهار کرد: تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان در سال 94 حدود 55 شرکت و امروز حدود 9 هزار شرکت است و نشان می‌دهد به اندازه کافی در کمیت رشد کردیم. صیانت از بازار ملی و توسعه صادرات محصولات دانش‌بنیان یک چالش بود. درآمد شرکت‌های دانش‌بنیان در سال 92 حدود 200 میلیارد بود و اکنون بالغ بر 450 همت درآمد دارند. این اکوسیستم تغییر کرده و ضرورت نیاز به یک لباس نو را نشان می‌دهد.
قانون سال 89 حمایت‌هایی می‌کند که هدف آن توسعه و ترویج فناوری است، اما قانون جدید رویکرد اقتصاد دانش‌بنیان دارد. او ادامه داد: چند نمونه از دستاوردهای این قانون شامل بحث تولید محصولات دانش‌بنیان و ترک تشریفات مناقصه است. معادل 160 میلیون دلار قرارداد بار اول با شرکت‌های دانش‌بنیان بسته شده که حدود 1/ 3 میلیارد صرفه‌جویی ارزی است. اثر تصویب این قانون در ارتقای صندوق نوآوری نیز موثر بوده است. در همین راستا در هیات امنای صندوق افزایش سرمایه صندوق به 100 همت تصویب شد.
انتقاد از بانک مرکزی به‌دلیل کم‌کاری
محسن دهنوی، رئیس فراکسیون اقتصاد دانش‌بنیان مجلس شورای اسلامی نیز با انتقاد از عملکرد بانک مرکزی در اجرای قانون جهش تولید دانش‌بنیان گفت: در بین دستگاه‌هایی که در این قانون وظیفه داشتند کمترین میزان همکاری در حوزه بانک مرکزی و نظام بانکی است. بانک مرکزی همکاری لازم را در اجرای قانون ندارد و مشکلات همچنان باقی است. در حال حاضر شرکت دانش‌بنیان نمی‌تواند یک وام سرمایه در گردش بگیرد. او با انتقاد از مهاجرت نخبگان خاطرنشان کرد: سنجه‌هایی نشان می‌دهد حال ما در برخی جاها خوب نیست مانند مهاجرت نخبگان. برخی از کشورهای منطقه استارت‌آپ‌های ما را یکجا می‌برند. یعنی نه تنها نخبگان بلکه کل استارت‌آپ را که خلاقیت و جذابیت دارند، می‌برند. کسی که باید بایستد و مشکلات را حل کند خود ماها هستیم. خواهش بنده این است که در پنل‌های تخصصی امروز دست به دست هم داده تا به سمت قله برویم.
