دوئل محتاطانه شی و بایدن

 جنگ تجاری چین و آمریکا در سال‌های اخیر یکی از مهم‌ترین مسائل اقتصادی جهان است. با توجه به سهم ایالات‌متحده و چین از تولید جهانی، تبعات تغییرات تعرفه در مبادله دو کشور، ممنوعیت سرمایه‌گذاری و مواردی از این دست علاوه‌بر اینکه اقتصاد آمریکا و چین را متاثر خواهد کرد، بر دیگر کشورها اثر قابل‌توجهی خواهد داشت، به‌همین‌دلیل بررسی وضعیت رابطه تجاری این دو کشور، برای پیش‌بینی آینده اقتصاد جهانی ضروری است. در حال‌حاضر برخی تحلیلگران متاثر از فضای سیاسی، پیش‌بینی می‌کنند که دو قطب اصلی جهان روزبه‌روز به سمت واگرایی پیش خواهند رفت و تقابل آنها حداقل در اقتصاد، فضایی شبیه جنگ سرد را در آینده ایجاد خواهد کرد.

این گروه از کارشناسان تمرکز ایالات‌متحده و هم‌‌‌‌‌پیمان‌‌‌‌‌های این کشور بر تجارت با کشورهای دوست و تجارت با کشورهای نزدیک را در این راستا ارزیابی می‌کنند. واقعیت آن است که گرچه اختلافات بین ایالات‌متحده و آمریکا در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی کاملا جدی است، اما در حوزه اقتصادی این دو کشور بیش از آنچه تصور می‌شود به هم وابسته هستند. بر اساس آمارهای موسسه مکنزی، در سال‌2021 میلادی، بین 30 تا 40‌درصد ارزش واردات آمریکا در بخش‌هایی همچون قطعات و وسایل الکترونیکی، منسوجات و لاستیک و پلاستیک از مبدا چین وارد این کشورشده‌است. همچنین در بخش‌های مذکور، صادرات چین به آمریکا، سهم قابل‌توجهی از مجموع ارزش صادراتی این کشور دارد.

در مقابل چین نیز در واردات دارو، تجهیزات پزشکی، تجهیزات حمل‌ونقل و محصولات کشاورزی به ایالات‌متحده وابسته است. آمارها نشان می‌دهد، در محصولات مذکور واردات از آمریکا بیش از 10‌درصد مجموع ارزش واردات چین را شامل می‌شود. همه این‌ها باعث می‌شود که دو کشور برای مواجه‌نشدن با تبعات حاصل از قطع یا محدود‌شدن رابطه تجاری، با یکدیگر محتاطانه دوئل کنند.

درهم تنیدگی الکترونیکی

تحلیل آمارهای تجارت قطعات و محصولات الکترونیکی بین چین و آمریکا، تصویر روشنی از میزان وابستگی تجاری دو کشور را به نمایش می‌گذارد. بر اساس آمارهای موسسه مکنزی، از مجموع ارزش واردات آمریکا در این بخش در سال‌2021 میلادی، 39‌درصد معادل 225‌میلیارد دلار از مبدا چین بوده‌است. این رقم البته معادل 16‌درصد از مجموع ارزش صادرات چین در این بخش است که نشان‌دهنده قدرت این کشور در این صنعت است. چین در سال‌2021 معادل 1375‌میلیارد دلار قطعات و وسایل الکترونیکی به جهان صادر کرده است که رقمی چندین‌برابر نزدیک‌ترین رقیب در این بازار است.

در مقابل، آمریکا نیز در این بخش رقمی نزدیک به 23‌میلیارد دلار به چین صادرات داشته که معادل 14‌درصد ارزش صادرات آمریکا در بخش قطعات و وسایل الکترونیکی و 4‌درصد واردات چین در این بخش است. بدیهی است که در این صنعت آمریکا به هیچ‌وجه حداقل در کوتاه‌مدت نمی‌تواند چین را نادیده بگیرد و برای چین نیز جایگزین‌کردن کشوری که 16‌درصد از صادراتش را تقاضا می‌کند به‌سختی امکان‌پذیر است.

پوشاک چینی بر ‌تن آمریکایی‌‌‌‌‌ها

در بخش پوشاک و منسوجات نیز آمریکا به‌شدت به تولیدات چینی وابسته است. آمارهای مکنزی نشان می‌دهد که در سال‌2021، از مجموع 176‌میلیارد دلار واردات آمریکا در این بخش، 33‌درصد مربوط به واردات محصولات چینی بوده‌است. بازار آمریکا برای چینی‌‌‌‌‌ها نیز اهمیت بسیار بالایی دارد. 20‌درصد از صادرات چین در این بخش به مقصد ایالات‌متحده ارسال شده‌است. صادرات پوشاک آمریکا به چین نسبت به واردات آمریکا عدد ناچیزی است. آمریکا 801‌میلیون دلار به چین منسوجات صادر کرده که معادل 5‌درصد صادرات این کشور در بخش پوشاک و منسوجات است، در نتیجه به لحاظ ساختاری دو کشور در بخش پوشاک و منسوجات وابستگی بالایی به‌هم دارند.

پلاستیک و مواد معدنی

محصولات معدنی غیرفلزی و پلاستیک و لاستیک نیز دیگر بخش‌هایی هستند که در آن آمریکا به واردات از چین وابسته است. در سال‌2021، از مجموع 31‌میلیارد دلار واردات این کشور در بخش محصولات معدنی غیر‌فلزی، 7.9‌میلیارد از چین واردشده‌است. این رقم معادل 16‌درصد ارزش صادرات چین در این بخش است.واردات پلاستیک و لاستیک آمریکا از چین نیز عدد قابل‌توجهی است. آمریکا در سال‌2021، در حدود 97‌میلیارد دلار از محصولات این بخش وارد کرده که 32‌درصد معادل 31‌میلیارد دلار از مبدا چین بوده‌است؛ این رقم 26‌درصد صادرات چین در این بخش را شامل می‌شود. همچنین ایالات‌متحده 3.4‌میلیارد دلار به چین پلاستیک و لاستیک صادر کرده که 12‌درصد واردات 28‌میلیارد دلاری چین در این بخش را تشکیل می‌دهد.

وابستگی درمان چینی‌‌‌‌‌ها به کالای آمریکایی

شرایط تجارت در کالاهایی که برای تولید آن به تکنولوژی پیشرفته‌‌‌‌‌تری نیاز است قدری تفاوت دارد. در این نوع کالاها وابستگی چین به ایالات‌متحده برای واردات بیشتر است. بر اساس آمارهای موسسه مکنزی در سال‌2021 چین 89‌میلیارد دلار تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی وارد کرده که 14‌درصد معادل 13‌میلیارد دلار از مبدا آمریکا وارد این کشور شده‌است.

همچنین در این سال، چین نزدیک به 42‌میلیارد دلار دارو وارد کرده که 7‌میلیارد دلار معادل 17‌درصد مجموع واردات این کشور، از مبدا آمریکا بوده‌است، در مقابل چین 11‌میلیارد دلار تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی و 3.5‌میلیارد دلار دارو به ایالات‌متحده صادر کرده‌است. سهم واردات داروی آمریکا از چین، نسبت به جمع ارزش واردات آمریکا در این بخش چیزی در حدود 2‌درصد است؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که در این بخش چین وابستگی بیشتری به واردات دارو از آمریکا دارد.

بازار غذای 2‌ میلیارد نفری

رساندن غذای مورد‌نیاز برای جمعیتی 1.4میلیاردی که در سرزمینی وسیع در حال زندگی هستند کار بسیار دشواری است، به‌همین‌دلیل چین در سال‌2021 میلادی، رقمی در حدود 124‌میلیارد دلار محصولات کشاورزی وارد کرده‌ است. کشاورزی بخشی است که هم آمریکا در تولید محصول مزیت بالایی دارد و هم چین تا حد قابل‌توجهی به واردات در این بخش وابسته است، بنابراین چین در بخش کشاورزی وابستگی زیادی به واردات محصولات آمریکایی دارد.در سال‌مذکور چین 31‌میلیارد دلار محصولات کشاورزی از ایالات‌متحده وارد کرده که معادل 25‌درصد واردات چین در این بخش است. این رقم در صادرات کشاورزی آمریکا هم قابل‌توجه است. آمریکا در سال‌2021، مجموعا 91‌میلیارد دلار کالاهای کشاورزی صادر کرده‌است؛ بنابراین صادرات کشاورزی به چین سهم 34‌درصدی از مجموع صادرات آمریکا در این بخش را شامل می‌شود، در نتیجه آمار به روشنی نشان می‌دهد که تغییرات در میزان واردات محصولات کشاورزی از آمریکا می‌تواند بازار چین را با مشکلات جدی مواجه کند. برای جمع‌بندی می‌توان گفت، برای تحلیل دقیق‌تر روابط دو کشور، باید به این واقعیت توجه کرد که آمریکا و چین اولین و دومین اقتصادهای بزرگ جهان هستند و اقتصاد هر دو کشور تا حد زیادی به تجارت وابسته است. همچنین دو کشور برای تامین نیاز خود در کالاهای استراتژیکی همچون لوازم الکترونیکی، مواد غذایی و دارو به هم وابسته هستند؛ بنابراین با توجه به حجم تجارت در این حوزه‌‌‌‌‌ها امکان جایگزین‌کردن دیگر کشورها برای چین و ایالات‌متحده حداقل در کوتاه‌مدت چندان عملی نیست. در میان‌مدت نیز لیست کشورهایی که توانایی اقتصادی واردات 124‌میلیارد غذا یا 176‌میلیارد دلار پوشاک دارند چندان طولانی نیست. ایزوله‌کردن چین نه‌تنها به اقتصاد این کشور ضربه می‌زند، بلکه اقتصاد جهانی را با رکود روبه‌رو خواهد کرد و حتی اقتصاد ایالات‌متحده را نیز متضرر می‌کند. در نهایت بررسی آمارهایی که به آن پرداخته شد نشان می‌دهد که با توجه به نقش پررنگ چین و آمریکا در نقشه تجارت‌جهانی و مبادلات تجاری قابل‌توجه دو کشور در بسیاری از کالاهای استراتژیک، در جنگ تجاری میان دو کشور امکان پیروزی یک طرف وجود ندارد. واقعیت آن است که ایالات‌متحده نیز چنین قصدی ندارد و بیشتر به‌دنبال آن است که کنترل بیشتری بر دولت چین داشته‌ باشد.