به قلم : د‌کتر نوشین صحابی ؛ جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی
Noushin.sahabi@gmail.com
تحریریه زندگی آنلاین : 30 الی 40 درصد از ناباروری‌ها به تخمک‌گذاری غیر طبیعی و نامنظم مربوط می‌شود. قاعدگی‌های نامنظم و خونریزی غیر طبیعی اغلب نشان‌دهنده عدم تخمک‌گذاری است، شرایطی که از نظر بالینی، «کارکرد کم تخمدان در تخمک‌گذاری» یا «عدم تخمک‌گذاری» نامیده می‌شود. با اینکه عدم تخمک‌گذاری با مصرف برخی از داروها، قابل درمان است، اما لازم است که به درستی مورد بررسی قرار بگیرد، زیرا ممکن است شرایط دیگر هم به صورت غیر مستقیم، منجر به عدم تخمک‌گذاری شود، مثل مشکلات تیروئید یا ناهنجاری‌های غدد فوق کلیوی و یا هیپوفیز.
بیشتربخوانید:
بارداری با مشکلات تخمک‌گذاری
زمانی که پزشک‌تان از موارد دیگر مطمئن شد و سلامت کامل شما را تایید نمود، برای درمان عدم تخمک‌گذاری، مصرف داروهای باروری را تجویز می‌کند تا با تحریک تخمدان، منجر به تخمک‌گذاری شود. معمولا اولین انتخاب پزشکان تجویز داروی کلومید (کلومیفن) است. این داروها بسیار موثرترند و چندین دهه است که برای زنان تجویز می‌شوند و نتیجه می‌دهند. بر خلاف بسیاری از داروهای ناباروری، این داروها به صورت خوراکی به جای تزریق به مصرف می‌رسند. برای تحریک تخمک‌گذاری و اصلاح تخمک‌گذاری‌های نامنظم، مصرف می‌شوند. از داروی لترزول نیز برای تحریک تخمک‌گذاری استفاده می‌شود. کلومیفن، باعث تحریک تخمک‌گذاری در اکثر زنان می‌شود، البته آنها که به عدم تخمک‌گذاری دچارند. تا 10 درصد از زنانی که از کلومیفن برای ناباروری استفاده می‌کنند، حاملگی چند قلو را تجربه خواهند کرد (حداقل دو قلو). ده درصد حاصل از کلومیفن را با یک درصد از جمعیت زنان مقایسه کنید که به طور طبیعی دو قلو یا چند قلو‌زا هستند. دوز اولیه کلومیفن، 50 میلی‌گرم در روز و به مدت پنج روز است. معمولا از روز سوم یا پنجم پس از شروع قاعدگی، استفاده از آن شروع می‌شود. پس می‌توان انتظار داشت که تخمک‌گذاری حدود هفت روز پس از مصرف آخرین کلومیفن آغاز شود. اگر باز هم تخمک‌گذاری اتفاق نیفتاد، باید دوز دارو را به میزان 50 میلی‌گرم در روز افزایش داد.
پس از شروع تخمک‌گذاری، اکثر پزشکان مصرف کلومیفن را 6 – 3 ماه قبل از تغییر دارو، توصیه می‌کنند. اگر باز هم بارداری اتفاق نیفتاد، باید دارو را تغییر داد یابا یک فوق تخصص نازایی مشورت کرد. در بعضی موارد، مخاط دهانه رحم با ورود اسپرم‌ها مقابله می‌کند و مانع شناور شدن اسپرم در داخل رحم می‌شود. با لقاح مصنوعی می‌توان بر این مشکل غلبه کرد و با تزریق اسپرم آماده به طور مستقیم به رحم، تخمک را بارور نمود (IUI). بسته به وضعیت فرد، پزشک می‌تواند داروهای باروری دیگری را نیز تجویز کند. مانند گونال – اف (Gonal – F) یا سایر هورمون‌های تزریقی که فولیکول‌ها و رشد تخمک را در تخمدان‌ها تحریک می‌کنند. به این داروها، داروهای تحریک تخمک‌گذاری گفته می‌شود. اغلب این داروها تزریقی هستند. برخی از این هورمون‌ها ممکن است منجر به تحریک بیش از حد تخمدان‌ها شوند (و باعث نفخ شکم و ناراحتی و درد در ناحیه شکم شوند (سندروم OHSS). این موضوع می‌تواند آنقدر وخیم شود که فرد را به بستری شدن در بیمارستان مجبور کند، بنابراین پزشک متخصص شرایط شما را با سونوگرافی‌های مکرر واژینال و آزمایش خون، تحت نظر دارد تا میزان استروژن‌تان را کنترل کند و سندروم تحریک بیش از حد تخمدان را مهار کنند. حدود 90 درصد از زنان با این داروها حامله می‌شوند و 20 تا 60 درصد هم صاحب فرزند می شوند.
بیشتربخوانید:
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOs)
یک مشکل رایج در تخمک‌گذاری است و معمولا 10 – 5 درصد از زنان در سال‌های تولید‌مثلی خود درگیر آن هستند. این سندرم (PCOs)، یک نوع عدم تعادل هورمونی محسوب می‌شود که می‌تواند منجر به عدم عملکرد مناسب تخمدان‌ها شود. در بیشتر موارد، تخمدان‌ها بزرگ و پر از کیست‌های ریز و مایعات می‌شوند. علائم وجود این سندرم شامل قطع قاعدگی یا نامنظم شدن قاعدگی و خونریزی‌های غیر طبیعی، عدم تخمک‌گذاری یا تخمک‌گذاری نامنظم، افزایش وزن، مقاومت به انسولین (وضعیت پیش‌دیابت)، فشار خون بالا، کلسترول بالای غیر طبیعی و بالا بودن تری‌گلیسیرید، رشد غیر عادی مو در بدن و صورت (موهای زائد)، آکنه و چرب شدن پوست، شکنندگی و نازک شدن موها و ریزش موهای سر و ابتلا به نازایی است.
باردار شدن با وجود PCOs
در صورت ابتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و اضافه وزن، می‌توانید با کاهش وزن، شانس بارداری خود را افزایش دهید. پزشک نیز داروهایی را برای کنترل میزان انسولین، تجویز می‌کند. سطح انسولین بالا که ناشی از عدم توانایی بدن در کنترل درست سطح انسولین است، در اغلب زنان مبتلا به PCOs دیده می‌شود. افزایش مزمن انسولین می‌تواند منجر به دیابت شود. زنان مبتلا به PCOs ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری‌های قلبی باشند. علاوه بر بیماری‌های قلبی، در معرض خطر دیابت نوع 2 و سرطان اندومتر هم هستند، به خصوص اگر PCOs آنها درمان نشود، اما درمان‌هایی برای درمان PCOs و ناباروری مرتبط با آن وجود دارد. تحریک تخمدان‌ها مخصوصا در زنانی که دیابت دارند، باعث تخمک‌گذاری منظم می‌شود. در صورت عدم پاسخ با درمان‌های دارویی، با روشی که لقاح آزمایشگاهی یا IVF نام دارد و در مراکز فوق تخصصی نازایی انجام می‌شود، می‌توان برای کمک به باردار شدن این زنان استفاده کرد.
بیشتربخوانید:
استرس و باروری
برای زوج‌هایی که درگیر ناباروری هستند، پذیرفتن برخی مشکلات سخت و غم‌انگیز است، اما مسئله فقط به حس ناراحتی محدود نمی‌شود، زیرا استرس بار روانی منفی‌تری دارد و شرایط را وخیم‌تر هم می‌کند. استرس اینکه آیا مراحل درمانی به نتیجه می‌انجامد یا نه. بی‌شک ترشح هورمون‌های استرس بر باروری تاثیر‌گذار است و به مشکلات تخمک‌گذاری می‌افزاید. هر چه دوره درمانی طولانی‌تر شود، میزان استرس نیز بیشتر می‌شود. ترس از ناباروری می‌تواند به تنش میان زوج‌ها منجر شود و باز هم احتمال باروری را کاهش دهد.
مقابله با ناباروری و اقدامات درمانی آن، امری استرس‌زا است، ولی دلیل آن نمی‌شود که تمام زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد. اگر به لحاظ پزشکی و با روش‌های درمانی نتوانستید به نتیجه مورد نظرتان برسید، از گروه‌های پشتیبانی و درمانگر کمک بگیرید تا در یادگیری راه‌های مقابله با اضطراب ناشی از باروری به شما کمک کنند. انجمن پزشکان باروری آمریکا در این خصوص نکاتی را به زوج‌ها ارائه می‌دهند تا به کاهش استرس در آنها کمک کند:
ارتباط عاطفی خود با همسرتان را تقویت کنید.
حمایت عاطفی او و نزدیکان خود را دریافت کنید.
از مشاوره و زوج‌درمانی و گروه‌های پشتیبانی و یا حتی کتاب‌ها کمک بگیرید.
برخی از تکنیک‌های کاهش استرس را تجربه کنید، مانند مدیتیشن و یوگا.
مصرف کافئین و سایر محرک‌ها را کاهش دهید.
به طور منظم ورزش کنید.
درباره برنامه درمانی پزشکی با همسر خود صحبت کنید.
به آگاهی خود درباره ناباروری و علل آن بیفزایید.
بیشتربخوانید: