به قلم : دکتر منصوره پژمان منش ؛ جراح و متخصص زنان، فوق تخصص نازایی
تحریریه زندگی آنلاین : همانطور که قبلا هم اشاره شد قرص های جلوگیری از بارداری ( OCP ) ، یکی از روش های مطمئن پیشگیری از حاملگی است که توسط بسیاری از خانمها در سرتاسر دنیا استفاده می شود. اکثر خانمهایی که جهت مشاوره روشهای جلوگیری از بارداری به متخصص زنان مراجعه می کنند در مورد عوارض این قرصها نگران هستند. قرصهای ضد بارداری علاوه برآثار مفیدی که دارند ممکن است اثرات جانبی وعوارضی هم داشته باشند که البته در همه افراد اتفاق نمی افتد.
مهمترین عوارض قرص های ضد بارداری:
تهوع ، شکایت شایع اکثر مصرف کنندگانOCP است. قرص جلوگیری باعث کاهش میل جنسی نمیشود اما افزایش میل جنسی در حوالی تخمک گذاری در این افراد دیده نمی شود. قرص ال دی بر خلاف باور عموم با افسردگی همراه نیست و لکه بینی ایجاد شده در مصرف این قرصها که در برخی خانمها اتفاق می افتد پس از 3-2 ماه اول مصرف برطرف میشود. لک صورت در خانمهای مستعدی که در دوران بارداری دچاراین عارضه شده اند بیشتر است ولی با قرصهای کم دوز مانند ال دی و...کمتر دیده شده است.OCP باعث تغییر در متابولیسم چربی و قند شده ، دارای اثار قلبی عروقی بوده وباعث افزایش فشار خون و ایجاد لخته در عروق در افراد مستعد میشوند.
بیشتربخوانید:
فواید قرص ضد بارداری :
قرصهای ضد بارداری زمانی بیشتری تأثیر را دارند که به روش صحیح مصرف شوند. قرصهای ضد بارداری خوراکی (OCP ) علاوه براینکه مؤثرترین روش جلوگیری از بارداری هستند و حتی بعنوان روش ضد بارداری اورژانسی هم استفاده می شوند ، آثار سودمند دیگری هم دارند:
1- کاهش حجم خونریزی قاعدگی
2- کاهش خطر حاملگی خارج رحم یا لوله ای
3- بهبود درد موقع پریود ( دیس منوره )
4- بهبود درد و علایم ناشی از اندومتریوز
5- افزایش تراکم استخوان
6- کاهش خطر سرطان رحم و تخمدان
7- کاهش بیماریهای خوش خیم پستان
8- کاهش رشد موهای زاید بدن ( هیرسوتیسم )
9- کاهش جوش صورت و بدن
10- تنظیم سیکل قاعدگی
11- کاهش ابتلا به کیست ساده تخمدان
قرصهای ضد بارداری (OCP ) در چه افرادی نباید مصرف شوند؟
افرادی که مبتلا و یا دارای سابقه خانوادگی یا شخصی بیماریهای ترومبوز ( لخته ) عروقی و آمبولی هستند .
خانمهایی که بیماری عروق مغزی ، بیماری دریچه ای قلب و نامنظمی ضربان قلبی دارند.
مبتلایان به دیابت و فشارخون کنترل نشده: خانمهایی که دچار فشارخون بارداری هستند میتوانند پس از زایمان در صورتی که فشارخون نرمال داشته باشند قرص جلوگیری استفاده کنند.
خانمهای مبتلا به سرطان رحم و.....
زنان مبتلا به خونریزی غیرطبیعی رحم با علت ناشناخته
خانمهای مبتلا به یرقان و بیماریهای فعال کبد و ضایعات کبدی
موارد مشکوک به بارداری
خانمهای بالای 35 سال و سیگاری
سردردهای میگرنی شدید
بیشتر بخوانید:
کاربرد های قرص ضد بارداری :
قرصهای ضد بارداری یکی از رایج ترین و مطمئن ترین روشهای پیشگیری از بارداری هستند . انواع قرصهای ضد بارداری شامل قرصهای ترکیبی ( ترکیب هورمون استروژن و پروژسترون ) و قرصهای پروژسترونی ( قرص اورژانسی ) هستند. مصرف قرصهای ترکیبی یا OCP هم بعنوان روش پیشگیری و هم جهت درمان خونریزی های غیر طبیعی ، پیشگیری و درمان کیست تخمدان ، کاهش علایم اندومتریوز ، درمان دیس منوره ، تنظیم سیکل پریود در بی نظمی پریود و نیز تنبلی تخمدان بسیار رایج هستند. نحوه مصرف قرصهای هورمونی به منظور رفع هر کدام از مشکلات بانوان ، متفاوت است .
انواع OCP:
انواع مختلف قرصهای OCP در بازار دارویی موجود است ( بسته های 21 تایی ، 24 تایی و 28 تایی ). قرصهای 21 تایی همگی دارای هورمون هستند و میزان این هورمون در طول مدت سیکل ثابت است. قرصهای 28 تایی و 24 تایی به ترتیب حاوی 21 قرص هورمونی و 7 یا 3 عدد قرص دارونما و بدون هورمون هستند که با دو رنگ مختلف از هم متمایز شده اند.
نحوه مصرف قرص ضد بارداری :
قرصهای ضد بارداری مانع تخمک گذاری می شوند. بیشترین تأثیر قرصهای OCP زمانی است که قرصها به موقع و صحیح استفاده شوند تا از وقوع بارداری ناخواسته جلوگیری شود. قبل از مصرف هر گونه قرص هورمونی با متخصص زنان خود مشورت کنید.
در صورتی که بانوان عزیزمی خواهند قرص های پیشگیری از بارداری را برای اولین بار مصرف کنند باید ان را از روزاول یا دوم سیکل قاعدگی شروع کنند و در ماه اول از یک روش ضد بارداری مکمل مانند کاندوم و یا روش طبیعی نیز استفاده کنند . پس از اتمام بسته ، 7 روز استراحت و سپس بسته دوم را شروع کنند ( فاصله بین پایان بسته و شروع بسته بعدی یک هفته است ). در بسته های 24 و 28 عددی پس از اتمام قرصهای بدون هورمون ، بسته بعدی بلافاصله شروع می شود. جهت کارایی بیشتر این قرصها ، بهتراست هر روز در ساعات مشخصی از شبانه روزکه احتمال فراموشی آن کمتر است مصرف شوند. مصرف قرص قبل از خواب به کاهش عوارضی مانند تهوع کمک میکند.
بیشتربخوانید:
میزان پیشگیری از بارداری قرصهای OCP چقدر است ؟
در صورتی که قرصها بطور صحیح و منظم مصرف شوند پس از ماه اول میزان موفقیت در پیشگیری از حاملگی نزدیک به 100 در صد ( 9/99 در صد ) می باشد. بنابراین قرصهای OCP را می توان یکی از روشهای مطمئن در پیشگیری از بارداری دانست.
در صورت فراموشی قرصهای OCP چه باید کرد؟
بسیار اتفاق می افتد که خانمها مصرف یک یا چند قرص را بنا به دلایلی فراموش کنند که آگاهی از چگونگی برخورد با فراموشی قرص و حفظ اثر قرصهای ضد بارداری در کاهش نگرانی آنها کمک کننده است. بعنوان یک قاعده کلی :
در صورتی که مصرف یک قرص را فراموش کردید ، به محض یاداوری ، ان را مصرف کنید. اگر یک روز از فراموشی قرص گذشته ، روز بعد را دو عدد مصرف کنید و سپس بسته را به روال عادی تا اخر ادامه دهید .
اگرمصرف دو روز متوالی قرص را فراموش کردید ، در دو روز بعدی دو قرص مصرف کرده و بعد از آن روال عادی قرص را ادامه دهید.
در صورت فراموشی بیش از دو عدد قرص ، بهتر است با پزشک متخصص زنان خود مشورت کنید.
در طول مدت مصرف بسته ای که یک یا دو عدد آن را جا انداخته اید ، از یک روش ضد بارداری مکمل مانند کاندوم یا روش طبیعی نیز استفاده کنید.
آیا مصرف طولانی مدت OCP خطرناک است؟
گاهی لازم می شود بیش از یک بسته قرص هورمونی بصورت پشت سر هم و بی وقفه استفاده کنید ( مثلا برای به تعویق انداختن پریود جهت مسافرت ) و یا ممکن است متخصص زنان شما ، دوره طولانی تری از مصرف قرص را برای شما تجویز کند ( مثلا جهت درمان کیست تخمدان یا کاهش علایم اندومتریوز و...) . روش ممتد به شرط تجویز پزشک بی خطر بوده اما ممکن است پس از قطع OCP خونریزی سنگین تری نسبت به پریود معمولی خود تجربه کنید.
بهترین قرص ضد بارداری :
تعدادی از بانوان به قرصهای ضد بارداری حساسیت دارند و ممکن است دچار تهوع و یا سرگیجه شوند و بدنبال بهترین قرص ضد بارداری و با کمترین عوارض باشند . در اینصورت بعلاوه بر مصرف قرص قبل از خواب و یا مصرف قرص ضد تهوع و قبل از بهتر است با مشورت پزشک متخصص زنان خود انواع دیگری از قرصهای موجود را امتحان کنند.