سرویس فرهنگی فردا: توزیع فصل دوم مجموعه «شهرزاد» در حالی آغاز شد که پخش اینترنتی آن از طریق وب‌سایتی تازه‌تاسیس انجام گرفت اما، این مجموعه در یوتیوب پخش شد و با گذشت تنها یک روز، صدها هزار بازدید غیرقانونی گرفت. حال، سؤال اینجاست که آیا کمک گرفتن از زیرساخت‌های VOD شکل‌گرفته و شناخته‌شده در کشور نمی‌توانست به کمتر شدن تماشای غیرقانونی این سریال محبوب کمک کند؟
پخش و تماشای غیرقانونی «شهرزاد2 » در شرایطی رخ داد که محمد امامی، تهیه‌کننده سریال «شهرزاد» پیش از این درباره اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از پخش غیرقانونی این سریال گفته بود: «ما تمام تمهیدات لازم را برای اینکه دانلود و بارگذاری غیرقانونی سریال انجام نشود، ترتیب دادیم... ما حتی مجوز اف‌بی‌آی وارنینگ «FBI WARNING» را هم گرفته‌ایم...»
باوجود تمام این اقدامات، شاهد انتشار غیرقانونی این سریال در وب‌سایت یوتیوب بودیم و با جست‌وجویی کوتاه خواهیم دید که تنها یک روز پس از انتشار، قسمت اول ؛«شهرزاد» در یوتیوب بیش از 100000 بار به‌صورت غیرقانونی دیده شده. سؤالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که آیا راهی برای جلوگیری از این اتفاق یا کاستن از حجم بازدیدهای غیرقانونی وجود نداشته؟
مسلماً در تمام جهان نیز باوجود اقدامات پیشگیرانه نمی‌توان آمار تخلفات این‌چنینی را به صفر رساند و به‌کلی از وقوع آن جلوگیری کرد تا جایی که این اتفاق، دامنگیر سریال‌های مطرح جهانی همچون Game Of Thrones نیز شده است، اما آیا راهکاری برای کاهش معنادار این اعداد وجود نداشته که از سوی تهیه‌کنندگان سریال «شهرزاد» نسبت به آن بی‌توجهی شده باشد؟
بازدیدهای غیرقانونی سریال «شهرزاد» در فضای اینترنت و از طریق سایت‌هایی مثل یوتیوب نشان می‌دهد که این دسته از مخاطبان به هر دلیلی توانایی خرید یا تمایل به خرید DVDهای سریال «شهرزاد» را نداشته‌اند و از سوی دیگر، در فضای اینترنت نیز به وب‌سایت تازه‌تأسیسی که تهیه‌کنندگان این سریال برای فروش آن تدارک دیده‌اند، مراجعه نکرده‌اند. حال سؤال اینجاست: آیا در فضای کسب‌وکار اینترنتی کشور هیچ ظرفیت دیگری برای عرضه سریال «شهرزاد» وجود نداشته است؟
چندین سال است که در کشور ما بسترهای VOD فعالیت خود را در ابعادی گسترده آغاز کرده‌اند و در سال‌های اخیر توانسته‌اند تعداد قابل‌توجهی از کاربران را در فضای مجازی به خود جذب کنند. به نظر می‌رسد استفاده از سرویس‌های VOD می‌توانست راهکاری مناسب و در دسترس به اهالی فضای مجازی ارائه دهد و از تعداد بسیار دانلودهای غیرقانونی این سریال بکاهد. از طرف دیگر، قیمت خرید اشتراک در این بسترها به‌گونه‌ای است که شاید کاربرانی را که حاضر به پرداخت قیمت‌های موجود در بازار شبکه نمایش خانگی نیستند، ترغیب به خرید اشتراک کرده تا از این طریق ضمن کاهش دانلودهای غیرقانونی، تهیه‌کنندگان «شهرزاد» نیز کمتر متضرر شوند.
تهیه‌کنندگان این مجموعه پرطرفدار به‌عنوان راهکار جایگزین، وب‌سایتی را برای این منظور معرفی کرده‌اند که خود قرار است به پشتوانه شهرت و محبوبیت سریال «شهرزاد» شناخته شود، درحالی‌که بسترهای VOD که از مدت‌ها قبل در فضای این کسب‌وکار مشغول به فعالیت بوده‌اند و با توجه تعداد قابل‌توجه کاربر و مخاطب، می‌توانستند ظرفیت قابل‌اعتنایی باشند برای تضمین فروش بیشتر «شهرزاد» باشند؛ همان‌گونه که در مورد سریال «عاشقانه» به کارگردانی منوچهر هادی این اتفاق افتاد و با پخش این سریال در سرویس‌های VOD در کنار پخش فیزیکی در شبکه نمایش خانگی از تمام ظرفیت‌های موجود برای عرضه یک سریال به‌خوبی استفاده شد و موجب شد کمتر شاهد چنین اتفاقی برای این سریال باشیم.
نکته قابل‌تأمل دیگر این است که سایت لوتوس که از سوی تهیه‌کنندگان این مجموعه برای پخش این سریال معرفی‌شده فاقد مجوزهای قانونی لازم است و در آن به شیوه‌ای غیراصولی و ناصحیح، امکان دانلود به مخاطبان ارائه می‌شود. علاوه بر این، تهیه‌کنندگان «شهرزاد» با بستن قرارداد با سایت‌های متفرقه که با توجه به فعالیت غیررسمی، الزامی برای رعایت حقوق صاحبان آثار ندارند، خود اولین و بزرگ‌ترین گام را برای بارگذاری غیرقانونی آثار فرهنگی و تغییر رفتار مصرف از نمایش آنلاین به دانلود محتوا برداشته‌اند.
می‌توان امیدوار بود در آینده تهیه‌کنندگان مجموعه‌های این‌چنینی ضمن استفاده از ظرفیت‌های موجود، دسترسی قانونی به آثار خود را آسان‌تر کنند و کاربران نیز با رعایت حقوق مادی و معنوی صاحبان آثار، از دانلود یا تماشای غیرقانونی بپرهیزند؛ امر خطیری که بیش از هر چیز نیازمند تلاش‌های هدفمند در حوزه فرهنگ‌سازی از سوی همگان، به‌ویژه متولیان عرصه فرهنگ و هنر کشور است.
